25.11.1983
Neðri deild: 17. fundur, 106. löggjafarþing.
Sjá dálk 1171 í B-deild Alþingistíðinda. (1024)
101. mál, frestun byggingaframkvæmda við Seðlabanka Íslands
Flm. (Karvel Pálmason):
Herra forseti. Ég varð fyrir vonbrigðum með afstöðu hæstv. viðskrh. til þessa máls. Ég hygg að allir hafi skilið hann svo í umr. um bankamál, sem eins og hér hefur áður verið fram tekið hafa miklar orðið og líklega aldrei meiri en á yfirstandandi þingi, að hann teldi að heimildir skorti til að grípa inn í, eins og hér var rifjað upp, hann taldi þáltill. ekki duga.
Hér var bætt við einróma samþykkt, að því er mér skilst, fyrrv. hæstv. ríkisstj. Hún dugar ekki. Telja menn þá líklegt að eitt sendibréf, þó frá hæstv. viðskrh. sé, dugi til þessa? Ég hef ekki trú á að það gerist.
Hæstv. ráðh. sagðist ekki vera talsmaður boða og banna. Ég veit ekki betur en löglega hafi allt launafólk í landinu átt rétt á tilteknum kauphækkunum, sem stöðvaðar voru með útgáfu brbl. Atti það fólk ekki sama rétt og aðrir til þess að lög héldu í því tilfelli sem öðrum eða er hæstv. viðskrh. talsmaður boða og banna þegar þau geta náð til kjaraskerðingar hjá launafólki? Mér finnst þetta ekki fara saman.
Hæstv. ráðh. sagðist heldur vilja leita samstarfs í þessu tilfelli við bankavaldið í landinu, en hann sá ekki ástæðu til að leita samstarfs við launþega í landinu um breytingar á áður gerðum og gildandi samningum og lögum, sem voru þó þegar hæstv. ríkisstj. tók við, en breytti með lagaboði.
Mér sýnist því að menn séu ekki menn boða og banna ef það snýr að bankavaldinu, þar verði að fara aðrar leiðir, en þeir séu talsmenn boða og banna snúi það að launþegum — ég tala nú ekki um ef það er til skerðingar á launum þeirra.
Mér skildist svo á hæstv. ráðh., að hann gerði ráð fyrir að bréfið, sem hann gerði hér að umræðuefni, yrði til að fullnægja, hafi ég tekið rétt eftir, ég bið ráðh. að leiðrétta þá, 1. mgr. 1. gr. þessa frv. — bréfið mundi hafa þær afleiðingar að fullnægt yrði 1. mgr. 1. gr. þessa frv., sem sé að stöðvað verði allt eins og nú er komið nema að því leytinu til að ekki verði stöðvaðar þær framkvæmdir sem búið er að semja um eða gætu haft í för með sér skaðabótaskyldu.
Ég bið hæstv. ráðh. að leiðrétta, hafi ég misskilið þetta. Hann dregur þá ályktun, að afleiðingar þess bréfs, sem hann hefur ritað bankayfirvöldum í landinu, muni verða sams konar áhrif og 1. mgr. 1. gr. þessa frv. gerir ráð fyrir. Skildi ég þetta ekki rétt, ráðh.? (Gripið fram í: Þar til annað verður ákveðið.) Að sjálfsögðu þar til annað verður ákveðið, þ.e. hann vonast til að bréfið hafi þau áhrif að allt verði stoppað.
Ég verð að segja það fyrir mig, að ég hef ekki trú á að þau sinnaskipti hafi átt sér stað innan forustuliðs bankakerfisins í landinu að það taki við sér og hafi þessi vinnubrögð þó að það fái eitt slíkt bréf frá hæstv. viðskrh.
