15.02.1982
Neðri deild: 40. fundur, 104. löggjafarþing.
Sjá dálk 2427 í B-deild Alþingistíðinda. (2051)
175. mál, tekjuskattur og eignarskattur
Flm. (Halldór Blöndal):
Herra forseti. Það frv., sem ég hef flutt hér á þskj. 279, er mjög einfalt í sniðum. Þar er gert ráð fyrir að viðhald, fasteignagjöld og iðgjald af húseigendatryggingu skuli undanþegið álagningu tekjuskatts svo sem áður var. Er þetta gert til samræmis við þá breytingu sem gerð hefur verið á lögum um tekju- og eignarskatt, að nú er gert ráð fyrir að helmingur greiddrar húsaleigu vegna leigu á íbúðarhúsnæði til eigin nota skuli frádráttarbær víð tekju- og eignarskatt.
Eins og þingheimi er kunnugt eru framlög til leiguíbúða orðin mjög verulegur liður á fjárhagsáætlunum sveitarfélaga og hjá ríkissjóði raunar einnig. Embættisbústaðir eru ýmsir, sem menn hafa við vægum kjörum frá ríkinu, og ýmsir ríkisstarfsmenn aðrir njóta þeirra hlunninda að hafa ódýrt húsnæði. Hér hefur sem sagt verið gert ráð fyrir því í lögum, að þessir menn skuli til viðbótar því fá helming af húsaleigu sinni frádráttarbæran.
Ég viðurkenni að það er auðvitað mjög bagalegt að hafa ekki fast húsnæði til að búa í og slíkt getur orðið mjög tilfinnanlegur útgjaldaliður hjá mörgu fólki sem þarf að fara frá einni íbúð til annarrar. auk þess sem það hefur margvísleg óheppileg áhrif að öðru leyti, bæði á efnahag og heimilismóral. En eftir sem áður verður ekki fram hjá því gengið, að þessi töluliður varðandi húsaleiguna eykur mjög á misrétti í þjóðfélaginu.
Okkur er kunnugt um það öllum hér, að fjöldi manns leggur nótt við dag til þess að eignast eigið húsnæði. Sumir hafa lagt svo hart að sér að þeir hafa jafnvel orðið fyrir heilsufarslegu áfalli af þessum sökum. Ég vil enn fremur skírskota til þess, hvílík verðmæti eru í húfi að íbúðarhúsnæði sé sómasamlega við haldið, en sú er síður en svo raunin á um margvíslegt húsnæði í eigu ríkisins.
Herra forseti. Það má vera að mér mælist ekki sérstaklega vel, en hitt kann ég illa við, að hæstv. fjmrh. skuli ekki þagna í einkasamtölum meðan ég flyt mál mitt um breytingu á lögum um tekju- og eignarskatt og síðan hverfa á braut úr þingsalnum. Þetta er frv. sem heyrir undir hans ráðuneyti. Það er yfirleitt hægt að una því ef ráðh. hafa ekki tíma til að sinna þingstörfum, en á hinn bóginn held ég að það sé algert einsdæmi að ráðh. víki sér úr þingsal með þessum hætti þegar talað er fyrir frv. sem snertir hans rn. og þingmaður hefur varla talað í tvær mínútur. (Forseti: Ef ræðumaður unir illa fjarveru hæstv. fjmrh. mætti athuga hvort hann vildi líta í salinn.) — Ég verð að biðja hæstv. fjmrh. afsökunar á því að óska nærveru hans. (Fjmrh.: Það er ekkert að afsaka.) En þar var komið minni ræðu, að ég rifjaði það upp að í fjármálaráðherratíð hans hefði sú stefna verið mörkuð að rekstrarkostnaður við íbúðir er frádráttarbær ef maður á ekki íbúðina sem hann býr í. Á sama tíma er rekstrarkostnaður við íbúð, sem maður á sjálfur, ekki frádráttarbær. Ég hef flutt frv. á þskj. 279 um að breyta þessu. Þar er gert ráð fyrir að viðhald, fasteignagjöld og iðgjald af húseigendatryggingu á íbúðarhúsæði til eigin nota verði einnig frádráttarbært. Nú vil ég varpa þeirri fyrirspurn til hæstv. fjmrh., þar sem gefið hefur verið í skyn að e.t.v. megi vænta breytinga á lögum um tekju- og eignarskatt, hvort rn. hafi til athugunar að breyta skattalögum í þá átt sem hér er lagt til.
Í þessari brtt. felst ekki að taka tillit til vaxtakostnaðar umfram það sem gert er í núgildandi lögum. Á það reyndi á síðasta þingi, að fyrir því var enginn skilningur hjá stjórnarmeirihlutanum hversu mikil byrði þessi hái vaxtakostnaður er orðinn hjá þeim fjölskyldum sem á annað borð skulda. Ég held að allir getum við þm. verið sammála um að það megi skipta þjóðinni í rauninni í tvo hópa: Annars vegar eru þeir sem hafa komið sér fyrir áður en hávaxtastefnan kom til sögunnar, sá hópur sem nú nýtur launa sinna að fullu í húsnæði sem sama sem ekkert hvílir á, sem samfélagið hefur með þeim hætti hjálpað að eignast húsnæði með því að gera krónuna að engu og með því að hafa hana óverðtryggða. Hins vegar er svo fólkið sem er að berjast við að eignast þak yfir höfuðið á tímum hárra vaxta og verðtryggingar. Til móts við þetta fólk er ríkisstj. ófáanleg til að koma nema að takmörkuðu leyti.
