13.12.1983
Sameinað þing: 31. fundur, 106. löggjafarþing.
Sjá dálk 1718 í B-deild Alþingistíðinda. (1470)
1. mál, fjárlög 1984
Frsm. meiri hl. (Lárus Jónsson):
Herra forseti. Fjvn. hóf störf sín 18. okt. s.l. við undirbúning að afgreiðslu fjárlaga. Er það venju fremur seint, enda var n. þá nýkosin, en fjölgað var í henni með lögum um einn nm., úr níu manns í tíu, til að fulltrúar allra þingflokka ættu sæti í n. Síðustu ár hefur fjvn. haft viðtöl við sveitarstjórnarmenn fyrir þingbyrjun til þess m.a. að minnka álagið í störfum eftir að þing kemur saman. Þessu var nú ekki til að dreifa af augljósum ástæðum. Því hefur verið afar annasamt hjá fjvn. s.l. vikur.
N. hefur haldið 46 bókaða fundi auk starfsnefndafunda og 230 aðilar hafa gengið á fund n. þennan skamma tíma frá því að hún var kosin í þingbyrjun. Einstaka nm. hafa einnig átt fjölda viðtala við fólk út af fjárlagaafgreiðslunni. Giska má því á að allt að eitt þúsund manns hafi á einn eða annan hátt rætt við n. um verkefni hennar síðan 18. okt. s.l.
Þetta verkefni hefur fjvn. leitast við að leysa með því að byrja daginn snemma, en auðvitað hafa einstakir fjvn.-menn þurft að láta þetta starf ganga fyrir öðrum þingstörfum á ýmsan veg. Ég hef því sérstaka ástæðu til að þakka meðnefndarmönnum mínum fyrir mikil og tímafrek störf í n., mjög ánægjulegt samstarf og þolinmæði í minn garð. Ég flyt enn fremur starfsmanni n., Þorsteini Steinssyni, þakkir fyrir vel unnin störf og hagsýslustjóra, Magnúsi Péturssyni, og starfsliði hans fyrir margháttaða aðstoð.
Sjálfsagt finnst mörgu af því fólki sem gengið hefur á fund fjvn. að það hafi ekki haft erindi sem erfiði í viðskiptum sínum við n. Í því sambandi vil ég taka fram að það kemur ekki til einskær mannvonska n. og þaðan af síður einstakra nm. Staðreyndin er sú, að minna er til skipta nú en áður og er því n. jafnvel meiri vandi á höndum en fyrr að leysa verkefni sitt.
Alþingi og ríkisstj. hafa hverju sinni þrjár leiðir í meginatriðum til fjáröflunar til að mæta áformuðum útgjöldum fjárlaga og lánsfjárlaga. Í fyrsta lagi skatttekjur, í öðru lagi innlent lánsfé og í þriðja lagi erlent lánsfé. skv. fjárlagafrv. var stefnt að því að skattaálögur yrðu 2200 millj. kr. minni en verið hefði ef sama hlutfall væri innheimt í skatta af þjóðarframleiðslunni og gerðist í raun 1982. Þá er yfirlýst stefna að taka eigi 3700 millj. kr. minni ný erlend lán á næsta ári en gert var árið 1982 til að skuldahlutfall þjóðarbúsins fari ekki yfir 60% af þjóðarframleiðslu. Þessar tölur eru á verðlagi fjárlagafrv. Þær sýna að 5–6 milljörðum minna fé á föstu verðlagi er nú til skipta en á árinu 1982 eftir fjárlögum og lánsfjárlögum. Þessi óhagganlega staðreynd sníður fjvn. þröngan stakk og þess vegna finnst áreiðanlega mörgum að naumt sé skammtað á garðann þar sem fjárveitingar eru til framkvæmda eða til margvíslegra hugðarefna fólks.
