virðisaukaskattur.

Frú forseti. Þetta frumvarp til laga um breyting á lögum um virðisaukaskatt með síðari breytingum er kannski fyrst og fremst tæknilegs eðlis. Verið er að lækka gjöld á ákveðnum vöruflokkum og í þessu tilviki er verið að lækka gjöld á gosdrykkjum og sykruðum drykkjum. Við þingmenn Vinstri hreyfingarinnar – græns framboðs teljum ekki rétta stefnu að lækka gjöld á þessum sykurríku drykkjum eins og gosdrykkjum. Þess vegna hefur fulltrúi okkar í efnahags- og viðskiptanefnd, Ögmundur Jónasson, flutt breytingartillögu sem lýtur að því að innflutningsgjöld og vörugjöld haldist í hærra þrepinu, eins og þau hafa verið, á gosdrykkjum og sykurdrykkjum.

Við vísum m.a. til mjög afdráttarlausra yfirlýsinga frá aðilum sem bera hollustu og heilbrigði fyrir brjósti, eins og Lýðheilsustöð sem hefur gert mjög alvarlegar athugasemdir við þessa stefnumörkun frumvarpsins og það sem í því er. Lýðheilsustöð var sett á laggirnar fyrir nokkrum árum til að vera stjórnvöldum til ráðgjafar um stefnumótun á sviði lýðheilsu. Nú, við umræðu og ákvörðun í þessu máli hér, reynir fyrst á stjórnvöld hvort þau vilji hlíta ráðum Lýðheilsustöðvar sem þau sjálf settu á stofn í þessu skyni. Við erum einmitt að fjalla um frumvarp sem lýtur að því að breyta gjöldum á sykurdrykkjum sem að sjálfsögðu hafa áhrif á neyslu þeirra.

Í bréfi sem efnahags- og viðskiptanefnd Alþingis var sent í desember frá Lýðheilsustöð segir, með leyfi forseta:

„Það vekur athygli að gosdrykkir og sykraðir svaladrykkir eru ekki undanskildir niðurfellingu vörugjalds, líkt og önnur sætindi. Niðurstaðan er því sú að þessir drykkir eru meðal þeirra matvara sem koma til með að lækka hlutfallslega mest þegar bæði kemur til lækkun á virðisaukaskatti úr 24,5% og niðurfelling á vörugjaldi (8 kr./lítra).“

Í bréfi frá Lýðheilsustöð er lögð áhersla á að þetta samræmist ekki manneldissjónarmiðum. Orðrétt segir í beinu framhaldi, með leyfi forseta:

„Þessar aðgerðir samræmast ekki manneldissjónarmiðum sem ættu að vera lögð til grundvallar breytingum sem þessum.

Hins vegar er jákvætt að vatn á flöskum skuli vera undanþegið vörugjaldi. Slíkt gjald ætti aftur á móti að vera áfram á öllum drykkjum með viðbættum sykri.“

Við þekkjum þá umræðu sem hefur verið hér á undanförnum vikum og mánuðum um offituvandann sem hrjáir Íslendinga og aðra íbúa í Vesturheimi. Lýðheilsustöð ítrekar einmitt þetta í bréfi sínu þar sem segir, með leyfi forseta:

„Yfir helmingur fullorðinna og fimmti hluti barna hér á landi er yfir kjörþyngd.

Þó að ýmsar jákvæðar breytingar hafi orðið á mataræði hér á landi á undanförnum árum hafa einnig orðið neikvæðar breytingar. Neysla gosdrykkja er gífurleg og drekka unglingsstrákar mest af gosi og sykruðum svaladrykkjum, eða að meðaltali tæpan lítra á dag, og 55% af sykri í fæði þeirra kemur úr gosdrykkjum (Landskönnun á mataræði 15–19 ára, 2002). Þótt unglingsstúlkur drekki minna er neysla gosdrykkja of mikil hjá flestu ungu fólki. Mikið magn gosdrykkja og annarra sykraðra svaladrykkja hefur verið tengt við aukna tíðni ofþyngdar og offitu, ásamt öðrum þáttum, því er mikilvægt að reyna að takmarka neyslu þessara orkuríku drykkja.“ — Þetta segir m.a. í bréfi frá Lýðheilsustöð.

Lýðheilsustöð vísar í bréfi sínu til rannsókna þar sem sýnt er fram á að verðbreytingar á fæði hafi áhrif á neyslu og séu verðlækkanir neysluhvetjandi. Áfram segir í bréfi frá Lýðheilsustöð:

„Vert er að benda á að rannsóknir sýna að verðnæmni gosdrykkja er töluverð og verðlækkun þeirra hefur mest áhrif á neyslu þeirra þjóðfélagshópa sem almennt er erfitt að ná til með heilsuhvetjandi skilaboðum. Í því samhengi má nefna að unglingar eru mjög næmir fyrir verðbreytingum. Einnig ber að geta þess að næmni þeirra sem neyta mikils magns gosdrykkja er töluverð. Verðbreyting hefur hins vegar minni áhrif á þá sem drekka sykraða gosdrykki í hófi. Hér er því um að ræða aðgerð sem mun hafa neysluhvetjandi áhrif á unglingana okkar og þá sem nú þegar neyta mikils magns gosdrykkja.“

Svo segir í þessu bréfi Lýðheilsustöðvar til Alþingis, Lýðheilsustöðvar sem átti að vera og er ráðgefandi fyrir Alþingi varðandi lagasetningar sem lúta að hollustu og heilbrigðismálum. Í bréfi sínu vísar Lýðheilsustöð til yfirlýsingar og sáttmála sem stjórnvöld gerðust aðilar að á alþjóðavettvangi um að leggja rækt við manneldissjónarmið og segir í bréfinu:

„Því skýtur skökku við að á sama tíma skuli stjórnvöld hér á landi leggja til breytingar á sköttum og gjöldum sem leiða til lækkunar á verði sykraðra drykkja og þar með væntanlega um leið aukinnar neyslu þeirra.“

Frú forseti. Það hlýtur að vekja furðu og við hljótum að spyrja okkur hvers vegna stjórnvöld ætla ekki að taka neitt tillit til þessara afdráttarlausu ábendinga Lýðheilsustöðvar sem ég hef hér rakið varðandi það mál að lækka gjöld á þessum sykruðu drykkjum. Við vorum sammála um það þegar gjöld voru t.d. felld niður af grænmeti að það yrði neysluhvetjandi og við töldum að það að fella niður gjöld af grænmeti mundi örva neyslu og hvetja til aukinnar hollustu. Við hefðum ekki gert það ef við teldum það engin áhrif hafa.

Frú forseti. Ég legg því áherslu á þá tillögu sem hér hefur verið lögð fram af þingmönnum Vinstri hreyfingarinnar – græns framboðs, um að við stöndum vörð um manneldissjónarmiðin, um að við hvetjum ekki í gegnum skattlagningu til aukinnar neyslu á óhollum vörum eins og hér er verið að gera verði þetta óbreytt að lögum. Þess vegna er brýnt að við stöndum vörð um hollustuna og heilbrigði og hlustum á ráð Lýðheilsustöðvar í þessum efnum.