Hæstv. ráðh. segir að þó að þetta yrði gert, þ.e. þó að stöðvuð yrði bygging Seðlabankans, sem á eftir að byggja fyrir a.m.k. um 140–150 millj. kr., yrði það ekki til að draga úr byrðum annarra. Af hverju segir hæstv. ráðh. þetta? Að sjálfsögðu yrðu í kjölfar frv. þessa, yrði það samþykkt, gerðar ráðstafanir til þess, ef ekki hægt án lagabreytinga eða sérstakrar lagasetningar, þá með slíkri lagasetningu, að beina því fjármagni, sem hér yrði um að ræða, til annarra framkvæmda í þjóðfétaginu, og ekki hvað síst til þeirra framkvæmda þar sem núna er hvað brýnast að létta undir með almenningi í landinu, þ.e. íbúðarhúsnæðisbygginga og þess að koma yfir sig þaki. (Gripið fram í.) Þær 150 millj. sem Seðlabankinn ætlar sér að ráðstafa í áframhaldi af því sem þegar er búið að ráðstafa til byggingarframkvæmda gætu því runnið til húsnæðismála og ættu að renna til þeirra, ef á annað borð er vilji fyrir að beina fjármagninu í þá átt. Það er því hreinn og beinn útúrsnúningur hjá hæstv. ráðh. þegar hann talar svo, að hér væri ekki um að ræða að beina þessu fjármagni til annarra og þarfari framkvæmda en hér er um rætt, þ.e. byggingar Seðlabankahússins.
Ég þarf ekki öllu fleiri orð um þetta að hafa. Mér kemur hins vegar á óvart, að hinir sjálfskipuðu fulltrúar almennings í landinu skuli ekki láta í sér heyra þegar slíkt mál er til umr. í þinginu. Það kemur mér afskaplega mikið á óvart að þeir skuli þegja þunnu hljóði þegar talað er um að stemma stigu við því valdi sem þeir hafa talið hvað verst í þjóðfélaginu undangengin ár og áratugi. (Gripið fram í: Það er bara af kurteisi okkar.) Nú, tók hv. þm. það til sín? (Gripið fram í: Nei.) Engin nöfn nefndi ég, en það er greinilegt að hv. þm. skilur (Gripið fram í: Fyrr en skellur í tönnum.) Já, það átti raunar ekki að þurfa að bæta því við, því hann á að heita Vestfirðingur, hvað sem hann er nú.
En mér kemur afskaplega á óvart að hv. þm. Alþb. skuli ekki láta í sér heyra um mál af þessu tagi — ég tala nú ekki um hv. 7. þm. Reykv., sem einhvern tíma hefði talið ástæðu til að ræða, og þá af hreinskilni, hið illræmda bankavald í landinu, eins og víða má finna, bæði í hans orðaforða í þingræðum svo og annarra Alþb.-manna, en nú virðist áhuginn hafa dofnað.
Það er svo að sjá, að þeir hafi ekki áhuga á því, a.m.k. kemur sá áhugi ekki í ljós, að reyna eftir fremsta megni að finna leiðir til að fjármagna það kerfi sem höfuðpaur þeirra Alþb.-manna, hv. þm. Svavar Gestsson, fyrrv. félmrh., lagði í rúst í stjórnartíð hæstv. fyrrv. ríkisstj., húsnæðislánakerfið. Nú eru íbúðabyggjendur í landinu að súpa seyðið af þeim ráðstöfunum sem Alþb. beitti sér fyrir og kom á í sambandi við húsnæðismálin í tíð fyrrv. hæstv. ríkisstj. Nú sjá menn afleiðingarnar af þeirri stefnu. Í ljósi þess finnst manni einkennilegt að ekki skuli heyrast hljóð úr horni Alþb., nema það beri að skilja það á þann hátt að best sé að þeirra mati talið að stjórnarstefna undangenginna ára í tíð fyrrv. hæstv. ríkisstj. verði sem fyrst gleymd í þessum efnum. Ég skil það svo, þangað til annað kemur í ljós.
En ég ítreka að ég vænti þess að sem flestir hv. þm. séu okkur flm. þessa frv. sammála um að það væri þarft verk að samþykkja þetta frv., staldra við þó ekki væri nema um tíma á meðan hv. Alþingi eða löggjafinn er að ná áttum í því moldviðri sem verið hefur og er enn og mun halda áfram ef ekki verður gripið í taumana, sem er útþensla, starfshættir og starfsemi bankakerfisins í landinu. Það á kannske eftir að koma í ljós, en ég átti von á að a.m.k. að þessu leyti væru hv. þm. Alþb. sammála okkur flm. þessa frv.