08.12.1982
Efri deild: 15. fundur, 105. löggjafarþing.
Sjá dálk 1038 í B-deild Alþingistíðinda. (772)
133. mál, lækkun gjalda af fasteignum
Flm. (Kjartan Jóhannsson):
Herra forseti. Frv. sem ég mæli hér fyrir hefur þann tilgang að draga úr húsnæðiskostnaði á tímum minnkandi kaupmáttar og koma í veg fyrir að greiðslubyrði af íbúðareign eða af húsaleigu aukist vegna þess að fasteignamat hafi verið stórhækkað langt umfram það sem laun hafa hækkað í landinu.
Í auglýsingu frá fjmrh. nr. 634, sem birtist í Stjórnartíðindum 26. nóv. s.l., var gert ráð fyrir því að mat á fasteignum á höfuðborgarsvæðinu hækkaði um 78% á sama tíma og laun hækka um 48%, en annars staðar á landinu yrði þessi hækkun 65%. Þessi mikla hækkun á fasteignamatinu veldur augljóslega mikilli aukningu á húsnæðiskostnaði, bæði hjá þeim sem búa í eigin húsnæði og eins hinum sem leigja íbúðir, því að leigan er líklega oftast bundin við vísitölu húsnæðiskostnaðar. Þessi aukning á greiðslubyrði hlýtur að vera mjög tilfinnanleg á tímum slaknandi og versnandi kaupmáttar. Ég held að öllum alþm. hljóti að vera ljóst að það er ekki góð aðferð að nefnd úti í bæ, jafnvel þó hún heyri undir fjmrh., geti tekið ákvarðanir sem hafi mjög mikla aukningu gjalda í för með sér fyrir fólkið í landinu. Sú hækkun sem hér hefur verið tilkynnt á vegum fjmrn. á fasteignamati mun auðvitað stórhækka gjöld heimilanna, ef hún fær fram að ganga og hið nýja fasteignamat verður nýtt sem gjaldstofn, hvort heldur er í fasteignagjöldum, í eignarskatti, í erfðafjárskatti eða í stimpilgjöldum.
Þetta frv. gerir ráð fyrir því að á árinu 1983 skuli lækka gjaldstofninn, sem notaður er til álagningar, frá hinni auglýstu upphæð sem nemur 20%. Nánar tiltekið er þetta orðað þannig í frv.: “Hvarvetna þar sem í lögum segir, að gjöld eða skattar til ríkis og sveitarfélaga skuli reiknast sem ákveðinn hundraðshluti af fasteignamati fasteigna, þar með talið mat fasteigna til eignar vegna álagningar eignarskatts, skal lækka gjaldstofn til álagningarinnar um 20% fyrir þau gjöld og skatta sem reiknast á ársgrundvelli, en frá og með gildistöku laganna til 1. des. 1983 að öðrum kosti,“ þ.e. yfir það tímabil sem það fasteignamat á að gilda sem nýlega hefur verið auglýst.
Þá er í sömu gr. það ákvæði sem nú skal greina: “Jafnframt er óheimilt að hækka viðkomandi álagningarprósentu á árinu 1983 frá því sem gilti á árinu 1982.“
Eins og kom fram hjá mér áðan miðast ýmis gjöld við fasteignamat, gjöld bæði til ríkis og sveitarfélaga. Í grg. er gert ráð fyrir því að svo sé um fasteignagjöld til sveitarfélaga, eignarskatt, erfðafjárskatt og stimpilgjöld til ríkissjóðs. Það má vera að gjöldin séu fleiri, en þetta eru þau gjöld sem flm. er kunnugt um. Samþykkt þessa frv. hefur því bein áhrif á þessa gjaldstofna. Auk þess hefur upphæð fasteignagjalda áhrif á vísitölu húsnæðiskostnaðar. Hækkun fasteignagjalda mundi hafa áhrif á þá vísitölu og þannig auka greiðslubyrði hjá því fólki sem býr í leiguhúsnæði. Meginhækkunin á vísitölu húsnæðiskostnaðar á sér stað 1. apríl ár hvert og þar er fyrst og fremst fasteignagjöldum um að kenna. Undanfarin ár hefur vísitala húsnæðiskostnaðar hækkað allt að 40% á þeim degi. Hún mundi væntanlega hækka miklum mun meira ef það fasteignamat, sem nú hefur verið birt auglýsing um á vegum fjmrn., fengi að nýtast sem gjaldstofn óbreytt.
Kaup launþega hefur hvergi nærri fylgt þessari 65–78% hækkun. Þess vegna verður að teljast eðlilegt að spyrna sérlega fótum við hækkuninni og létta greiðslubyrðina af húsnæði, hvort heldur er um að ræða húsnæði í eigin eign eða leiguhúsnæði. Sú breyting, sem hér er gerð, mundi hafa þau áhrif í för með sér að gjaldstofninn hækkaði um rúmlega 40%, eða réttara sagt 42.4%, í stað þess að hækka um 78%.
Við flm. höfum valið að láta þessa breytingu einungis ná til eins árs, að hafa hana eins einfalda og hugsast getur, þ.e. altæka, en vitaskuld er íhugunarefni sú mismunun í gjaldbyrði sem kemur fram af fasteignum á höfuðborgarsvæðinu annars vegar og í öðrum landshlutum hins vegar. Það er skoðun okkar að þetta ár, sem hér um ræðir, ætti að nota til að athuga þessa gjaldtöku í heild sinni og hyggja að endurskoðun hennar. Hins vegar teljum við algerlega nauðsynlegt að ríki og sveitarfélög komi til móts við launafólkið í landinu á tímum versnandi kaupmáttar með því að lækka gjaldstofninn þegar á þessu ári um þau 20% sem hér er gerð tillaga um.
Ég legg til, herra forseti, að að lokinni þessari umr. verði þessu frv. vísað til fjh.- og viðskn. þessarar hv. deildar.