28.03.1979
Neðri deild: 68. fundur, 100. löggjafarþing.
Sjá dálk 3687 í B-deild Alþingistíðinda. (2869)
7. mál, ráðstafanir vegna breytingar á gengi íslenskrar krónu
Frsm. minni hl. (Ólafur G. Einarsson):
Herra forseti. Eins og hér hefur áður komið fram hefur orðið óeðlilegur dráttur á því að þetta mál kæmi til afgreiðslu hér í hv. þingdeild.
Nál. minni hl. fjh.- og viðskn. er á þskj. 431. Álitið er mjög í samræmi við það sem kom fram í áliti fulltrúa Sjálfstfl. í hv. Ed.
N. ræddi þetta mál á nokkrum fundum sínum. Við í minni hl., fulltrúar Sjálfstfl., getum ekki stutt frv. óbreytt. Þar eru einkum aths. gerðar við hæpna ráðstöfun fjár skv. b-lið 3. gr. frv. Við leggjum einnig áherslu á að það fjármagn, sem ætlað er til að greiða fyrir hagræðingu í fiskiðnaði, verði afgreitt í stjórn Fiskveiðasjóðs Íslands, enda er þar sérstök deild til að sinna því verkefni, deild sem stofnuð var 8. júní 1978. Þá teljum við einnig eðlilegt að það fjármagn, sem ætlað er til að hætta rekstri úreltra og gamalla skipa, verði afgreitt í gegnum Aldurslagasjóð fiskiskipa, sbr. lög um Samábyrgð Íslands á fiskiskipum, og eðlilegt að stjórn þess sjóðs fjalli endanlega um úthlutun þess fjármagns.
Hér er sem sagt tekið á tveimur meginatriðum sem valda því, að við getum ekki stutt frv. óbreytt: í fyrsta lagi, að fjármagnið, sem ætlað er til að greiða fyrir hagræðingu í fiskiðnaði, fari um Fiskveiðasjóð, og í öðru lagi, að það fjármagn, sem ætlað er til að hætta rekstri úreltra og gamalla skipa, verði afgreitt í gegnum Aldurslagasjóðinn. Sá sjóður tók til starfa 1. júlí 1978 og kom í stað svonefndrar bráðafúadeildar, en í þeim sjóði voru þá um 300 millj. kr. Með ákvæðum reglugerðar frá 22. sept. 1978 er farið inn á alveg nýja braut og þar er sérstakur kafli um þessa úreldingarstyrki, III kafli reglugerðarinnar. Þar er t. d. ekki minnst á það, hvort styrkir verði einungis greiddir ef skip er eyðilagt, en slíkt ákvæði sýnist vera nauðsynlegt og þarfnast það varla frekari skýringar.
Hv. þm. Lúðvík Jósepsson og Kjartan Ólafsson, sem báðir eiga sæti í fjh.- og viðskn., hafa flutt brtt. sem ganga mjög ákveðið í þá átt til lagfæringar á frv. sem ég hef hér gert að umræðuefni. Mér sýnist þær till. sem sagt til bóta og lýsi stuðningi við þær, en ég ræði þær ekki frekar þar sem ekki hefur verið mælt fyrir þeim enn þá, en það verður gert hér á eftir.
Þá hefur hv. þm. Matthías Bjarnason flutt brtt. sem ég lýsi stuðningi við, enda er ég þar meðflm., og fyrir þeirri till. verður einnig mælt hér á eftir.
