22.05.1980
Sameinað þing: 65. fundur, 102. löggjafarþing.
Sjá dálk 3066 í B-deild Alþingistíðinda. (3018)

227. mál, störf milliþinganefndar í byggðamálum

Fyrirspyrjandi (Halldór Blöndal):

Herra forseti. Á því þingi, sem sat 1975–1976, bar hv. þm. Jóhannes Árnason fram fsp. um mþn. í byggðamálum til þáv. hæstv. forsrh. og var henni þá svarað svo, með leyfi hæstv. forseta:

Það segir fyrst í svari hæstv. forsrh. þá, að hann hafi snúið sér til formanns umræddrar mþn. í byggðamálum,hv. 2. þm. Vestf., Steingríms Hermannssonar, til að afla svara við fsp. Síðan las þáv. hæstv. forsrh. upp grg. Steingríms Hermannssonar sem hljóðar svo, með leyfi hæstv. forseta:

„Á Alþingi 13. apríl 1973 var samþ. þál. sú um mþn. t byggðamálum sem fylgir hér með í ljósriti. Eru í ályktuninni tilgreind meginverkefni n. Á fundi Sþ. 18. apríl 1973 fór fram kosning 7 alþm. til þess að taka sæti í umræddri mþn. En tilgreindir þm. voru kjörnir: Lárus Jónsson, Steingrímur Hermannsson, Helgi F. Seljan, Matthías Bjarnason, Ingvar Gíslason, Karvel Pálmason og Pétur Pétursson. Með bréfi, dags. 4. maí 1973, skipaði forsrh. Steingrím Hermannsson formann nefndarinnar.

Fyrsti fundur n. var haldinn 5. júní 1973. Ákveðið var að ráða starfsmann. Var Magnús Pétursson hagfræðingur fenginn til þess starfs í um það bil 11/2 mánuð sumarið 1973 og aftur sumarið 1974. Gísli Pálsson nemandi í þjóðfélagsfræði vann einnig að sérstökum verkefnum fyrir n. sumarið 1973.

Nefndin ákvað að leita eftir samstarfi við landshlutasamtökin utan Reykjavíkur og Reykjanessvæðisins. Voru fundir haldnir með þeim öllum sumarið 1973. Einnig var rætt við forstöðumenn Framkvæmdastofnunar, framkvæmdastjóra Húsnæðismálastofnunar ríkisins, póst- og símamálastjóra, vegamálastjóra og fleiri um sérstök málefni sem n. hafði til athugunar. N. ákvað að skipta starfinu í tvo meginflokka: annars vegar athugun einstakra byggðamálefna og hins vegar mörkun almennrar stefnu í byggðamálum. Framan af var áhersla lögð fyrst og fremst á einstök málefni. Var ríkisstj. gerð grein fyrir þeim málefnum, sem n. taldi mikilvægust, með bréfi til forsrh., dags. 8. nóv. árið 1973. M. a. var lögð áhersla á eftirgreind málefni:

1. Húsnæðismál. Lögð var áhersla á sex atriði sem nefndin taldi mikilvægust til þess að rétta hlut dreifbýlisins í húsnæðismálum. Jafnframt var flutt á vegum n. frv. til l. um örvunarlán vegna almennra íbúðabygginga í dreifbýli.

2. Landshlutasamtökin. Nefndin lagði áherslu á, að rammalög fengjust samþykkt fyrir landshlutasamtökin, og beitti sér fyrir því, að frv. þess efnis var endurflutt á Alþingi.

3. Bygging iðnaðarhúsnæðis í dreifbýli. Á vegum n. var flutt frv. um það mál.

4. Skipting fjármagns til lagningar þjóðvega í kaupstöðum og kauptúnum. Nefndin lagði í fyrrnefndu bréfi og í bréfi, dags. 5. des. 1973, til samgrh. áherslu á að vegalögum yrði breytt og aukinn hluti þéttbýlisfjár til framkvæmda í dreifbýli án tillits til íbúafjölda. Var slík breyting tekin inn í frv. til l. um breytingu á vegalögum, sem flutt var af samgrh. og samþ. á síðasta þingi . . . .