Mikils aðhalds hefur verið gætt í meðförum n. á fjárlagafrv. Þó er stefnt að því svo sem gert var þegar við undirbúning frv. að fjárlög verði sem raunhæfust miðað við það umfang ríkisrekstrarins sem ekki er beinlínis tekin ákvörðun um að draga úr eða leggja niður. Í samræmi við þessa meginstefnu hækka útgjöld einungis um nálægt 166 millj. skv. brtt. sem n. flytur við þessa umr. eða innan við 1% af heildarútgjöldum frv. Margar þessar brtt. eru til komnar vegna þess að þegar frv. var samið var ákveðið að sumir liðir þess stæðu óbreyttir frá fjárlögum í ár og fjvn. tæki sérstaka afstöðu til hækkana á þeim. Þá eru ýmsar brtt. fram bornar í því skyni að gera fjárlögin sem raunhæfust og eru því nánast leiðréttingar í ljósi nýrra upplýsinga um einstaka liði. Þessar brtt. fela einnig í sér nokkra aðra stefnumarkandi þætti. Fjvn. telur að við þær aðstæður sem nú eru í þjóðarbúskapnum og þær horfur sem fram undan virðast vera sé rík ástæða til að hlúa að og efla verkmenntun í landinu. Því flytur n. till. um hækkaða fjárveitingu til Fiskvinnsluskóla, Tækniskóla Íslands og Verkmenntaskóla á Akureyri. Fjvn. hefur undanfarin ár haft fullan hug á að bæta aðstöðu Fiskvinnsluskólans. Með till. n. nú kemst skriður á þetta mál. Óhætt er að fullyrða að aukin menntun og þjálfun í betri meðferð þess afla sem við drögum á land sé við núverandi aðstæður jafnvel nauðsynlegri en áður og hið arðbærasta framfaramál.
Annars hefur fjvn. ekki veitt fé til að hefja nýjar byggingarframkvæmdir nema með einni veigamikilli undantekningu, þ.e. grunnskóla á Akranesi. Þar blasir við neyðarástand ef ekki verður bætt úr húsnæðismálum grunnskólans eftir að fjölbrautaskólinn fékk hluta af húsnæði hans. N. samþykkti einróma að gera undantekningu á þeirri meginreglu að veita fremur því takmarkaða fé sem er til skipta til að þoka fram og ljúka byggingarframkvæmdum sem eru í gangi en ekki til að hefja nýjar. Þessi starfsregla gildir um dagvistarstofnanir, grunnskóla, framhaldsskóla, sjúkrahús og heilsugæslustöðvar. Hún er að sjálfsögðu fyrst og fremst á ábyrgð meiri hluta n.
Því miður verður að játa að oftast er erfitt að framfylgja slíkum reglum svo að þær bitni jafnt á hinum ýmsu byggðarlögum. Verkefni eru óhjákvæmilega misjafnt á veg komin. Sums staðar eru menn jafnvel með fleiri en eitt nýtt verkefni á stefnuskrá á næsta ári og fá ekki fjárveitingar til þess að hefja neitt þeirra. Við þessu verður ekki séð. Fjárveitingar til framkvæmda hafa rýrnað mjög að raungildi undanfarin ár. Svo er einnig nú, því miður. Þess vegna stendur fjvn. frammi fyrir því erfiða vali að nýta það takmarkaða fjármagn sem til skipta er á sem skynsamlegastan hátt. Það er áreiðanlega hagkvæmara að halda áfram og ljúka þeim skólum sem eru í byggingu, svo dæmi sé tekið, en að hefja nýjar framkvæmdir við þá tugi skólabygginga sem hafa undanfarið haft undirbúningsfjárveitingar og skipta þannig takmörkuðu fjármagni á allt of marga staði.
Við undirbúning fjárlagafrv. var unnið umfangsmikið starf við endurmat og niðurfærslu ríkisútgjalda. Ríkisstj. stefnir að því að draga úr ríkisumsvifum og þar með skattheimtu. Skattar hafa verið lækkaðir, bæði beinir og óbeinir. Þessar ákvarðanir hafa í för með sér hundruð milljóna minni skatttekjur ríkissjóðs á næsta ári. Jafnframt verða meiri fjármunir eftir í höndum almennings. Með þessu er ríkið að axla sínar byrðar í glímunni við efnahagsvandann. Í stað sífelldra skattahækkana á undanförnum árum æ ofan í æ og álagningar nýrra skatta er nú stefnt í öfuga átt, þ.e. að skattalækkun.
