07.05.1981
Sameinað þing: 81. fundur, 103. löggjafarþing.
Sjá dálk 4105 í B-deild Alþingistíðinda. (4236)
372. mál, málefni Ríkisútvarpsins
Eiður Guðnason:
Herra forseti. Ég verð að lýsa furðu minni á þessari síðustu ræðu, sem hér var flutt, og vil mælast til þess að við hv. þm. Ólaf Þ. Þórðarson, að hann komi hér upp í þennan ræðustól aftur og skýri nánar hvað hann átti við með þeim ummælum sem hann fór hér með síðast og talaði þar um þá menn sem litu á dagskrá Ríkisútvarpsins sem stökkpall til áhrifa. Ég skora á Ólaf Þ. Þórðarson, hv. þm., að koma upp í þennan ræðustól og skýra nánar við hvað hann átti með þessum orðum sínum. Hann hlýtur að verða við því. (ÓÞÞ: Skilur þm. ekki íslensku?) Ég skil íslensku, en ég skil ekki ævinlega hvað hv. þm. Ólafur Þ. Þórðarson er að fara, og hygg ég að svo sé um fleiri hv. þm. á hinu háa Alþingi að þeim sé ekki ævinlega ljóst hvað felst í orðum hans og jafnvel í þeim till. sem hann hefur skrifað og flutt hér á þingi. Mönnum hefur gengið ærið misjafnlega að leggja í það skilning og hefur raunar verið fjallað um það í þessum ræðustóli. Mun ég ekki gera það frekar að umtalsefni þótt e. t. v. væri ástæða til. (ÓÞÞ: Það er vel ef þm. skilur íslensku.)
Ég held að ég þurfi ekki að hafa um þetta fleiri orð. Hv. þm. Ólafur Þ. Þórðarson talaði hér um neikvæðan málflutning minn í garð Ríkisútvarpsins. Ég skora á hann að nefna um það dæmi. Ég minntist á ýmis atriði sem ég taldi vanta í skýrslu menntmrh. Hann segir að í beiðninni sé hvergi vikið að því, að óskað sé eftir ummælum og upplýsingum um menningar- og dagskrárstefnu Ríkisútvarpsins. Það er í lið 2 talað um framtíðaráform ef ég man rétt. Ég er nú ekki með skýrsluna hér við höndina. Það er talað um framtíðaráform Ríkisútvarpsins. Auðvitað hlýtur þar undir að falla dagskrárgerð og menningar- og dagskrárstefna Ríkisútvarpsins. Ég vona að hv. þm. Ólafur Þ. Þórðarson skilji íslensku það vel að honum sé ljóst hvað í þessu felst, en greinilegt er að hann hefur ekki skilið það.
Það er eitt og annað sem hér hefur komið fram sem ástæða væri til að minnast frekar á. Hv. þm. Árni Gunnarsson, sem því miður er héðan farinn, vék að því, að Ríkisútvarpið hefði með höndum starfsemi á níu stöðum hér í Reykjavík. Þetta er alveg rétt. Og þetta er auðvitað ekki hið ákjósanlega. Ýmsir af þessum stöðum eru eingöngu notaðir sem geymslur. Þá minni ég á það, að fyrir meira en ári samþykkti Samstarfsnefnd um opinberar framkvæmdir að beiðni Ríkisútvarpsins heimild til að byggja geymsluhúsnæði á lóð Ríkisútvarpsins í Fossvogi þar sem hið nýja útvarpshús á að rísa. Fyrir meira en ári var samþykkt beiðni útvarpsins um að byggja þar varanlegt geymsluhúsnæði þannig að losa mætti geymslur sem útvarpið hafði á leigu víðs vegar um borgina. Í þessu máli hefur hins vegar ekkert verið gert — ekkert. Útvarpsstjóri fór um þetta hinum háðulegustu orðum í blaðagrein og talaði um bárujárnsskúr á blásnum mel. En þetta var þó gert, þessi samþykkt Samstarfsnefndar um opinberar framkvæmdir var þó gerð að beiðni Ríkisútvarpsins.
Það væri sömuleiðis fróðlegt að heyra svör við því, hvers vegna ekkert hefur verið gert í þessu máli til að losa húsnæði á mörgum stöðum í borginni og koma þeim munum, sem útvarpið telur ástæðu til að geyma — og margir hverjir eru vissulega verðmætir — að koma þeim í góða geymslu á einum stað.
