Sigríður A. Þórðardóttir:
Hæstv. forseti. Framboð Íslands til öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna er helsta umfjöllunarefnið í skýrslu hæstv. utanrrh. Ég tek heils hugar undir þá stefnumörkun ríkisstjórnar Íslands sem sýnir kannski í hnotskurn að Íslendingar axla sína ábyrgð og leggja sitt af mörkum í alþjóðlegu samstarfi. Áherslan á þátttöku í alþjóðlegri friðargæslu og þau mikilvægu verkefni sem við höfum tekið að okkur á þeim vettvangi sýnir líka viljann í verki, ásamt því að þróunaraðstoðin hefur verið aukin og áhersla verður áfram lögð á að efla hana.
Það er gríðarlega stórt verkefni fyrir okkur Íslendinga á næstu fimm árum að vinna framboðinu fylgi og ég treysti íslensku utanríkisþjónustunni undir forustu hæstv. utanrrh. til að leysa það verk vel af hendi. Þar er ekkert gefið fyrir fram og ljóst er að Norðmenn vörðu miklum kröftum í baráttu sína fyrir sæti í öryggisráðinu. Það er auðvitað sjálfsagt að nýta sér reynslu þeirra í þessu sambandi.
Á næsta ári verður Ísland með formennsku í norrænu ráðherranefndinni. Formennskuáætlunin var kynnt á þingi Norðurlandaráðs í Ósló í október sl. Yfirskriftin er: Auðlindir Norðurlanda. Og þar er megináhersla lögð á lýðræði, menningu og náttúru. Áætlunin er mjög metnaðarfull og það verður ánægjulegt að fylgja henni eftir á vettvangi Norðurlandaráðs, þ.e. þingmannamegin.
Hæstv. forseti. Utanríkisráðherra nefndi í ræðu sinni hvernig formennska Íslands í Norðurskautsráðinu væri eftirtektarvert dæmi um ábyrgð og sýnileika Íslands í alþjóðlegu samstarfi. Ég tek undir þessi orð hæstv. ráðherra. Við sem tökum þátt í þingmannasamstarfi norðurskautslandanna höfum átt mjög náið samstarf við Norðurskautsráðið og höfum haft tækifæri til þess að hafa frumkvæði að málum sem Norðurskautsráðið hefur síðan fylgt sem framkvæmdaraðili. Dæmi um þetta er t.d. þróunarskýrslan sem verið er að vinna að.
Ég tel að við Íslendingar getum verið mjög stoltir af þeirri forustu sem við höfum tekið í norðurskautsmálum og þeim skýru áherslum sem formennska Íslands hefur mótað á liðnu ári fyrir þá þau ár og þann tíma sem við verðum í formennsku. Ég hef fundið það á þeim ráðstefnum og fundum sem ég hef setið að framvarðasveit Íslands nýtur mikils trausts innan norðurskautssamstarfsins.
Það er mikilvægt að fylgjast náið með þróun mála á norðurslóðum því ýmis þeirra verkefna sem þar er unnið að munu hafa bein pólitísk áhrif heima og erlendis. Almennt má segja að helstu verkefni í norðurskautssamstarfinu lúti að sjálfbærri þróun og sérstök áhersla hefur verið frá upphafi lögð á umhverfismál, en efnahagsleg-, félagsleg- og menningarleg velferð íbúa norðursins skipar æ veglegri sess í starfi ráðsins og er sérlega áberandi undir forustu Íslands.