Það er athyglisvert í þessu sambandi að þegar þjóðartekjur dragast ört og mikið saman, eins og gerst hefur að undanförnu, hefur ríkið tilhneigingu til að seilast í stærri bita af þjóðarkökunni. Framangreind stefna sýnir svart á hvítu að stjórnendur ríkisfjármálanna vilja spara og draga saman seglin í því skyni að leggja sitt af mörkum í þeirri glímu sem þjóðin heyr við verðbólgu og fyrri eyðsluskuldasöfnun.
Nú horfir svo að árið 1984 verði þriðja árið í röð sem þjóðartekjur minnka að mun. Sú kreppulægð sem fyrrv. fjmrh. talaði um í fyrra er nú að dýpka ár eftir ár. Hafi verið ástæða til þess þá að gera neyðaráætlun til að mæta vandanum, eins og flokkur hans Alþb. talaði um á þeim tíma, er það svo sannarlega nú. Við þessar aðstæður er stefnan sú að láta minnkandi þjóðartekjur nægja fyrir útgjöldum, hætta eyðsluskuldasöfnun erlendis og ná jöfnuði í viðskiptum þjóðarbúsins við útlönd.
Þetta er erfiður róður sem gerir miklar kröfur til allra þegna þjóðfélagsins. Þessi stefna er vitaskuld einnig erfið og vandasöm fyrir stjórnendur ríkisfjármálanna. Hún krefst aðhalds og lækkunar ríkisútgjalda á flestum sviðum, sá niðurskurður er ekki vinsæll hjá þeim sem hann bitnar á. Hér verður þó ekki bæði sleppt og haldið, ríkið getur ekki bæði minnkað hlut sinn í þjóðarkökunni og látið alla hafa fullar hendur fjár.
Ríkissjóður hefur miklar tekjur af eyðslu. Þegar eyðslan er gegndarlaus, jafnvel langt umfram efni eins og gerðist 1982, en þá varð viðskiptahalli sem nam nálega 6 þúsund millj. kr. miðað við meðalgengi í ár — þegar eyðslan er svo takmarkalaus, þá fær ríkissjóður miklar tekjur af innflutningi og söluskatti. Á hinn bóginn; þegar þjóðartekjur dragast saman ár eftir ár og ætlunin er að láta þær tekjur nægja, hætta eyðsluskuldasöfnun, þá dragast tekjur ríkissjóðs stórkostlega saman. Það eru því margar ástæður fyrir því að mikill vandi er á höndum í ríkisfjármálunum um þessar mundir.
Við þessa fjárlagaafgreiðslu verður að hafa þennan mikla samdrátt ríkistekna í huga eins og frekast er kostur. Þó verður að hafa hliðsjón af því að aflahorfur eru slæmar og minni afli dregur úr atvinnu. Það er erfiður línudans að draga saman seglin í fjárveitingum á slíkum tímum, en forðast að atvinna minnki um of. Þar er þó reynt að sigla milli skers og báru hvernig svo sem tekst til þegar upp er staðið.
Ríkisútgjöldin hafa þanist út undanfarin ár. Nýjar stofnanir hafa tekið til starfa, stöðum hefur fjölgað. Á sumum sviðum virðast álíka öfl vera að verki og um náttúrulögmál sé að ræða, t.d. í heilbrigðisþjónustunni. Heilsugæslustöðvum fjölgar, sjúkrahús stækka, ýmis félagasamtök og sjóðir byggja stofnanir sem ríkinu er síðan ætlað að reka. Fyrrv. formaður fjvn. Geir Gunnarsson benti réttilega á þegar fjárlög voru afgreidd í fyrra að byggingarkostnaður þessara mannvirkja væri í raun minnsta málið. Það kostar jafnmikið að reka þessar stofnanir í örfá ár og að byggja þær.
