21.11.1978
Sameinað þing: 24. fundur, 100. löggjafarþing.
Sjá dálk 770 í B-deild Alþingistíðinda. (626)
329. mál, fæðingarorlof
Fyrirspyrjandi (Helgi F. Seljan):
Herra forseti. Ég hef á þskj. 48 leyft mér að flytja ásamt hv. þm. Svövu Jakobsdóttur svo hljóðandi fsp.:
„Hvaða ráðstafanir hyggst ríkisstj. gera til að koma fæðingarorlofi í það horf, sem áður samþ. ákvæði til bráðabirgða í lögum um atvinnuleysistryggingar segja til um.“
Þessari fsp. er beint til hæstv. heilbr.- og trmrh. og ekki að ástæðulausu, því þau ákvæði, sem hér er vitnað til, hafa verið alllengi í gildi og full ástæða til þess að kanna hvaða stefnumörkun er hugsanleg af hálfu núv. hæstv. ríkisstj. í þessum efnum, einkum með tilliti til þess, að þessi mál eru sérstaklega ofarlega á baugi hjá núv. ríkisstj.
Fæðingarorlof almennt hefur borið nokkuð oft á góma á Alþ. meðan ég hef setið hér. Ég man till. hv. varaþm. Bjarnfríðar Leósdóttur fyrst um að tryggja öllum konum rétt til fæðingarorlofs; frv. um atvinnuleysistryggingar eða breytingu á Atvinnuleysistryggingasjóðnum í þeim farvegi nokkurn veginn sem það mál er í dag; till. hv. fyrrv. þm. Sigurlaugar Bjarnadóttur o.fl. um fæðingarorlof sveitakvenna, ákveðna leið að því marki; og nú hefur verið lögð fram till. hv. þm. Árna Gunnarssonar o.fl. um sama efni, þ.e.a.s. fæðingarorlof sveitakvenna.
Þegar fæðingarorlofið fór í gegnum Alþ. með breyt. á lögum um Atvinnuleysistryggingasjóð, þeim sjóði falið að standa þar undir kostnaði, þá studdi ég þá skipan vissulega með hálfum huga. Ég sá á henni ærna annmarka og alveg sér í lagi að hér var ranglega að staðið hvað það snerti, að hér er um hreint tryggingamál að ræða og inn í það kerfi átti vissulega að beina þessari réttarbót og um leið gera hana víðtækari, svo hún næði til allra kvenna sem á þyrftu að halda.
Þetta sjónarmið var undirstrikað mjög rækilega af einum af flm. þessa frv. um árið, hv. þm. Guðmundi H. Garðarssyni, á dögunum í Ed. þegar hann var að mæla fyrir frv. um Lífeyrissjóð Íslands. Hann einmitt taldi þar hið sjálfsagðasta mál, að sú skipan, sem hann átti nokkuð drjúgan þátt í að koma á hér, væri óraunhæf og ætti að breyta, því hér væri um almannatryggingamál að ræða.
Ég ætla ekki að fara náið út í þetta mál í þessum fyrirspurnatíma, aðeins rifja það upp fyrir mönnum, að 1975, þegar lögin um atvinnuleysistryggingar — fæðingarorlof voru sett, þá var svo hljóðandi bráðabirgðaákvæði sem fylgdi:
„Fyrir 1. jan. 1976 skal ríkisstj. láta kanna á hvern máta megi veita öllum konum í landinu sambærilegt fæðingarorlof og tryggja tekjustofn í því skyni.“
Aftur 1977, þegar breyting var gerð varðandi tekjumörkin, þá var samþ. ákvæði til bráðabirgða, svo hljóðandi:
„Fyrir 1. janúar 1978 skal ríkisstj. láta kanna, á hvern hátt megi veita öllum konum í landinu sambærilegt fæðingarorlof, og tryggja tekjustofn í því skyni. Niðurstöður þessarar könnunar skal leggja fyrir Alþingi.“
Hér er allskýrt að orði kveðið, en ég veit ekki til þess, að mikið hafi verið aðhafst í þessu máli. Það er ekki von til þess að vísu, að núv. hæstv. ríkisstj. hafi aðhafst að marki á þeim tveimur mánuðum sem hún hefur setið, allra síst í ljósi þess að rúmlega þrjú ár eru liðin frá því að fyrra ákvæðið var samþ., sem lagði fyrrv. ríkisstj. vissar skyldur á herðar sem ekki er vitað til að hafi verið framfylgt að neinu marki. Miklu fremur er hér um það að ræða, eins og fsp. ber með sér, að spurt sé um líklegar aðgerðir núv. ríkisstj. til að hrinda þessu bráðabirgðaákvæði í framkvæmd og hvenær þeirra aðgerða sé þá að vænta.