Eitt stærsta málið sem formennska Íslands hefur lagt áherslu á er skýrslan um sjálfbæra samfélagsþróun á norðurslóðum sem ég nefndi áðan, sem ætlað er að líti dagsins ljós haustið 2004. Hingað til hafa ekki verið gerðar rannsóknir sem beinast eingöngu að íbúum norðurskautssvæða. Er fyrirhuguð skýrsla því sérstakt fagnaðarefni. Fyrstu hugmyndir og drög að slíkri skýrslu fæddust, eins og ég nefndi, innan þingmannaráðstefnunnar um norðurskautsmál. Þingmenn fylgjast því náið með skýrslugerðinni og hafa tækifæri til þess að hafa þar áhrif. Skýrslunni er ætlað að beina sjónum að hinum margvíslegu þáttum sjálfbærrar þróunar og velferðarmála í norðri. Velferð íbúa norðursins og tengsl þeirra við sjálfbæra þróun og auðlindanýtingu verða m.a. í brennidepli. Rannsóknina verður í framhaldinu vonandi hægt að nota sem ákveðið tæki til stefnumótunar á svæðinu. Stofnun Vilhjálms Stefánssonar hefur aðalumsjón með skýrslugerðinni, en að henni koma fjölmargir vísindamenn frá öllum norðurskautsríkjunum.
Samstarf menntastofnana, upplýsingatækni og fjarkennsla eru gríðarlega mikilvæg mál á hinum dreifbýlu og víðfeðmu norðurskautssvæðum. Ísland hefur lagt sérstaka áherslu á upplýsingatækni í norðurskautssamstarfinu. Við höfum mikla reynslu t.d. af fjarkennslu og getum miðlað öðrum af henni. Töluvert hefur líka verið fjallað um fjarlækningar, svona svo ég nefni eitthvað af þessu.
Í október var haldin fjölsótt ráðstefna um upplýsingatækni á Akureyri og meira starf er fram undan í þessum málaflokki. Ég vona að í því starfi verði þingmannaráðstefna um norðurskautsmál, sem hefur lagt mikla áherslu á þessi mál í störfum sínum undanfarin ár, virkjuð til áframhaldandi góðra verka. Innsýn og reynslu þingmanna í þessum málaflokki verður að nýta.
Eitt metnaðarfyllsta og stærsta verkefni á vettvangi norðurskautssamstarfsins er væntanleg skýrsla um loftslagsbreytingar sem lögð verður fram á fundi Norðurskautsráðsins haustið 2004. Þingmannanefndin hefur fylgst grannt með þessum málaflokki og fengið til fundar við sig yfirumsjónarmann verkefnisins, bandaríska vísindamanninn Robert Corell.
Skemst er frá því að segja að hinar vísindalegu niðurstöður benda til stórkostlegrar hröðunar á loftslagsbreytingum norðurskautssvæðanna næstu áratugi, sem ekki sér fyrir endann á. Jafnvel íhaldssömustu niðurstöður benda til mikillar bráðnunar íss og jökla og stórfelldra breytinga á hitastigi sjávar sem augljóslega hefðu mikil áhrif á landið okkar. Svo mætti lengi telja.
Vísindamenn hafa fundið leiðir til að skilja að áhrif á loftslagsbreytingar af manna völdum og eðlilegar sveiflur náttúrunnar. Það er álit vísindamanna að jafnvel þótt allri framleiðslu á koltvísýringi væri hætt nú þegar þá mundi það taka náttúruna, loftslag og sjávarföll, langan tíma að komast í jafnvægi. Þetta verkefni um loftslagsbreytingarnar mun eflaust vekja heimsathygli þegar niðurstöðurnar liggja fyrir.
Herra forseti. Það er sérstakt ánægjuefni að sjá hversu mjög samvinna norðurskautsríkjanna hefur styrkst á næstliðnum árum og hve trausta forustu Ísland hefur skapað sér innan starfsins. Það er líka ánægjuefni í raun að finna hvernig vinna þingmannasamstarfsins við Norðurskautsráðið og samstarf milli þeirra hefur orðið til þess að þar hafa verið lagðar áherslur sem varða hag Íslands og norðurskautsríkjanna allra.
Ég vil geta þess sérstaklega að á þessu ári var Alþingi falin sú ábyrgð að taka að sér allan skrifstofurekstur og framkvæmdastjórn þingmannanefndar um norðurskautsmál, en Finnar höfðu haft hana með höndum í nokkur ár. Það er ánægjulegt fyrir Alþingi að takast á við það verkefni og alþjóðadeild þingsins hefur sinnt því af miklum metnaði.