Auðvitað er það svo að ýmsir þættir þjóðarbúskaparins hljóta að vaxa umfram aðra í þjóðfélagi sem er í framþróun og mótun. Einmitt þess vegna verða menn að vera reiðubúnir til að draga úr ríkisútgjöldum á öðrum sviðum ef menn ætla ekki að auka ríkisumsvifin í heild og skilja æ minni fjármuni eftir í höndum þjóðfélagsþegnanna sjálfra til frjálsrar ráðstöfunar.
Sjaldan er það jafnaugljóst og á þeim tímum þegar þjóðartekjur dragast saman jafnört og nú ár eftir ár, m.a. vegna minnkunar í sjávarafla, að ríkisbúskapurinn getur ekki þanist endalaust út ef vel á að fara. Yfirbyggingin hlýtur þá að bera undirstöðuna ofurliði. Því held ég að flestir hljóti að vera sammála þeirri meginstefnu, sem fylgt var með fjárlagafrv. og fylgt er við þessa fjárlagaafgreiðslu, að nú verði að draga saman seglin í ríkisbúskapnum. Um hitt eru menn að sjálfsögðu ósammála hvar sá niðurskurður eigi helst að koma niður. Um það snúast einfaldlega pólitískar deilur.
Í fjárlagafrv. ákvað ríkisstj. að draga úr eða fella niður framlög til ýmissa sjóða. Þar komu við sögu stofnlánasjóðir atvinnuveganna, en auk þeirra sjóðir sem sinna sérstökum verkefnum, svo sem Lánasjóður ísl. námsmanna, Framkvæmdasjóður fatlaðra o. fl. Síðast nefndi sjóðurinn sinnir byggingarstarfsemi í þágu þeirra sem lög um fatlaða fjalla um. Þótt málefnið sé gott og verkefnin mikil er þetta dæmi um hvað gerist þegar ákveðinn aðili á að byggja slíkar stofnanir, en kemur svo ekki nálægt rekstrinum. Skv. fjárlagafrv. tekur ríkissjóður við rekstri ellefu nýrra stofnana á næsta ári sem byggðar eru eða keyptar af Framkvæmdasjóði fatlaðra. Þessar stofnanir munu hafa 50 manna starfslið. Miðað við aðstæður þótti rétt að láta fjárveitingar til reksturs þessara stofnana ganga fyrir, því að sjóðurinn fengi óskert framlag skv. lögum. Ég get raunar bætt því við að hér var um algera undantekningu að ræða frá þeirri meginreglu við gerð fjárlagafrv. að bæta ekki við nýjum stöðum.
Í frv. er stefnt að því að draga úr framlögum til framkvæmda á ýmsum sviðum og er þeirri meginstefnu fylgt skv. till. fjvn. Sú stefna er að sjálfsögðu fyrst og fremst á ábyrgð meiri hl. n. Mikilvægar undantekningar frá þessari stefnu eru stefnan í húsnæðismálum og vegamálum. Gert er ráð fyrir að auka mjög aðstoð við húsbyggjendur skv. fjárlögum og lánsfjárlögum á næsta ári og líklegt er að framlag til nýframkvæmda á sviði vegamála muni aukast að raungildi frá því sem er í ár. Málefni vegagerðarinnar munu bíða 3. umr.
Í fjárlagafrv. er gengið út frá framlögum á fjölmörgum öðrum sviðum, m.a. mun heilbr.- og trmrh. leggja á næstunni fram till. sem hafa í för með sér 300 millj. kr. lækkun á útgjöldum lífeyris- og sjúkratrygginga. Á vegum heilbrrn. er nú unnið að undirbúningi frv. sem feta mun í sér að sjúklingar sem leggjast inn á sjúkrahús greiði 300–600 kr. gjald í 10 daga að hámarki á hverju ári. Undanþegnir yrðu elli- og örorkulífeyrisþegar og börn, svo og munu til koma fleiri undantekningar. Þessi ráðstöfun mundi jafna greiðslur trygginganna til þeirra sem leggjast á spítala og fá þar þjónustu og hinna sem fá læknisþjónustu utan sjúkrahúsa eða á göngudeildum.