6. Athugun á framfærslukostnaði. Á vegum n. var á síðasta þingi flutt till. til þál. um athugun á framfærslukostnaði á nokkrum þéttbýlisstöðum á landinu. Þáltill. þessi var samþykkt. Hagstofu Íslands var falið að vinna þetta starf og áhersla lögð á að því yrði hraðað. Því er þó ekki lokið enn.

Til undirbúnings mörkunar almennrar stefnu í byggðamálum var samþykkt viðamikil starfsáætlun sem gerir ráð fyrir því að safna upplýsingum um hina fjölmörgu þætti byggðamála. Ítarlegum upplýsingum hefur verið safnað frá Skotlandi, Noregi og Svíþjóð um skipulag byggðamála þar. Gísli Pálsson nemandi í þjóðfélagsfræði gerði könnun á byggðaröskun á Íslandi með athugun á tveimur stöðum. Skýrsla um þá könnun kom út í okt. 1973 og var henni dreift til alþm. Magnús Pétursson hagfræðingur tók saman yfirlit yfir heilbrigðismál og Sigfús Jónsson hagfræðingur um þjónustuaðstöðu á Íslandi. Rætt var við fyrirtækið Hagvang um úttekt á ýmsum öðrum þáttum, einkum á sviði atvinnu-og tekjumála, en ekki hefur orðið úr því starfi vegna fjárskorts.

Nefndin stefnir að því að ganga á þessum vetri frá almennum tillögum um stefnu í byggðamálum. Í jan. 1974 var dreift á Alþingi skýrslu um störf mþn. í byggðamálum.

Kostnaður við störf n. hefur verið greiddur úr Byggðasjóði. Í fyrrnefndri skýrslu í jan. 1974 kom fram að kostnaður árið 1973 var 543 364 kr. Var þar fyrst og fremst um að ræða launakostnað vegna starfsmanna og ferðakostnað vegna funda með stjórnum landshlutasamtaka o. fl. Kostnaður árin 1974 og 1975 er um 400 þús. kr.

F. h. milliþinganefndar um byggðamál,

Steingrímur Hermannsson.“

Steingrímur Hermannsson, hæstv. sjútvrh., sat á þessu þingi og tók til máls við þessa umr. Hann komst m. a. svo að orði í sambandi við þessa umr.:

„Þess var getið í þeirri skýrslu sem hæstv. forsrh. las, að nefndin hefði safnað miklum upplýsingum frá nágrannalöndum okkar um skipulag þessara mála. Ég fór í slíka ferð og kynnti mér þessi mál vel, reyndar ásamt fleirum, m. a. þm. Það er ekki eins einfalt mál að móta heildarstefnu og sumir ætla e. t. v. og mikil spurning hvernig sú stefna á að vera eða hve nákvæm hún á að vera. Ég hef ekki tíma til að rekja það hér á þessum stutta tíma.

Ég vil þó geta þess, að Norðmenn, sem hafa unnið einna mest starf á þessu sviði, setja stefnuna ákaflega einfalda fram. Hún er raunar bara ein: að skapa jafnvægi í byggð landsins, sem við höfum talað hér um í áratugi. Að vísu eru síðan talin mörg undirmarkmið, eins og t. d. atvinnuöryggi og sambærileg þjónusta, og það síðan flokkað áfram niður skalann.

Ég lít svo á, að það eigi að vera hlutverk þessarar n., og ég vænti þess, að hún ljúki því í vetur að koma fram með þál. sem markar þessa meginstefnu. En ég hefði gjarnan viljað að hún gæti verið nokkru nánari og nokkru nákvæmari en sú stefna sem ég nefndi að Norðmenn hefðu markað, en eins og ég sagði áðan er það ekki auðvelt starf, og ég hygg að til þess að það megi vinnast vel þurfum við að finna góðan starfsmann. Það er von til þess nú að sá starfsmaður fáist.“

Svo mörg voru þau orð og gáfu vissulega fyrirheit um að eitthvað mundi gerast í þessum málum. Því sé ég ástæðu til að spyrja hæstv. forsrh.:

1. Hvað líður störfum mþn., sem kosin var af Sþ. til að gera tillögur um markmið, leiðir og mörkun almennrar stefnu í byggðamálum samkv. þál. um mþn. í byggðamálum frá 13. apríl 1973, og hvenær er þess að vænta að nefndin skili áliti?

2. Hver er orðinn kostnaður við störf nefndarinnar?