Það væri vissulega freistandi við þessa umr. að fara fram á upplýsingar um það, hverjar leiðir hafa verið farnar til þess að leysa hinn mikla vanda sem fiskvinnslustöðvar búa við og hafa reyndar búið við um alllangt skeið. Ég á þar að sjálfsögðu við hverjar aðrar ráðstafanir hafa verið gerðar en þær sem leiðir af gengisbreytingunni. Sérstaklega hefur vandi fiskvinnslunnar verið mikill í Reykjaneskjördæmi, eins og allir vita, og stór orð hafa verið uppi höfð á undanförnum misserum um það, að Reykjaneskjördæmi hafi verið sett hjá og sérstaklega þá í tíð fyrrv. ríkisstj. Þar hefur reyndar oftast verið ranglega farið með staðreyndir. Ég hef t. d. undir höndum úthlutun hagræðingarlána 1978, en skv. reglugerð sjútvrh. frá 13. apríl 1978 var úthlutað 353 millj. kr. og það fé afgreitt af Fiskveiðasjóði. Fyrirtæki í Reykjaneskjördæmi fengu þá 103.8 millj. af þessari upphæð eða um 29%. Önnur úthlutun hagræðingarlána fór fram skv. reglugerð frá 8. júní 1978, samtals 348.8 millj. og þar af til Reykjaneskjördæmis 208.2 millj. eða rúm 59%. Auk þessa veitti Framkvæmdasjóður sérstök lán á árinu 1977 og Byggðasjóður á árinu 1978, samtals að upphæð á annað hundrað millj. kr., til þess kjördæmis.
Mér þykir rétt að þetta komi fram vegna sífelldra umr. um að fyrirtæki á þessu svæði hafi enga fyrirgreiðslu fengið á þessu tímabili. Ég get skotið því hér inn í, að ég las blaðaviðtal við forstjóra einnar fiskverkunarstöðvarinnar í s. l. mánuði þar sem segir m. a.:
„Það hefur ekkert fengist gert fyrir þær fiskvinnslustöðvar sem eru á þessu svæði, því allir sjóðir hafa verið okkur lokaðir“.
Síðan koma venjuleg svigurmæli í garð þm. kjördæmisins og síðar í sama viðtali segir sami maður:
„Ég hef ekki haft aðgang að Byggðasjóði, bönkum eða Fiskveiðasjóði, en fékk í haust óvænt fyrirgreiðslu, hagræðingarlán, sem ég vonast til að fari langt til að ljúka verkinu“.
Svona geta menn dottið í lukkupottinn. En þess er náttúrlega gætt að nefna engar tölur, en þær eru í þessu tilfelli þessar: 5.4 millj. í apríl og 17.4 millj. í september, eða samtals 22.8 millj. kr. Ég get ekki stillt mig um að nefna þetta dæmi til þess að sýna hversu mjög menn geta hallað réttu máli og að því er virðist án þess að skammast sín hið minnsta.
Það væri vissulega fróðlegt að vita hvað hæstv. sjútvrh. hefur gert til þess að bæta hag fiskvinnslufyrirtækjanna, þó ekki væri nema í hans kjördæmi. Þar eru miklir erfiðleikar enn þá þrátt fyrir það sem gert var á s. l. ári og ég var hér að upplýsa. Það væri sem sagt fróðlegt að vita hvað er fyrirhugað að gera í þessum efnum og sérstaklega langar mig að vita hvað hefur verið gert til þess að breyta skuldum þessara fyrirtækja í lengri lán. Þar var einnig verulegt átak gert á síðasta kjörtímabili, þótt ég hafi ekki þær tölur nú undir höndum.
Mér er að vísu kunnugt um að nú stendur yfir afgreiðsla á tilteknum aðgerðum í þessum efnum. Ég held að ég viti það rétt, að Fiskveiðasjóður hefur afgreitt lán úr gengismunarsjóði nú alveg nýlega, svokölluð hagræðingarlán, og að fyrir liggi till. um hvernig vandanum verði deilt niður á Byggðasjóð, á viðskiptabanka og sveitarfélög. En spurning er, hvort líklegt sé að þær fyrirhuguðu aðgerðir og þær, sem kunna að hafa verið gerðar, séu fullnægjandi eða hvort þær geri kannske ekki betur en að duga fyrir þeim auknu sköttum og álögum sem núv. hæstv. ríkisstj. hefur lagt á atvinnureksturinn í landinu yfirleitt.
Nóg um þetta í bili. Minni hl. lýsir sem sagt stuðningi við fram komnar brtt. Það fer svo eftir afgreiðslu þeirra till. hverja afstöðu við tökum til frv. í heild. En ég tek þó fram, að við erum samþykkir ráðstöfun 50% gengismunar til Verðjöfnunarsjóðs fiskiðnaðarins úr því að sú leið er enn farin að láta ekki gengismun ganga óskertan beint til útflytjenda.