Þá er í undirbúningi á vegum heilbrrn. að einstaklingar greiði ákveðið hlutfall af kostnaðarverði lyfja og sérfræðiþjónustu. Óbreyttar reglur munu þó gilda um sjúklinga sem nota lyf til langframa. Þess var vænst að till. í þessum efnum lægju ljósar fyrir við afgreiðslu fjárlaga, en óvíst er nú að svo geti orðið af ýmsum ástæðum. Að þessu er þó stefnt og útgjöld trygginganna við það miðuð.
Í fjárlagafrv. er gert ráð fyrir að dregið verði úr launaútgjöldum um 2.5% að raungildi í öllu ríkiskerfinu og um 5% í útgjöldum til rekstrar. Í samræmi við þessar ákvarðanir skrifaði fjvn. Alþingis öllum rn. bréf sem ég leyfi mér hér að lesa, með leyfi hæstv. forseta:
„Eins og kunnugt er hafa launaútgjöld í fjárlagafrv. verið lækkuð um 2.5% að raungildi og önnur rekstrargjöld um 5%. Þetta er gert jafnt á öllum liðum í frv. og er ætlast til þess að seglin séu dregin saman í ríkisrekstrinum sem þessu nemur. Megináhersla er á því að þessi sparnaður náist í heild. Vera kann að einstök rn. vilji að árangur náist á annan hátt, innbyrðis milli stofnana og deilda, en ráð er fyrir gert í frv. Fjvn. Alþingis óskar hér með eftir till. einstakra rn. um hvort og þá hvernig þau telji að þessum sparnaði megi betur ná með breytingum á frv. með tilflutningi milli fjárlagaliða. Þessar till. þurfa að berast fyrir miðjan nóvember. Berist slíkar till. ekki er vakin athygli á að greiðsluáætlanir verða gerðar á þeim grundvelli sem frv. og væntanleg fjárlög gera ráð fyrir.“
Þetta bréf er dags. 26. okt. s.l. og sent öllum ráðuneytisstjórum.
Fulltrúar frá flestum rn. hafa rætt þetta mál við fjvn. og vonandi tekst samstaða og samstarf um að rifa seglin með þessum hætti. Öllu máli skiptir að þessari stefnu verði fylgt eftir í framkvæmd. Til þess að það sé unnt er stefnt að því að rekstrarliðir fjárlaga séu raunhæft metnir á þeim forsendum sem byggt er á. Með því eina móti er unnt að gera greiðsluáætlanir sem eru í samræmi við veruleikann. Á þann hátt að fylgjast með þeim greiðsluáætlunum með nútímatölvutækni er unnt að fylgja því eftir að heildaryfirsýn náist yfir ríkisbúskapinn og þessi sparnaður náist og fljótt komi í ljós ef eitthvað fer úrskeiðis og á hvaða sviðum ríkisreksturinn er ekki í nægjanlega föstum böndum.
Það er óneitanlega misgóð aðstaða til að spara 2.5% í launaútgjöldum og 5% í rekstri ríkisins. Ýmsir aðilar sem rætt hafa þetta mál hafa þó lýst meiri áhyggjum yfir því hvernig ná megi þessum sparnaði á launaliðum. Þetta mál hefur mikið verið rætt og m.a. ítarlega við fjárlaga- og hagsýslustofnun. Í þeim viðræðum hefur komið fram að nauðsynlegt sé að taka upp fastmótaðri stefnu ríkisins í starfsmannahaldi. Í því sambandi mætti benda á eftirfarandi atriði:
1. Áfram verði heimild í fjárlögum, sú sama og er í fjárlögum í ár, en hún er svohljóðandi, að þegar starfsmaður sem hefur verið í þjónustu ríkisins hættir störfum skuli ekki endurráðið í starf það er viðkomandi starfsmaður hefur gegnt. Þegar þannig stendur á þarf heimild ráðningarnefndar ríkisins til að ráða nýjan starfsmann í stað þess er lætur af störfum. Erindi frá viðkomandi rn. þarf að afgreiðast af nefndinni áður en ráðning fer fram. Með þessum hætti gæfist m.a. kostur á því að færa menn til í störfum hjá ríkinu í stað þess að fjölga stöðugildum.
