náttúruhamfaratrygging Íslands.

Herra forseti. Ég mæli hér með fyrir frumvarpi til breytingu á lögum um Náttúruhamfaratryggingu Íslands, nr. 55/1992, með síðari breytingum.

Meðflutningsmenn mínir á þessu frumvarpi eru sex hv. þingmenn, þau Ari Trausti Guðmundsson, Ásmundur Friðriksson, Birgir Þórarinsson, Oddný G. Harðardóttir, Ólafur Ísleifsson og Vilhjálmur Árnason, og koma þau úr fimm stjórnmálaflokkum hér á Alþingi.

Samkvæmt 1. gr. frumvarpsins er lagt til að eftir orðinu „skriðufalla“ í 4. gr. laganna um Náttúruhamfaratryggingar Íslands, komi: skýstróka.

Í 2. gr. frumvarpsins er lagt til að við lögin bætist ákvæði til bráðabirgða, svohljóðandi:

„Stjórn Náttúruhamfaratryggingar Íslands skal bæta tjón sem varð af völdum skýstróka sem gengu yfir Álftaver í Skaftárhreppi í ágúst 2018.“

Loks er í 3. gr. gert ráð fyrir að lögin taki gildi þá þegar.

Herra forseti. Með þessu frumvarpi er lagt til að Náttúruhamfaratrygging Íslands skuli einnig vátryggja gegn tjóni vegna skýstróka. Í 4. gr. núgildandi laga er að finna tæmandi talningu á þeim náttúruhamförum sem Náttúruhamfaratrygging Íslands nær yfir. Þannig bætir tryggingin tjón vegna eldgosa, jarðskjálfta, skriðufalla, snjóflóða og vatnsflóða. Stutt er síðan kraftmiklir skýstrókar ollu miklu tjóni hérlendis. Skýstrókarnir voru staðbundnir og fóru yfir bæinn Norðurhjáleigu í Álftaveri í Skaftárhreppi 24. ágúst sl. Nærliggjandi bæir fóru ekki illa út úr hvassviðrinu, en í Norðurhjáleigu rifnuðu þök á húsum, stór jeppi með kerru þeyttist út í skurð, girðingar lögðust á hliðina og brak og járnplötur feyktust allt að kílómetra frá bænum. Mikil mildi var að íbúar voru ekki heima þegar strókarnir gengu yfir bæinn,

Þekkt er að skýstrókar myndist hér á landi, en það er afar sjaldgæft að þeir séu eins kraftmiklir og valdi eins mikilli eyðileggingu og raunin varð í Norðurhjáleigu.

Skýstrókar eru í raun fyrirsjáanlegt veðurfyrirbrigði með réttum tækjum og tólum. Þannig er spáð fyrir um slíka stróka í Bandaríkjunum á svæðum þar sem þeir eru algengir. Hér á landi er hins vegar ekki til staðar tækjabúnaður til að spá fyrir um skýstróka. Veðurstofan hefur reynt að fjölga veðursjám um landið. Hægt er að sjá skýstróka á slíkum sjám, en að sögn veðurfræðings yrði eftir sem áður ólíklegt að hægt yrði að spá fyrir um þá. Það teldist heppni ef strókur myndaðist í nágrenni við veðursjá sem sæi hann. Jafnvel þótt það gerðist væri viðvörunartíminn einungis á bilinu 10–20 mínútur. Ljóst er að fátt er hægt að gera á þeim tíma annað en að forða fólki af svæðinu. Þannig er með engu móti hægt að undirbúa sig fyrir slíkan atburð sem getur valdið stórkostlegri eyðileggingu og tjóni. Samkvæmt almennri skilgreiningu orðabókar á orðinu náttúruhamfarir er átt við hamfarir af völdum náttúruafla. Er þá jafnan átt við óviðráðanlega stóratburði í náttúrunni sem valda tjóni eða mannskaða, en ljóst er að skýstrókar falla skýrlega undir þá skilgreiningu.

Að mati flutningsmanna er brýnt að bregðast við og tryggja að tjón sem hlýst af slíkum náttúruhamförum verði bætt.

Þar sem Náttúruhamfaratrygging Íslands tryggði með þessari breytingu gegn tjóni af völdum þessa afar sjaldgæfa veðurfyrirbrigðis hér á landi telja flutningsmenn rétt að bæta við lögin ákvæði til bráðabirgða sem mælir fyrir um skyldu stjórnar Náttúruhamfaratryggingar Íslands að bæta það tjón sem varð á bænum Norðurhjáleigu í Álftaveri, Skaftárhreppi, af völdum skýstrókanna 24. ágúst sl.

Eftir að þetta frumvarp var lagt fram hafa mér borist ábendingar um fleiri hamfarir sem ekki er samkvæmt orðanna hljóðan að finna í þessum lögum um Náttúruhamfaratryggingu Íslands. Nefni ég t.d. og vil vekja athygli þingheims á skógar- og/eða gróðureldum. Það er alls ekki óhugsandi að þeir gætu valdið umfangsmiklu tjóni hérlendis í náinni framtíð og er ekki vanþörf á því að stjórnvöld taki afstöðu til þess með hvaða hætti ríkisvaldið myndi bregðast við ef slíkir atburðir yllu hér umfangsmiklu tjóni eins og fjölmörg dæmi og nýleg dæmi eru um í nágrannalöndum okkar.

Um leið og ég mæli fyrir því að frumvarpið verði sent til allsherjar- og menntamálanefndar, þá tel ég mikilvægt að við þessa endurskoðun verði hugsað til ýmissa annarra náttúrufyrirbrigða:

Mér hefur verið bent á loftsteina; ef loftsteinn kæmi niður, hver myndi bæta það ef af yrði umfangsmikið tjón, sem dæmi? En raunhæft dæmi er auðvitað gróður- og skógareldar. Við Íslendingar megum alveg búast við því að það muni gerast í náinni framtíð, einnig með tilliti til loftslagsbreytinga, með auknum þurrkum, hugsanlega, aukningu á skógum og gróðurlendi sem verður sífellt umfangsmeira og víðfeðmara, og hugsanlega hefur ekki verið hugsað til þess hvernig skógar eru best varðir fyrir slíku, þ.e. með skjólbelti eða með auðum svæðum þar á milli. Þetta er raunveruleg hætta og ég vildi bara vekja athygli á því líka um leið og ég mæli fyrir þessu frumvarpi.