10.03.1980
Efri deild: 44. fundur, 102. löggjafarþing.
Sjá dálk 931 í B-deild Alþingistíðinda. (1037)
111. mál, lántaka Framleiðsluráðs landbúnaðarins
Stefán Jónsson:
Herra forseti. Ég hygg að hv. ræðumönnum Karli Steinari Guðnasyni og Eiði Guðnasyni muni raunverulega vera það enn í fersku minni, hver tengsl voru þessa máls, þar sem eru milljarðarnir þrír, eða uppbót á útflutningsverð landbúnaðarafurða, við önnur þau mál sem stéttarsamtök bænda höfðu átt frumkvæði að að koma fram á þingi á sínum tíma, þar sem einmitt væri að því miðað að bregðast nú við tæknilegum og félagslegum vandamálum landbúnaðarins á sérstakan hátt og annan en áður hafði verið.
Ég minnist þess, að hv. þm. Eiður Guðnason og fleiri af þm. Alþfl., sem þá fjölluðu um þessi mál, töldu að þá væru stigin af hálfu stéttarsamtakanna skref í rétta átt í leit að hyggilegum úrbótum í sambandi við skipulag á framleiðslumálum bænda. Jafnframt minnist ég þess, að heldur voru dræmar undirtektir þessara sömu aðila undir hugmyndina um það, að hagur bænda yrði tryggður svo sem gerist um sumar aðrar stéttir — með þeim hætti að bændur semdu árlega við ríkisstj.; við ríkisvaldið um kjör sín, ekki um verð á landbúnaðarafurðum yfirleitt, heldur um kjör sín, þannig að fram mætti nást í raun og veru sá jöfnuður miðað við aðrar stéttir sem til er ætlast lögum samkv. að bændur njóti fyrir vinnu sína.
Ég hef rökstuddan grun um það, hvernig sem nú mun af reiða hjá forustu Alþfl. í stjórnarandstöðunni, að ekki beri nú e.t.v. eins mikið á milli hæstv. landbrh. og hinna vitrari forustumanna Alþfl. í því, með hvaða hætti við hljótum að tryggja bændastéttinni sæmileg kjör. Ég hef ekki enn þá hitt þann Alþfl.-mann sem ekki hafi verið til viðtals um þann vanda sem af því skapast, að við ætlumst til að bændur sjái okkur í harðæri fyrir kjöti og mjólk og mjólkurafurðum sem nægi okkur til innanlandsneyslu og af þeim sökum eigi þeir hönk upp í bakið á okkur, kröfu á okkur um að við hjálpum þeim að sjá farborða þessum sömu afurðum í góðæri, þegar við getum átt von á að framleiðslan verði ekki 10%, ekki 15% umfram það sem var í harðærinu, heldur jafnvel upp í 20%. Vandamálið er það, með hvaða hætti við gerum þetta.
Ég hef heyrt þá bændur halda því fram, sem er nú í einna mestur móðurinn, og honum fagna ég ávallt þegar ég heyri hann, því að mér finnst móðurinn miklu betri en barlómurinn, — halda því fram, að ef við ætluðum okkur að afla markaða erlendis fyrir íslenska dilkakjötið, m.a. til þess að geta framleitt fleiri gærur til iðnaðar innanlands — ég sé að hv. þm. Eyjólfur Konráð hýrnar allur við þegar ég minnist á gærur — og ull, einnig til þess að efla íslenskan iðnað til þess að veita fleira fólki atvinnu, og hafa það eftir sérfræðingum sem athugað hafa málið, að til þess að við gætum lagt út á þá braut þyrftum við að geta boðið fast a.m.k. 10 þús. tonn árlega, tryggt hinum erlenda markaðsaðila a.m.k. 10 þús. tonn árlega, u.þ.b. jafnmikið og við þurfum til innanlandsneyslu núna. Og þá segja þessir sömu góðu bændur — og ég skil þá vel: Ef þið neytendur ætlið að telja eftir okkur þessa tryggingu sem við þurfum til að geta haldið áfram framleiðslunni, að geta selt mismuninn sem er á framleiðslu hjá okkur — ekki í harðæri, heldur í slöku meðalári og góðu meðalári, — ef þið ætlið að telja það eftir okkur, þá gæti svo farið að við neyddumst til þess að taka hinn kostinn: að reyna að tryggja okkur markaðinn erlendis með því að láta hinn erlenda markað sitja fyrir framleiðslunni hjá okkur, en bjóða ykkur síðan bara afganginn, mikinn eða lítinn eftir árferði.
Vandamál ýmis koma þarna upp. Enda þótt ég hafi getað stillt mig um það á liðnum misserum og árum að hæla krötum neitt að ráði úr ræðustól, þá verð ég nú að segja það eins og er, að ég veit að þm. Alþfl. líta vandamál eins og þetta jákvæðum augum, eru til viðtals um leiðirnar til þess að ná úr þessum vanda. Aftur á móti veit ég það, að þar sem hv. þm. Karl Steinar Guðnason samsamar sig gersamlega stefnu stjórnar Alþýðusambands Íslands í þessu máli, þá hlýtur það að vera nýtilkomið, því það var í forsetatíð Hannibals Valdimarssonar í Alþýðusambandi Íslands sem raunverulega var mótuð sú stefna af stjórn Alþýðusambands Íslands, að teknir yrðu upp beinir samningar milli ríkisvalds og bænda, ekki um verðlag á landbúnaðarafurðum, heldur um kjör bænda yfirleitt.
Eins og að líkum lætur finnst mér ekki taka því núna, til þess mun gefast færi seinna, að ræða við hv. þm. Egil Jónsson um þá sérstöðu sem hann er nú að reyna að skapa sér og Sjálfstfl. gagnvart stefnu hæstv. landbrh. Pálma Jónssonar, sem var og er hið stefnumarkandi afl innan Sjálfstfl. í landbúnaðarmálum. Það má vel vera að hv. þm. Agli Jónssyni heppnist þetta. En í bili ætla ég að láta nægja að vitna með hæfilegri nákvæmni til málsgreinar í frægri bók og segja sem svo, að kringra hefði Agli Jónssyni verið að sitja heima að ljósaverkum að búi sínu heldur en hitt, að aka hingað til Alþingis þeirra erinda að varpa steini í götu þeirra manna sem nú glíma við lausn á vandamálum landbúnaðarins með atbeina þeirra Gunnars og þeirra Njálssona, því að það eitt er víst, að að þessum málum er unnið af heiðarleika og einlægni núna. Hitt má alltaf gera, að búa sér til vandamál.