2. Þegar um kennarastöður er að ræða er heimilt að ráða í þær stöður sem losna er kennari lætur af störfum. Hins vegar er óheimilt að fjölga kennarastundum miðað við hvern nemanda.
3. Sé fjárveiting veitt til starfs þar sem ráðning varir skemur en eitt ár er nauðsynlegt að ráðningarsamningi til launadeildar fjmrn. fylgi yfirlýsing frá viðkomandi rn. um að fjárveiting sé fyrir hendi.
4. Lengingu orlofs starfsmanna ríkisins skv. nýjum lögum um orlof verði mætt þannig, að dregið verði úr starfsemi ríkisstofnana a.m.k. á orlofstíma ársins, þ.e. frá 15. maí til 30. sept.
5. Athugaðir verði möguleikar á því að færa fastráðið starfsfólk á milli ríkisstofnana, m.a. verði ákvæði kjarasamninga könnuð með tilliti til þess.
6. Stefnt verði að því að takmarka yfirvinnu hjá stofnunum ríkisins, þannig að yfirvinnutímar hvers manns á mánuði fari ekki yfir sett mörk. Fleiri tímar verði ekki greiddir nema fyrir liggi sérstök heimild. sett verði þak á magn yfirvinnu miðað við útkomu áranna 1981 og 1982, þar sem tekið er tillit til þess hvort viðkomandi stofnun hafi fengið nýjar stöður á þessum árum. Mánaðarlega verði kannað, miðað við þriggja mánaða tímabil næst á undan, hvernig tekist hefur til um framkvæmd. Náist ekki það markmið að dregið sé úr yfirvinnu niður í t.d. þriðjung dagvinnutíma hvers starfsmanns verði viðkomandi rn. gert viðvart og beiti það sér fyrir úrbótum. Á meðan þær úrbætur fást ekki verði yfirvinnugreiðslur til viðkomandi stofnana stöðvaðar hjá launadeild.
Ég varpa þessum punktum um stefnu í starfsmannahaldi ríkisins fram til umhugsunar í umræðunni um hvernig ná megi fram 2.5% sparnaði í launaútgjöldum ríkisins. Ljóst er að mikið fer eftir framkvæmdinni um hvernig til tekst um framangreindar sparnaðarhugmyndir. Mikið verk er einnig óunnið á sviði áframhaldandi endurskoðunar ríkisútgjaldanna. Svo er raunar einnig ekki síður á sviði skattamálanna, en þá hlið ríkisbúskaparins mun ég ræða sérstaklega við 3. umr.
Fjmrh. hefur ákveðið að skipa nefnd til að fylgjast sérstaklega með framkvæmd fjárlaga og munu eiga sæti í þeirri nefnd forstöðumaður ríkisendurskoðunar, formaður og varaformaður fjvn., deildarstjóri gjaldadeildar fjmrn. og hagsýslustjóri. Nefndin mun einnig setja fram hugmyndir um endurskipulagningu ríkisfjármála í framhaldi af því sem gert hefur verið í fjárlagafrv. með það fyrir augum að draga úr ríkisumsvifum, bæði með beinum ráðstöfunum og einnig með því að færa verkefni og tekjustofna til sveitarfélaga. Í því sambandi er það einnig skoðun mín að móta þurfi skýra stefnu að því er varðar þátttöku einstaklinga í greiðslu á opinberri þjónustu. Eitt af verkefnum þessarar nefndar ætti að vera að leggja fram hugmyndir um samræmingu á störfum ríkisendurskoðunar, fjárlaga- og hagsýslustofnunar og undirnefnda fjvn. í eftirliti með framkvæmd fjárlaga og leggja á ráðin um fastara skipulag á úttekt ríkisfyrirtækja með sparnað fyrir augum.