Hv. þm. Árni Gunnarsson talaði hér um úrtölumenn í byggingarmálum og svartagallsraus og fleira og skoraði á menntmrh. að setja nú undir sig hausinn, eins og hann orðaði það, en hv. þm. Stefán Jónsson notaði nú þau orð að láta hendur standa fram úr ermum. Ég vona vissulega að ráðh. láti hendur standa fram úr ermum af því að útvarpið þarf á húsnæði að halda. Það er hins vegar rangtúlkun þegar menn eru ekki samþykkir þeim áformum sem uppi eru og finnst þau heldur loftkastalaleg og óþarflega dýr. Og eins og ég sagði áðan er ég sannfærður um að leysa hefði mátt húsnæðismál útvarpsins fljótar, ódýrar og betur — þannig að allir hefðu haft af fullan sóma og Ríkisútvarpið hefði fengið fullkomlega eðlilega og ákjósanlega starfsaðstöðu ódýrar, fyrr og betur — ef ekki hefði verið farið út í það hrikalega fyrirtæki sem bygging þessa húss er. En arkitektar viðhöfðu þau ummæli á fundi þar sem ég var staddur, að með þessu væru húsnæðismál stofnunarinnar leyst um aldur og ævi, leyst um alla framtíð. Ég hygg að það sé ekki hægt að leysa húsnæðismál neinnar stofnunar þannig að þessi orð megi nota. Hef ég þó aldrei dregið úr því, að útvarpið þyrfti húsnæði, og ítreka það hér sem ég sagði áðan, að það verður að gera einhverjar ráðstafanir í millitíðinni til þess að tryggja útvarpinu aukið húsnæði þangað til hið nýja hús kemst í gagnið eða hluti þess.
Það hefur verið vikið hér að innheimtukerfinu. Ég hefði raunar átt að gera það í ræðu minni áðan. Þar er vissulega ástæða til að staldra við og íhuga hvað rétt muni að gera. Eins og nú háttar eru afskrifaðar á hverju einasta ári verulegar upphæðir afnotagjalda sem ekki innheimtast. Það kom fram á útvarpsráðsfundi í gær, þegar rætt var um þessi mál, að hér á landi mun nú vera greitt afnotagjald af rúmlega 59 þús. sjónvarpstækjum, en samkvæmt skráningu Hagstofunnar munu vera í kringum 68 þús. fjölskyldur í landinu eða heimili samkvæmt skilgreiningu Hagstofunnar. Það eru þá á níunda þúsund heimili eða fjölskyldur sem samkvæmt þessu hafa ekki sjónvarp. Mér finnst þetta næsta ótrúlegar tölur. Og ég er sannfærður um að með öðru og breyttu fyrirkomulagi mætti auka tekjur Ríkisútvarpsins. Hygg ég að þar komi mjög til greina sú aðferð sem hér var minnst á, að útvarps- og sjónvarpsgjald verði nefskattur sem landsmenn á aldrinum 16–67 ára greiði. Að vísu yrði að hafa einhver sérákvæði um þá sem sannanlega hafa ekki aðstöðu til að taka á móti sjónvarpsmynd. Þeir yrðu auðvitað að vera undanþegnir þessu gjaldi. En ég hygg að allir landsmenn notfæri sér með einhverjum hætti þjónustu útvarpsins. Á fundi útvarpsráðs í gær bað ég fjármálastjóra um að athuga hvernig það kæmi fjárhagslega fram ef þetta gjald væri nefskattur og upphæðin væri við það miðuð að tryggja útvarpinu þær tekjur sem það þarf samkvæmt fjárhagsáætlun í ár. Satt að segja á ég von á því, að þær tölur, sem út úr þessu koma, komi mönnum töluvert á óvart.
Herra forseti. Ég ætla ekki að hafa þessi orð fleiri. Ég vísa á bug þeim furðulegu ummælum hv. þm. Ólafs Þ. Þórðarsonar, að í minni ræðu hafi gætt neikvæðrar afstöðu í garð Ríkisútvarpsins. Það er rétt, að ég gagnrýndi ýmis atriði í skýrslu ráðh., það er allt annar handleggur, og einkum þó það að ekki skuli þar fjallað um stefnu í dagskrárgerð og almenna menningarstefnu.
Það hefur sitthvað verið sagt hér um stjórn og stjórnkerfi Ríkisútvarpsins. Ég ætla ekki að tefja tímann með því að fara út í það. En ég hygg að rík ástæða sé til — og beini því til menntmrh. —að endurskoða skipulag Ríkisútvarpsins. T. d. má á það benda, að skipulag sjónvarpsins var ákveðið áður en sjónvarpið tók til starfa. Nú hefur sjónvarpið starfað í 15 ár næsta haust og ég held að það sé ástæða til þess að endurskoða þetta skipulag í ljósi fenginnar reynslu. Það hefur, hygg ég, reynst allvel fyrstu árin, en ég held að ýmsar ástæður mæli með að því skipulagi verði breytt. Hið sama má segja um skipulag útvarpsins og deildaskiptingu beggja þessara deilda stofnunarinnar. Ég held að þar megi ýmsu breyta til betri vegar.