04.02.1982
Sameinað þing: 48. fundur, 104. löggjafarþing.
Sjá dálk 2231 í B-deild Alþingistíðinda. (1891)
158. mál, iðnaður á Vestfjörðum
Iðnrh. (Hjörleifur Guttormsson):
Herra forseti. Áður en ég vík beint að svari við þessari fsp., sem hér er fram borin, um hvað líði framkvæmd þál. um eflingu iðnaðar og þjónustu á Vestfjörðum sem samþ. var hér á þinginu s. l. vor, vil ég leggja á það áherslu að starf það, sem þál. gerir ráð fyrir, er verkefni sem óhjákvæmilega tekur nokkurn tíma og það starf þarf að hvíla á mörgum stoðum ef árangur á að nást. Þar vil ég nefna að koma þarf á samhæfingu á störfum margra aðila og á það við um áætlunargerð af þessu tagi almennt, þ. á m. ráðunauta tækni- og þjónustustofnana iðnaðarins að því er iðnað varðar, og síðast en ekki síst starfi því sem fram fer á vegum aðila í viðkomandi landshluta. Efling iðnaðar verður að eiga upptök sín og rætur í viðkomandi landshluta öðru fremur. Heimamenn þurfa óhjákvæmilega að bera hita og þunga í slíku starfi, og því aðeins kemur stuðningur opinberra stofnana og annarra aðila, sem til eru kvaddir, að notum að jarðvegurinn heima fyrir sé sæmilega undir það búinn. Undantekning frá slíku má segja að geti verið þegar um mjög stór fyrirtæki er að ræða þar sem ríkisvaldið kemur inn sem frumkvæðisaðili. Þetta á að mínu mati almennt við um iðnþróunarstarf á landsbyggðinni.
Varðandi þá þætti, sem sú þál., sem hér er spurt um framkvæmd á, varðar, vil ég segja þetta:
Þegar samþykkt Alþingis barst rn. í júnímánuði s. l. höfðu þegar farið fram viðræður milli iðnrn. og Fjórðungssambands Vestfirðinga um málefni sem að mati beggja aðila er eitt af frumskilyrðum þess, að hægt væri að byrja að plægja jarðveginn heima fyrir iðnþróunarstarf. Ég á hér við viðræður sem áttu sér stað veturinn 1980–81 um hugsanlegan stuðning stjórnvalda við ráðningu iðnráðgjafa á Vestfjörðum. Þessar viðræður fóru fram í framhaldi af samþykkt stjórnar Fjórðungssambands Vestfirðinga „um að kanna allt sem að ráðningu iðnaðarráðunauts lýtur og til að kynnast m. a. nýtingarmöguleikum á slíkum aðila á Vestfjörðum“, eins og það var orðað í samþykkt Fjórðungssambandsins. Fulltrúar þess lýstu áhuga sínum á að kanna nánar viðhorf sveitarfélaga í fjórðungnum til málsins áður en Fjórðungssambandið leitaði formlega eftir stuðningi við ráðningu slíks iðnráðgjafa.
Á Fjórðungsþingi Vestfirðinga 1981 markaði sambandið stefnu varðandi ráðningu slíks starfsmanns og gat sótt um að ráða hann eftir að lög hefðu verið sett um þetta efni, en þau hafa nú verið samþykkt. Jafnframt tók þing Fjórðungssambandsins til umræðu stofnun iðnþróunarfélags í fjórðungnum og fól stjórn sambandsins að athuga hvort áhugi og grundvöllur væri fyrir að stofna iðnþróunarfélag sem næði yfir allt Vestfjarðakjördæmi. Í samþykktinni var einnig gert ráð fyrir að iðnráðgjafi mundi starfa á vegum slíks félags ef af stofnun þess yrði. Þá samþykkti sambandið einnig að kannað yrði hvort sveitarstjórnir innan sambandsins væru tilbúnar að standa að stofnun iðnþróunarsjóðs á svæðinu.
Ég tel nauðsynlegt að framangreindar upplýsingar komi hér fram varðandi það undirbúningsstarf sem að er unnið í heimabyggð og er eitt af frumskilyrðum þess, að aðstoð opinberra aðila komi að tilætluðum notum. Rétt er að fram komi að enn hefur Fjórðungssambandið ekki leitað eftir heimild til að ráða til sín iðnráðgjafa samkv. nýsettum lögum, en ég veit að málið er til athugunar heima fyrir.
Ég vil þá víkja aðeins að því undirbúningsstarfi sem fram hefur farið að forgöngu iðnrn. og tengist framkvæmd þeirra þátta sem þál. greinir frá varðandi iðnaðarmálið.
