15.02.1983
Sameinað þing: 51. fundur, 105. löggjafarþing.
Sjá dálk 2015 í B-deild Alþingistíðinda. (1747)
192. mál, langtímaáætlun í vegagerð
Sjútvrh. (Steingrímur Hermannsson):
Herra forseti. Það er rétt hjá hv. 11. landsk. þm., að lagðar voru fram tvær till. til þál. á þingi 1980–81 um langtímaáætlun í vegagerð. Það er einnig hárrétt, sem fram kom hjá síðasta hv. ræðumanni að við framsóknarmenn höfum flutt slíkar tillögur alloft. Reyndar hafa einnig aðrir þm. hér hreyft þessum málum og satt að segja held ég að við kæmumst skammt ef við ætluðum að karpa um það. Ég held að við hljótum að sameinast í áhuganum, sem í þessu kemur fram, og hrinda þeim málum í framkvæmd sem hér er verið að fjalla um.
Það er hins vegar líka alveg rétt, að í þeirri endanlegu ályktun sem samþykkt var voru tekin inn þau markmið sem ég hafði sett í mína áætlun, þ. e. þeir fjórir liðir sem ég las áðan, og lagðir eru til grundvallar við gerð langtímaáætlunar. Hins vegar hækkar nokkuð það lágmark sem leggja á í vegi og styttist tíminn. Ég minni líka á að í minni áætlun gerði ég ráð fyrir því að fyrst yrði unnið að stofnbrautum og síðan að þjóðbrautum. En þegar farið var að vinna að þessu máli kom í ljós að það er hreinlega ekki kleift, því miður, að hrinda á 12 árum í framkvæmd þeim nauðsynlegu lagfæringum sem gera verður á stofnbrautum og þjóðbrautum. Þetta kemur fram í grg. Þar segir: „Fljótlega varð ljóst að verkefni þetta er viðamikið og var því ákveðið að leggja áherslu á stofnbrautir.“ Um þetta varð nefnd þm. sammála. Má segja að í ljós hafi komið að sá tími sem ég gerði ráð fyrir í þessu sambandi í stofnbrautir og þjóðbrautir var raunhæfur.
En það er líka fleira sem þessu veldur. T. d. það að úttekt er ekki lokið á þjóðbrautum. Þess vegna er beinlínis ekki unnt að gera svo vandaða áætlun um kostnað við þjóðbrautir sem unnt er við stofnbrautir. Þessi vinna við stofnbrautir hófst 1978 og hún er nú í gangi fyrir þjóðbrautir. Gert er ráð fyrir því að við endurskoðun á þessari langtímaáætlun verði þjóðbrautum bætt við. Það er því alger misskilningur að hér sé verið að leggja þjóðbrautir til hliðar. Reyndar kemur þetta fram í þeirri sundurliðun sem birtist á ráðstöfun fjármagns. Það má sjá á fremstu síðu og líka sundurliðun í lið 3.1, nýbyggingar stofnbrauta, síðan í lið 3.2, nýbygging þjóðbrauta, og loks í lið 3.4, nýbyggingar brúa.
Hér er sem sagt haldið svipaðri skiptingu eða sömu flokkun vega og gert er í vegáætlun. En vegna þess að vinnan við stofnbrautir er komin lengra er stofnbrautum hins vegar skipt miklu nánar en þjóðbrautum og brúm. En ég vona að menn sjái að allverulegt fjármagn er engu að síður ætlað til þjóðbrauta, t. d. á fyrsta tímabili 343.8 millj. kr. Ég hygg að þetta sé í svipuðu hlutfalli og er í vegáætlun á milli þjóðbrauta og stofnbrauta.
Mér er fyllilega ljóst að mikið verk er óunnið við þjóðbrautir landsins og það þarf að leggja áherslu á að vinna það verk. En hið háa Alþingi hefur nú einu sinni ákveðið að flokka vegi eftir ákveðnum mælikvarða getum við sagt, þ. e. umferðarþunga og fleiru þess háttar, í stofnbrautir og þjóðbrautir, og hefur ákveðið að stofnbrautir væru í eins konar forgangsflokki miðað við mjög mikla umferð og almenna notkun. Um þetta má vitanlega deila og ég minnist þess frá fyrri árum, þegar ég tók nokkurn þátt í svona flokkun, að hún var oft erfið. Hvar er 1. flokks vegur nauðsynlegur strax og hvar ekki? En ég held þó að um þetta hafi nú náðst breið samstaða sem á verður að byggja.
Ég stend fyrst og fremst upp til að undirstrika að það er alls ekki verið að gleyma þjóðbrautum. Það er gert ráð fyrir því að þessu fylgi önnur áætlun, viðbót við þessa áætlun, þar sem við getum sagt að liður 3.2 verði sundurliðaður þegar þessi áætlun er tekin til endurskoðunar. En það er þegar í upphafi gert ráð fyrir fjármagni til þjóðbrauta í svipuðu hlutfalli og er nú.
Ég geri jafnframt ráð fyrir því að þegar bætt verður við þessa áætlun nýjum tímabilum, því að það er ekki búið að ljúka allri vegagerð á Íslandi á þremur tímabilum, þá aukist smám saman hlutur þjóðbrauta eftir því sem stofnbrautum hefur verið sinnt. Menn verða að hafa þetta í huga.
Hv. þm. minntist nokkuð á Ó-vegina, sem eru teknir inn í þessa áætlun, það er rétt. Þetta var niðurstaða í þeirri nefnd sem ég hef vísað til, nefnd þm. Þar var einróma ályktað að taka ætti Ó-vegina inn og ég setti mig ekki á móti því. Það er hins vegar alveg rétt hjá hv. þm. að mín tillaga var sú, að Ó-vegir yrðu fjármagnaðir alveg sérstaklega. Aftur á móti í þeirri þáltill. sem til er vísað er talað um lágmarksfjármagn til vegaframkvæmda 2.2% og síðan 2.4%. Þar eru að sjálfsögðu Ó- vegir ekki sérstaklega nefndir og því ekki óeðlileg niðurstaða, sem þarna var komist að, að þeir hlytu að vera innan þess ramma sem hér er ákveðinn sem lágmark.