stjórn fiskveiða.
Herra forseti. Ég vil fyrst segja vegna þeirra ummæla sem hæstv. ráðherra hafði um bakgrunn þeirrar ákvörðunar á sínum tíma að gefa sókn í úthafsrækju frjálsa — ég held að ástandið á árunum þar á undan og ýmislegt sem þar gerðist þegar rækjan var ekki veidd á köflum en notuð sem skiptimynt í kerfinu, sem og auðvitað sá almenni andi laganna að markmið fiskveiðistjórnar og löggjafarinnar er að halda utan um skynsamlega nýtingu fiskstofnanna, hafi gefið þáverandi ráðherra býsna sterka stöðu til að gera það sem gert var á árinu 2010. Það má kannski helst gagnrýna að það hefði þá ekki verið gert fyrr þegar rækjuveiði var nánast engin vegna þess að það getur varla verið meiningin með lögunum að eftir að einu sinni er búið að kvótasetja tegund þá sé hún frátekin ad infinitum fyrir þá sem þann kvóta fengju, og jafnvel þó aðrir sæju sér fært að nýta viðkomandi tegund með ábatasömum hætti þannig að sá rekstur gengi upp þá sé þeim það meinað árum saman en auðlindin liggi ónýtt. Ég held því að sækja megi í reynslusöguna þarna og ýmis önnur ákvæði, almenn ákvæði laganna og anda þeirra býsna sterk rök fyrir því að sú ákvörðun hafi staðist og mér finnst frekar ónotalegt að heyra hæstv. núverandi ráðherra tala svona undir rós um það að kannski hafi hún ekki staðist lög. Mér finnst það óþarfi, og ég hef ekki þá tilfinningu.
Engu breytir um það að kvótasetning nú er auðvitað vandasöm og ég er náttúrlega sammála því að það lítur ekki vel út með það að skynsamlegt sé að hafa fyrirkomulagið óbreytt, samanber það sem hæstv. ráðherra sagði áðan um stöðuna sem kom upp á síðasta ári þegar augljóst var að veiðarnar mundu stefna umtalsvert fram úr ráðgjöf ef ekki yrði gripið til einhverra aðgerða. Og þá var handhægast að tilkynna um það fyrir fram, gefa um það viðvörun að menn mættu búast við því að veiðar yrðu stöðvaðar á einhverju tímabili. Sú leið er vissulega alltaf fær en þá eru menn komnir með ýmsa ókosti þess að hafa ólympískar veiðar og kapphlaup í að klára upp kvótann sem við auðvitað þekkjum.
Hins vegar er vandinn við kvótasetningu eða endurkvótasetningu á þessu núna meðal annars sá að lög, bæði lög um stjórn fiskveiða og lög um fiskveiðar utan landhelgi, eru að mínu mati gölluð og götótt, ein af fjölmörgum ástæðum fyrir því að þau hefði þurft að endurskoða fyrir löngu hvað það varðar að ekki er nægilega skýrt í hvaða lagaumhverfi og hvernig veiðireynsla myndast í opinni sókn í nýjar tegundir.
Þegar maður fer yfir það í sögunni hefur það verið ærið tilviljanakennt, þrátt fyrir auðvitað stíf kvótasetningarákvæði beggja laga, hvernig umhverfið hefur verið sem svo hefur leitt til þess að veiðireynsla hefur verið tekin inn sem grundvöllur kvótasetningar. Ef við skoðum nýjar tegundir og ný veiðisvæði sem bæst hafa inn í veiðarnar á síðustu 15–20 árum þegar norsk-íslenska síldin kom, kolmunni, makríll núna, veiðar á fjarlægari miðum, þá hefur það verið með ýmsum hætti. Stundum hefur veiðireynslan ein hjá þeim sem fyrstir fóru til veiða og stunduðu þær í þann árafjölda sem látinn var duga til að mynda viðmiðun fyrir kvótasetningu verið notuð. Stundum hefur afkastageta skipa haft vægi, samanber síldina, og stundum hafa menn verið látnir skila í öðrum tegundum og stundum ekki. Um það bil svona man ég þessa sögu gróft og ekki er mjög mikið samræmi í þessu satt best að segja. Nei, það er auðvitað meginvandinn. Það vantar og þarf auðvitað að liggja algerlega skýrt fyrir í hvaða lagaumhverfi myndast veiðireynsla í nýjar tegundir eða sókn á ný svæði, að hvaða marki taka menn tillit til frumherja? Eru það þá bara þeir sem fara til veiðanna eða að hvaða marki eiga slík verðmæti að einhverju leyti að koma öllum flotanum til góða, því að þau sjónarmið eru auðvitað líka til staðar? Hann er verkaskiptur og ýmsar ástæður geta valdið því hverjir fara á hverjum tíma.
