19.05.1980
Efri deild: 96. fundur, 102. löggjafarþing.
Sjá dálk 2845 í B-deild Alþingistíðinda. (2830)
115. mál, verðlag
Frsm. meiri hl. (Eyjólfur Konráð Jónsson):
Herra forseti. Ég mæli hér fyrir meirihlutaáliti fjh.- og viðskn. um frv. til. l. um breyt. á l, nr. 13 0. s. frv., um verðlag og samkeppnishömlur, sem menn þekkja. Það urðu talsverðar umr. um málið við 1. umr. þess 12. mars s. 1., og um þessi mál hafa verið bæði deilur og miklar umr. árum saman og nærri því áratugum saman. Undirbúningur að þeirri lagasetningu, sem fór fram með lögum nr. 56 frá 1978, var mjög langur. Málið hafði reyndar komið til atkv. í þessari hv. d. árið 1969, mjög svipað frv., og féll þá á jöfnum atkv., svo sem sögulegt varð. En síðan hafa menn haldið áfram að vinna að þessum málum og hér náðist allvíðtæk samstaða um að koma þessum lögum á árið 1978 og gildistöku þeirra 1979. Síðan gerðist það, sem einnig er alkunna, að ný ríkisstj. var mynduð og hún breytti veigamestu ákvæðum frv. og setti síðan á verðstöðvun og það oftar en einu sinni með alkunnum glæsibrag og stöðvaði þannig verðbólguþróunina tvisvar eða svo. Að vísu eru nú ýmsir sem spá því að hún geti orðið 50–55% á þessu ári. En ég er dálítið hræddur um að það geti orðið enn þá meiri hraði á henni þegar á árið líður, ef engin breyting verður á stefnu stjórnvalda og þá ekki síst í verðlagsmálunum, því að það er ekki nokkur minnsti vafi á að ein meginmeinsemdin í okkar efnahagslífi eru einmitt þau kolvitlausu verðlagsákvæði sem hér hafa verið.
Nú vill svo vel til að á Alþingi Íslendinga munu vera u. þ. b. 4/5 hlutar þm. samþykkir þeirri stefnu sem felst í þessu frv. okkar nú, að breyta þessu í fyrra form. meiri hl. n. mynda sjálfstæðismenn og Alþfl.-maðurinn. Í einum flokki er, held ég, full andstaða við málið, en í öllum öðrum stuðningur. Og svo vel vill til að einn aðaltalsmaður frjálsræðis í viðskiptamálum í marga áratugi er nú hæstv. forsrh., sem án alls efa mun gleðjast mjög yfir því, að þessi stefna Sjálfstfl., Framsfl. og Alþfl. muni nú geta sigrað með e. t. v. 4/5 atkv. hér í hv. Alþingi og það kannske við atkvgr. strax í dag, en þó það yrði kannske ekki endanleg atkvgr., þá hugsanlega á morgun. Mér er það auðvitað mikið gleðiefni að njóta stuðnings hans við þetta mál. En þar að auki er viðskrh. algerlega sammála okkur flm. þessa frv. og meiri hl. n. og hefur látið það koma fram við mörg tækifæri. Auðvitað viljum við styrkja hann í hans erfiðu stöðu og hjálpa honum til að koma málinu í það horf sem hann sjálfur hefur óskað eftir. Því til sanninda ætla ég aðeins að lesa hér örfá orð — með leyfi forseta — úr ræðu sem hæstv. viðskrh. flutti nýlega. Hann segir þar — og ég er sammála hverju einasta orði í því sem hann þar segir, — þetta er langt mál, en ég les bara tvær eða þrjár mgr., — hann segir:
„Eins og kunnugt er voru hin nýju verðlagslög samþ. á Alþ. í maí 1978, en tóku gildi í nóv. 1979. Þegar lögin voru fyrst samþ. var hugmyndin með þeim, að stefna að meira frjálsræði í verðlagsmálum. En með þeim breytingum, sem gerðar voru á lögunum árið 1979, var anda þeirra því miður breytt í verulegum atriðum. Ég hef ekki farið leynt með þá skoðun mína, að frjálsari stefna í verðlagsmálum sé miklu líklegri leið til þess að lækka vöruverð í landinu heldur en aðhaldssöm prósentuálagningaraðferð. Ég þarf raunar ekki að gera grein þessari skoðun á þessum fundi, hún er augljós. Aðalástæðan er sú, að með prósentuálagningunni er kippt í burtu hvatningunni til þess að leggja aðaláhersluna á ódýr og hagkvæm innkaup. Auk þess stuðlar þessi prósenturegla að því að slæva verðskyn neytenda, þar sem treyst er á einhverja forsjá opinberra aðila, sem því miður er ekkert nema misskilin trúgirni.“
Þetta er allt hverju orði sannara. Og þess vegna er mjög ánægjulegt að svona víðtækur stuðningur skuli vera í Alþingi Íslendinga við framgang þessa máls. Ég treysti því þess vegna, að það eigi greiða leið í gegnum hv. d. og fái svo til öll atkv. hér núna.