Ferill 460. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
150. löggjafarþing 2019–2020.
Þingskjal 656 — 460. mál.
Tillaga til þingsályktunar
um könnun á viðhorfi almennings í Þýskalandi, Frakklandi, Bretlandi, Kanada og Bandaríkjunum til áframhaldandi hvalveiða Íslendinga.
Flm.: Þorgerður K. Gunnarsdóttir, Hanna Katrín Friðriksson, Þorsteinn Víglundsson, Jón Steindór Valdimarsson, Helga Vala Helgadóttir, Andrés Ingi Jónsson, Logi Einarsson, Þórhildur Sunna Ævarsdóttir.
Alþingi ályktar að fela utanríkisráðherra að láta kanna viðhorf almennings í Þýskalandi, Frakklandi, Bretlandi, Kanada og Bandaríkjunum til áframhaldandi hvalveiða Íslands og hvaða áhrif áframhaldandi veiðar geti mögulega haft á:
a. sölu á íslenskum vörum á mörkuðum í þessum löndum,
b. ferðamenn sem koma til Íslands eða hafa hug á því,
c. vörumerkið Ísland.
Ráðherra kynni Alþingi niðurstöður könnunarinnar þegar þær liggja fyrir, þó eigi síðar en 1. maí 2020.
Greinargerð.
Undanfarinn áratug hefur kastljós heimsins beinst í auknum mæli að Íslandi og hefur það haft í för með sér gjörbreytingu á mikilvægi þess að taka ímynd landsins og virði hennar alvarlega. Ferðaþjónusta sem atvinnugrein á margt undir þessari ímynd og hefur hún tekið fram úr sjávarútvegi og áliðnaði sem stærsta útflutningsgrein landsins. Árið 2010 komu hingað um 500.000 ferðamenn en árið 2018 var sá fjöldi orðinn 2,2 milljónir. Hlutfall tekna ferðaþjónustunnar af gjaldeyristekjum þjóðarinnar hefur vaxið úr 26,4% í 42% á árabilinu 2013–2017 samkvæmt mælingum Hagstofu Íslands.
Mikill meiri hluti ferðamanna leitar sér upplýsinga um Ísland á netinu eða í gegnum samfélagsmiðla. Þannig má finna yfir 11 milljón myndir með myllumerkinu #Iceland á samfélagsmiðlinum Instagram sem stofnaður var í lok árs 2010. Ímynd Íslands á alþjóðavísu og hugmyndir ferðamanna sem hingað koma um landið eru samofnar þeim breytingum og hraða á upplýsingamiðlun sem átt hefur sér stað undanfarinn áratug með tilkomu samfélagsmiðla. Það er því mikilvægt fyrir ferðaþjónustuna að gerð sé ítarleg athugun á viðhorfi þeirra þjóða sem helst koma hingað til hvalveiða og hvort þau viðhorf komi til með að hafa áhrif á vilja fólks til að ferðast til landsins.
Ekki er síður mikilvægt að kanna hug þessara þjóða um það hvaða áhrif hvalveiðar hefðu á vilja þeirra til að kaupa vörur frá Íslandi. Þegar stjórnvöld og Samtök atvinnulífsins, SA, undirrituðu samstarfssamning um átak í þjónustu utanríkisráðuneytisins við útflutningsfyrirtæki til að auka slagkraft þeirra á erlendum mörkuðum kom fram hjá framkvæmdastjóra SA að auka þyrfti útflutning um einn milljarð króna á viku til að standa undir hagvaxtarspám. Ljóst er að áframhaldandi lífsgæðum á Íslandi verður ekki viðhaldið nema með því að stórauka útflutning á íslenskum vörum og þjónustu. Nú þegar eru komnar fram vísbendingar um að hvalveiðar geti haft áhrif á val neytenda á íslenskum vörum. Í könnunum sem „Iceland Naturally“, sem er markaðs- og kynningarverkefni aðila með hagsmuni á mörkuðum í Norður-Ameríku, hefur gert reglulega á viðhorfum Bandaríkjamanna og Kanadamanna til hvalveiða er ljóst að veiðar hafa veruleg áhrif á viðhorf þessara þjóða gagnvart hvalveiðiþjóðum og vörum frá þeim. Í því sambandi verður að hafa í huga að sterkustu fiskútflutningsmarkaðir Íslands eru m.a. í þeim löndum þar sem flutningsmenn óska eftir að viðhorf til hvalveiða verði kannað.
Íslenskur sjávarútvegur hefur jafnframt mikla hagsmuni af því að ímynd Íslendinga sem sjálfbærrar fiskveiðiþjóðar sem styðst við rannsóknir og nútímalegar tækniframfarir í veiðum og vinnslu sé ekki teflt í tvísýnu á þessum mikilvægu mörkuðum. Í nýlegri skýrslu Íslandsbanka um íslenskan sjávarútveg kemur fram að þrátt fyrir að magn ferskfiskafurða hafi dregist saman um þriðjung frá árinu 2000 þá hafi útflutningsverðmæti ferskfiskafurða aukist um 82% á sama tímabili. Þessi breyting sýnir vel að sjávarútvegurinn, sem útflutningsgrein, á möguleika á að ná fram enn meiri verðmætum með því að leggja áherslu á gæði fremur en magn. Neytendavenjur á þessum mörkuðum hafa fest í sessi breytingar undanfarna áratugi þar sem stærri hópur neytenda er tilbúinn að greiða hærra verð fyrir vörur sem eru umhverfisvænar og framleiddar samkvæmt ströngustu kröfum um matvælaframleiðslu og dýravelferð.
Í þessu samhengi er mikilvægt að huga vel að því að ímynd sem byggð er upp með markaðsherferðum og á samfélagsmiðlum getur eyðilagst eða stórlega skaðast nánast á augabragði ef réttar aðstæður skapast í flóknu samspili tilfinninga og skilaboða sem fara manna á milli á internetinu, líkt og sást hvað skýrast þegar athygli var vakin á starfsháttum Samherja við veiðar í erlendri lögsögu. Stjórnvöldum ber skylda til að safna greinargóðum upplýsingum um áhrif ákvarðana sinna á mikilvægustu viðskiptamörkuðum okkar. Ákvörðun um áframhaldandi hvalveiðar er veigamikil og sterkar vísbendingar eru uppi um að stærstu útflutningsgreinum Íslands stafi ógn af þeirri ákvörðun. Því er nauðsynlegt að kanna áhrif áframhaldandi hvalveiða á ímynd landsins og vörumerkið Ísland áður en ný veiðileyfi verða gefin út.