Þegar þál. barst rn. fól það vinnuhópi, sem annast hefur tengsl út í landshlutana vegna starfa iðnráðgjafa, að fjalla um efni þessarar þál. að því er iðnaðarmálefni varðar. Í þessum hópi er fulltrúi frá iðnrn., Iðntæknistofnun, samstarfsnefnd um iðnþróun og frá Framkvæmdastofnun ríkisins, en síðast talda stofnunin hefur öðrum fremur annast áætlunargerð af ýmsu tagi fyrir einstakar sveitir og svæði á landinu. Með starfi þessa hóps er reynt að tengja þá áætlunargerð starfi innan rn. og hjá Iðntæknistofnun. Þessi vinnuhópur hafði þá unnið að undirbúningi frv. varðandi iðnráðgjafa fyrir hönd iðnrn., og í þeirri tillögugerð var lögð rík áhersla á að stjórnvöld, samtök sveitarfélaga og aðrir áhrifaaðilar leituðust við að samræma viðhorf sín og aðgerðir til eflingar iðnþróun í landshlutunum. Hópurinn taldi eðlilegt að standa að verki með svipuðum hætti og gert hafði verið á Austur- og Norðurlandi, þ. e. að heimamenn næðu samstöðu um að ráða til sín starfsmann og slíkur maður hefði það hlutverk að vera tengiliður á milli aðila á svæðinu og stofnana sem legðu áætlanagerð vegna iðnþróunar lið, og hef ég þegar tilgreint þær: tæknistofnanir iðnaðarins og Framkvæmdastofnun ríkisins.
Þess má geta, að iðnrn. hefur á undanförnum árum og nú nýlega ítrekað átt viðræður við Framkvæmdastofnun um hvernig best megi haga samstarfi um áætlunargerð í þágu iðnaðarins sérstaklega. Eins og hv. alþm. þekkja hafa margar áætlanir verið unnar á vegum Framkvæmdastofnunar, en því miður hefur ekki tekist að fylgja eftir um framkvæmd margra þeirra hugmynda, þótt nýtar séu, sem fram hafa komið í þessum áætlunum, sumpart vegna þess að tengslin við framkvæmdavaldið og ekki síður við aðila í heimahéraði hafa ekki verið eins góð og skyldi. Iðnþróun á landsbyggðinni er margþætt verkefni, og reynslan hefur eflaust kennt mönnum að vel samdar áætlanir hafa takmarkað gildi ef ekki er jafnhliða verið að treysta undirstöður iðnþróunar á landsvísu, þ. e. fyrir landið sem heild, og með félagslegum aðgerðum á viðkomandi svæði. Sem dæmi um slíkar aðgerðir má nefna undirbúning að stofnun iðnþróunarfélaga og iðnþróunarsjóða, eins og nú er að unnið á Vestfjörðum.
Herra forseti. Ég hef drepið hér á nokkur atriði sem lúta að undirbúningi að framkvæmd þessarar þál. um eflingu iðnaðar og þjónustu á Vestfjörðum. Nauðsynlegt er að hafa í huga að þál. tekur til fleiri þátta atvinnustarfsemi en iðnaðar, svo sem grg. með till. ber glöggt með sér. Ekki síst er þar vakin athygli á nauðsyn þess að efla hvers konar þjónustustarfsemi og þá einkum verslunarþjónustu. Afskipti af þeim þætti eru að mestu utan seilingar þess rn. sem ég fer með. Á vegum Framkvæmdastofnunar hefur verið unnið að upplýsingasöfnun varðandi verslun á Vestfjörðum. Það þekkja fulltrúar Vestfirðinga hér á þingi. Kom út skýrsla þar að lútandi í nóv. 1977, en ég sé ekki ástæðu til að rekja það starf hér frekar.
Við framhald vinnu að þessu máli, framkvæmd þessarar þál., mun iðnrn. leita eftir nánu samstarfi við Framkvæmdastofnun ríkisins og heimaaðila, eins og þegar hefur verið lagður grunnur að, til að reyna að tryggja árangur af þeirri áætlunargerð sem þál. gerir ráð fyrir. Ég dreg ekki í efa, að þörf sé fyrir eflingu atvinnulífs á Vestfjörðum umfram það sem nú er — og þá m. a. á sviði iðnaðar til að auka þar fjölbreytni. Heimamenn hafa staðið þar að myndarlegu framtaki, m. a. á sviði rafeindaiðnaðar og þjónustuiðnaðar við þá öflugu útgerð og fiskvinnslu sem rekin er á Vestfjörðum og ekki þarf að fjölyrða um hér. Það hlýtur að vera bæði rétt og skylt, að stjórnvöld reyni að stuðla að því, að þessi vilji heima fyrir njóti eðlilegs stuðnings hins opinbera.