15.03.1982
Neðri deild: 51. fundur, 104. löggjafarþing.
Sjá dálk 3064 í B-deild Alþingistíðinda. (2595)
207. mál, söluskattur
Halldór Blöndal:
Herra forseti. Það, sem olli því að ég kvaddi mér hljóðs, voru útúrdúrar hæstv. fjmrh., einkanlega þegar hann hrósaði sér af því að vegaáætlunin frá 1979 hefði orðið honum sjálfum til sérstaks sóma og þeirri ríkisstj. sem nú situr.
Ég geri ráð fyrir að hann muni eftir að einmitt meðan hann var samgrh. var efnt til sjónvarpsþáttar um þá vegáætlun, þar sem þeir voru spyrjendur Ellert B. Schram og Jón Baldvin Hannibalsson. Ég hygg að hann muni það eins og ég að þessir tveir spyrjendur og blaðamenn spurðu að því, hvort hér væri ekki um sýndarvegáætlun að ræða. Ég hygg að hæstv. fjmrh. muni það, að hann sagði þá sem samgrh. að það væri síður en svo, við þessa vegáætlun yrði staðið og hann mundi leggja sóma sinn þar við.
Síðan gerðist það að samgrh. skipti um stól og komst í sæti fjmrh. Nú skora ég á hæstv. fjmrh. að endurtaka það hér í stólnum, að staðið hafi verið við vegáætlunina frá 1979 á s.l. ári, að landsmenn hafi fengið framkvæmdir eftir magnvísitölu eða magnframkvæmdir eða hvað það hét á máli hæstv. fjmrh. Það skildist hvað hann átti við, að jafnmikið af vegum hefði verið lagt á s.l. ári og hann lofaði með vegáætlun 1979. Bar að skilja hæstv. fjmrh. svo — já eða nei — að staðið hafi verið á s.l. ári við vegáætlun frá 1979? (Fjmrh: Já, í grófum dráttum.) Í grófum dráttum. Samkv. upplýsingum Vegagerðarinnar vantaði fjórðu hverju krónu upp á að staðið væri við þá vegáætlun á s.l. ári. Það vantaði fjórða hvern metra í beinum vegi. Það kallar hæstv. fjmrh. í grófum dráttum þegar vegirnir eru skornir niður um 25% samkv. upplýsingum Vegagerðarinnar. Það er það sem heitir á máli þessarar ríkisstj. að standa við hlutina i grófum dráttum. Það má kannske segja að svo sé í víðara samhengi. Það má kannske halda því fram, að þeir hafi ekki staðið sig verr í vegamálunum en annars staðar, að 25% afsláttur á loforðum sé það venjulega hjá ríkisstj., að hún tryggi u.þ.b. 75 %. Það er erfitt að komast yfir brú sem er ekki lögð nema að þremur fjórðu. Þeir hafa mátt reyna það í Svarfaðardalnum, þar sem stolið var 1/4 af brúnni, að þeir komust ekki yfir hana. Þeir urðu að fara yfir gömlu brúna, einfaldlega vegna þess að nýja brúin var ekki öll lögð þannig að hún yrði akstursfær, þó að búið væri að lofa henni frá 1979. Ég get nefnt fleiri brýr, fleiri vegi, nóg af framkvæmdum sem ekki var staðið við.
Maður, sem situr hér gegnt mér og sat á þingi á s.l.. ári, spurðist þá fyrir um það, hvort hann mætti treysta því að vegurinn yfir Melrakkasléttu yrði lagður allur á s.l. ári.
Hann fékk loforð um að veginum yrði lokið. Hann trúði því náttúrlega sem nýr og ungur þm., varaþm. kominn í staðinn fyrir mikla kempu, að við þetta yrði staðið. En það var síður en svo. Það var ekki við það staðið. Það er yfirleitt ekki staðið við það sem lofað er. Svo kemur hæstv. fjmrh. hér upp og fer í einhvern talnaleik. Spurningin í sambandi við vegáætlunina er ekki um það, hvort hann geti einhvern veginn snúið sig út úr bensínverði, hvort það séu háir vextir á lánum, hvort hann hafi stolið af flutningabifreiðastjórum með því að hækka flutningsskattinn á dísilbilum meira en löglegt er. Kjarni málsins er sá, að það vantar fé til að standa við það sem lofað var í vegum, það vantar fé til að standa við það sem Alþingi sagði að ætti að gera. Spurningin til hæstv. ráðh. er þessi: Ætlar hann að reyna að standa við loforð sín núna? Hann sveik þau í fyrra. Ætlar hann að svíkja þau aftur nú? Ef það vantar 18 millj. kr. til þess að framkvæma vegáætlun, eins og hún var samþykkt á Alþingi, ætlar ríkisstj. þá að láta við það sitja að ekki verði reynt að brúa þetta bil, eða ætlar hún að afla fjárins? Þetta er kjarni málsins.
Það má alltaf vera með reikningskúnstir. Ég man ekki hvort það var í kjördæmi hæstv. fjmrh. sem Sölvi Helgason reiknaði þungann í konuna, en hitt man ég, að meðan þessi hæstv. fjmrh. var samgrh. munaði hann ekki um að reikna vegaframkvæmdir úti um allt land. En þegar hann var fjmrh. reiknaði hann vegaframkvæmdirnar til baka, rétt eins og Sölvi reiknaði þungann á konunni forðum, svo í báðum tilvikum var staðan núll. Vegaframkvæmdirnar urðu ekki meiri og konan ól aldrei barnið. Það er í raun og veru kjarni málsins.
Stjórnarandstaðan reyndi í fyrra fyrir forgöngu Sjálfstfl. að gera gott úr þessu getuleysi ríkisstj. í vegamálum. Þá gekk Sjálfstfl. fram í því að reyna að ná samkomulagi um nýja vegáætlun sem var miklu djarfari en ríkisstj. hafði þorað. Nú vantar fé til að standa við þetta aftur. Við réttum út okkar hönd til þess að hjálpa til að afla fjárins svo að hægt sé að bæta vegina — og veitir ekki af. Þá komu hæstv. ráðherrar upp með einhverjar reikningskúnstir. Þeim væri nær að taka i útrétta hönd okkar og reyna að standa saman um það einu sinni að koma vegunum áleiðis, því að minni hyggju nær vegáætlunin of skammt. Það er t.d. óverjandi með öllu hvernig ástand vegar er í Norðurárdal, sem ég veit að hæstv. fjmrh. er kunnugur. Það má nefna fleiri slík dæmi á aðalumferðarleiðum landsins. Á sumum stöðum er lífsháski á ferðum á mesta umferðartímanum og á hálkutímum.
Ég skal svo ekki lengja þessa ræðu, en það gekk fram af mér þegar hæstv. fjmrh. fór að hrósa sér sérstaklega af því að ríkisstj. hefði staðið sig vel í vegaframkvæmdum á s.l. ári, rétt eins og enginn væri hér inni sem fylgst hefði með hvernig staðið var að málum þá, þó svo að fyrir liggi, að engir — og þessi ráðh. veit betur en allir aðrir — að engir verða jafnfljótt varir við það og þingmenn þegar illa er staðið að þessum viðkvæma málaflokki.