31.10.1978
Sameinað þing: 11. fundur, 100. löggjafarþing.
Sjá dálk 266 í B-deild Alþingistíðinda. (260)
45. mál, Framkvæmdastofnun ríkisins
Fyrirspyrjandi (Vilmundur Gylfason):
Herra forseti. Svo sem mönnum er kunnugt var Framkvæmdastofnun ríkisins sett á laggirnar af ríkisstjórn Ólafs Jóhannessonar, sem kom til valda árið 1971. Þá þegar var það svo, að þeir þrír stjórnmálaflokkar, sem aðild áttu að ríkisstj., Framsfl., Alþb. og SF, skiptu með sér stöðum útlánastjóra í stofnuninni, og hlýtur af því að verða að draga þá ályktun, að stjórnmálaflokkarnir hafi talið sér allnokkurn pólitískan ávinning að því að eiga menn í þessum embættum. Þá þegar gagnrýndu talsmenn Alþfl. þessa skipan mála, að eins konar pólitískir „kommissarar“ væru settir í þessi embætti. 1974 urðu stjórnarskipti í landinu, eins og mönnum er kunnugt, og jafnframt urðu umskipti á „kommissörum“ í Framkvæmdastofnun ríkisins í þá veru að þeir stjórnarflokkar, sem við tóku, — Sjálfstfl. og Framsfl. — höfðu jafnframt með höndum þessi embætti. Verður enn af því að draga þá ályktun, að þeir stjórnmálaflokkar hafi talið sér pólitískan ávinning að því að eiga menn í þessum embættum.
Nú segir sig alveg sjálft, að frá því á árunum eftir 1970 hefur geisað í landinu óðari verðbólga jafnaðarlega en nokkru sinni fyrr. Vextir hafa hins vegar verið afar neikvæðir og á það ekki síst við um stóran hluta útlána Byggðasjóðs, sem aftur þýðir að þarna er um styrki að ræða að stórum hluta og ekki lán. Gagnrýnendur hafa sagt, og ég tel mig vera einn af þeim, að það hafi verið í hæsta máta óeðlilegt að stjórnmálamenn, og í öllum þessum tilfellum alþm., hafi verið útlánastjórar í Framkvæmdastofnun. Nú skilst mér að svo sé, að þetta sé orðið einhvers konar ævistarf. Mér skilst að núv. fjmrh., Tómas Árnason, hafi einungis leyfi frá störfum meðan hann gegnir ráðherraembætti og vera lítið þá svo á og það gangi sjálfvirkt, að hann fari aftur yfir í þetta embætti, þegar dagar þessarar ríkisstj. eru taldir. Af þessu virðist maður hljóta að draga þá ályktun, að Sjálfstfl. og Framsfl. hafi skipt þessari stofnun með sér, og enn ber að ítreka að pólitíski ávinningurinn virðist vera talinn allnokkur.
Hins vegar fóru fram kosningar í landinu í sumar, og ég held að það sé túlkun, sem ekki er fjarri lagi, að segja, að annars konar hugmyndir um það, hvernig við skipum málum í samfélaginu, hafi fengið allnokkurn hljómgrunn í þessum kosningum. M.a. það, þegar á allt er litið, að þetta sé ekki alls kostar rétt og jafnvel ekki sæmileg skipan mála, að stjórnmálamenn séu með þessum hætti að vasast í útlánum eins og þarna hefur verið.
Í stjórnarsáttmála núv. ríkisstj, er kveðið svo á, að skipulag og starfshættir Framkvæmdastofnunar ríkisins verði tekin til endurskoðunar. Ekki er kveðið nánar á um hvað þarna verði gert. En þangað til ég heyri annað, þá vænti ég þess og vona, að stjórnin ætlist til að sú endurskoðun feli í sér að þetta fyrirkomulag hinna pólitísku útlánastjóra verði afnumið, en í staðinn skipaðir embættismenn til lengri eða skemmri tíma. Sú fsp. er þess vegna fram borin til hæstv. forsrh., með hverjum hætti ríkisstj. hugsi sér endurskoðun á Framkvæmdastofnun ríkisins og um útlánastjórana eða svokallaða „kommissara“, hvort kerfi þeirra verði aflagt.