Ég held að einhver mesti sparnaður, sem til er í þjóðfélaginu, sé fólginn í því að fólk hafi ráð á að eignast eigin íbúðir, geti haldið þeim við og hafi metnað til þess að þessar íbúðir séu vel útlítandi bæði hið innra og ytra. Menn þurfa ekki lengi að ganga um götur höfuðborgarinnar eða hvers annars þéttbýlissvæðis sem er á landinu að vorlagi til að sjá hversu mikið fólkið leggur upp úr því og hversu mikið það leggur á sig til að hafa hús sín sem snyrtilegust og sem best og hversu miklu fólk í rauninni er fúst að fórna til að endurbæta sin gömlu húsakynni. Maður verður var við þetta um allt land. Ef maður gengur hins vegar um embættisbústaði ríkisins, sem hæstv. fjmrh. á að gæta alveg sérstaklega, verður maður var við að viðhaldið er af skornum skammti.. Margir embættisbústaðir liggja undir skemmdum. Sumir hafa eyðilagst, en aðrir eru að verða eyðileggingunni að bráð.
Þetta á ekki aðeins við um íbúðarhúsnæði. Þetta á einnig við um aðrar opinberar byggingar, jafnvel nýlegar. Í þessu frv. felst m.ö.o. örvun fyrir fólkið, að það telji sig hafa efni og ráð til þess að halda húsum sínum vel við.
Ég vil enn fremur minna á það, að á sama tíma og viðhald, fasteignagjöld og iðgjald af húseigendatryggingu er hætt að vera frádráttarbært hafa eignarskattar stórhækkað, hafa fasteignagjöld stórhækkað, hefur tekjuskattur stórhækkað, þannig að ráðstöfunartekjur manna til að halda húsum sínum við eru minni en áður. Fyrr fengu menn, ef þeir vildu ráðast í viðgerð á húsi sínu, í fyrsta lagi viðhaldskostnaðinn frádreginn og í öðru lagi fengu þeir vexti frádregna ef þeir þurftu að sökkva sér í skuldir eða stofna til skulda af þessum sökum. Þetta er hvort tveggja afnumið nú.
Ég geri mér grein fyrir því, að það má alltaf deila um hversu margir frádráttarliðir skuli vera í skattalögum. Það má endalaust deila um hvort rétt sé að rekstrarkostnaður við heimilishald sé að einhverju leyti frádráttarbær við álagningu tekjuskatts. En þessar deilur eru að því leyti of seint á ferðinni, ef stofna á til þeirra nú, að húsaleigan er þegar komin inn í lögin. Hér er því einungis um það að ræða að samræma reglur um frádrátt, að þeir menn, sem hafa lagt til hliðar fé til að kaupa íbúð, njóti sama réttar og hinir sem búa í íbúðarhúsnæði, jafnvel niðurgreiddu íbúðarhúsnæði af almannafé.
Ég veit ekki hvort ástæða er til að ræða þetta meira. Hér er um réttlætismál að ræða. Ég get að síðustu aðeins getið þess, sem eru almenn rök sem jafnan hafa átt við, að reynslan hefur sýnt að viðhaldsliðurinn í framtali hefur dregið úr skattsvikum, vegna þess að menn hafa séð sér hagnað í að telja fram þá vinnu sem unnin hefur verið við þeirra íbúðir. Hefur þannig verið komið í veg fyrir skattsvik og horft til meira réttlætis og betra siðferðis í þjóðfélaginu. Að því leyti horfir sú breyting, sem hér er lögð til, einnig til bóta.
En þau tvö atriði, sem mestu varða, eru auðvitað þessi: Annars vegar er þetta sanngirnismál, vegna þess að húsaleigan er komin þarna inn, og hins vegar, að ef þessi breyting verður samþykkt horfir hún til þess að íbúðum verði betur við haldið, að eignagæslan í þjóðfélaginu verði meiri. Það er auðvitað mjög athyglisverður sparnaður, sem löggjafarvaldið getur ekki horft fram hjá, því að í íbúðarhúsunum felst mesti sparnaðurinn sem orðið hefur hér í þjóðfélaginu á liðnum áratugum.
Ég vil svo, herra forseti, mælast til þess, að þessu frv. verði vísað til 2. umr. og fjh.- og viðskn. Ég vænti þess, að nefndin sjái sér fært að afgreiða þetta frv. fljótt. Það er óþarfi að draga þetta lengi. Þetta er afskaplega einföld breyting. Það er einungis spurning um vilja stjórnarsinna, hvort þeir vilji unna íbúðareigendum þess réttlætis sem þeir eru búnir að áskilja leigjendum.