Það er afar óheppilegt að sitja svo uppi með að einhverju leyti óljósa stöðu og þurfa að taka ákvarðanir eftir á um það nákvæmlega hvernig með svona hluti er farið. Til dæmis ef verðmæt ný fiskitegund er kvótasett, að hvaða marki eiga þeir þá sem fá þá viðbótarúthlutun „varanlega“ að greiða fyrir það eitthvert gjald, í formi þess að skila öðrum tegundum o.s.frv.? Auðvitað þyrfti slíkt að liggja fyrir þannig að menn vissu að hverju þeir gengju þegar þeir tækju áhættuna af því að hefja veiðar á nýjum slóðum.
Af því að hér var nefnd tegundin makríll þá heyrði ég það út undan mér — það er kannski ekki ástæða til að ræða það, en þó, það er ekki endilega víst að við fáum betri tækifæri til þess að eiga orðastað við hæstv. sjávarútvegsráðherra um það — ég þóttist heyra það út undan mér að hæstv. ráðherra teldi að nú bæri að kvótasetja markrílinn, væntanlega á grunni þess að fyrir lægi nægjanleg veiðireynsla og það væri jafnvel skylt lögum samkvæmt. Því er ég ósammála. Það má deila um hvort tilteknar aðrar tegundir hafi ekki verið komnar inn í það umhverfi að þær hefði átt að kvótasetja, þó að menn kysu á umliðnum nokkrum síðustu árum að bíða í ljósi þess að væntanleg væri heildarendurskoðun á löggjöf um stjórn fiskveiða, sem enn einu sinni er væntanleg. En ég held að það sé alveg fjarlægt að halda því fram að lögin skyldi menn til að kvótasetja makríl. Það byggi ég fyrst og fremst á því að hann er náttúrlega það nýlega til kominn að reglunum um sókn í hann hefur verið breytt frá því sem upphaflega var og öðrum hlutum flotans veittur tiltekinn aðgangur að þeim stofni til viðbótar þeim sem hann veiddi í byrjun. Síðast en ekki síst og það sem ég held að geri alveg út um málið er að ekki er búið að semja um þennan stofn. Við vitum ekki hver hlutdeild okkar í honum verður. Það er ekki það varanlega lagaumhverfi eða trausta umhverfi sem að mínu mati á að vera ein af forsendum laganna til að menn ráðist í slíkt. Það kemur mér því á óvart nema hæstv. ráðherra viti meira en við vitum, að það sé sem sagt viðbúið að samið verði um makríl fyrir jól þannig að hlutdeild okkar í stofninum verði þá orðin varanleg til einhverra ára og þá sé þeirri breytu rutt úr vegi. En að því tilskildu að ekki lægju fyrir samningar um þennan deilistofn milli strandríkja og annarra hagsmunaaðila þá er það mín skoðun að lögin þvingi ekki fram kvótasetningu á stofni við þær aðstæður sem ekki hefur samist um við aðrar þjóðir. Þetta vildi ég segja.
Varðandi efnisregluna sem hér er lögð til (Gripið fram í.) ja, ég ætla ekki að segja að það geti ekki verið sæmileg rök fyrir því að fara þarna einhverja blandaða leið. Mér sýnist nú að sumu leyti fátt annað í stöðunni en að fara bil beggja en það verður sjálfsagt endalaust rifist um þessar prósentur, hvort þau eigi að vera 70:30 eða eitthvað annað, eða bjóða þetta allt upp eins og einhverjir mundu náttúrlega vilja. En það er ekki aðalatriði málsins heldur að reyna að nálgast þetta með þeim bestu efnislegu forsendum sem völ er á. Þetta mundi þýða reglu sem væri í heild sinni þannig að veiðireynsla hvers árs mundi vega 10% til að afla mönnum hlutdeildar þannig að ef úthafsrækjuveiðar væru frjálsar í tíu ár þá værum við að segja með þeirri reglu að allar veiðiheimildirnar væru komnar á hendur þeirra sem hefðu stundað þær veiðar á frjálsa tímabilinu. Það er athyglisvert, þ.e. af því að hér er 10% á ári, þriggja ára frjálsar veiðar, og 10% fyrir hvert ár. Þetta er athyglisverð fyrningarregla ef út í það er farið, að þannig mundu menn fara úr gamla kerfinu yfir í það nýja í opinni sókn á tíu árum. (Gripið fram í.) Ekki endilega vitlausari regla en hver önnur.