Mikilvægt verkefni, sem ekki tókst að undirbúa við gerð fjárlagafrv. sem skyldi, er það stefnumið að færa verkefni og tekjustofna sem ríkið sinnir nú til sveitarfélaganna. Á það þarf að reyna á næstu mánuðum hvort mönnum er alvara í þessu efni. Ekki fer milli mála að sveitarstjórnir eru stjórnvald sem stendur nær fólkinu en ríkisvaldið. Ýmis verkefni er einnig eðlilegra að sveitarstjórnir annist en ríkisvaldið. Þar vil ég t.d. nefna rekstur grunnskóla og ýmsa aðra þætti fræðslumála, eins og tónlistarfræðslu, byggingu dagvistarstofnana, íþróttamannvirki o.s.frv. Um þessi efni og fjölmörg önnur þarf að taka upp alvöruviðræður strax í byrjun næsta árs milli fulltrúa ríkisvaldsins og sveitarfélaganna. Rétt er að taka fram að suma liði fjárlaga þarf að endurmeta á næsta ári ef samkomulag næst ekki við sveitarfélögin um breytta verkaskiptingu við ríkið. Þar má m.a. nefna rekstur grunnskóla og fjárveitingar til tónlistarfræðslu. Nauðsynlegast í þessum efnum er þó að í viðræðum milli ríkis og sveitarfélaga takist samkomulag um hreinni verkaskiptingu þessara aðila en nú er.
Eitt grundvallarstefnumið við gerð þessara fjárlaga er að þau verði sem raunhæfust. Með þessu vinnst m.a. að unnt ætti að vera að draga úr aukafjárveitingaflóði sem tíðkast hefur síðustu ár. Afleiðingin er nánast sú, að fjárveitingavaldið er fært úr höndum Alþingis upp í fjmrn. Fjmrh. hefur marglýst þeirri skoðun sinni að þessu þurfi að breyta. Hann hefur nú um skeið óskað eftir því að formaður og varaformaður fjvn. sitji fundi þar sem aukafjárveitingabeiðnir eru afgreiddar. Sú skipan mun halda áfram að svo miklu leyti sem aukafjárveitinga verður þörf. Ég tel einsýnt að hafa beri nánara samráð við fjvn. í þessu efni. Fjmrh. hefur lýst því margsinnis að hann muni gefa n. og Alþingi skýrslu á þriggja mánaða fresti um ástand ríkisbúskaparins. Ég vil taka undir að slíkt yrði til mikillar fyrirmyndar.
Eins og ég gat um áðan leggur fjvn. till. um skiptingu allra framkvæmdaflokka auk ýmissa brtt. fram á þskj. 191 við þessa umr. Til 3. umr. bíða till. um B-hluta fyrirtæki, heimildir skv. 6. gr., auk ýmissa viðfangsefna, svo sem stöðuheimildir og verkefni á sjúkrahúsum og heilsugæslustöðvum, framlög til hjúkrunarheimila fyrir aldraða, mál Landspítalans, vegamál og ýmis landbúnaðarframlög. N. flytur sameiginlega fyrrgreindar brtt., en fulltrúar minni hl. áskilja sér rétt til að hafa óbundnar hendur um að flytja eða fylgja brtt. sem fram kunna að koma. N. er ekki sammála um afgreiðslu frv. og hafa fulltrúar stjórnarandstöðunnar skilað séráliti.
Forsendur fjárlagafrv. eru byggðar á þjóðhagsspá sem lögð var fram á Alþingi í haust. Frá þeim tíma hafa aflahorfur versnað, en af því leiðir að búast má við samdrætti þjóðartekna frá því sem þá var ráð fyrir gert. Svigrúm til launahækkana á næsta ári er því minna en reiknað var með í frv. og er nú talið 2–4% í stað 4–6%. Ríkisstj. hefur því ákveðið að launaforsendur fjárlaga fyrir næsta ár miðist við 4% meðalhækkun launa frá áramótum í stað 6% í frv. Till. um breytingu á tekju- og útgjaldaliðum frv. í samræmi við þessa breytingu á forsendum verða lagðar fram fyrir 3. umr. Ég vísa, herra forseti, til till. n. um breytingar á útgjaldahlið frv.:
Embætti forseta Íslands: Lagt er til að önnur rekstrargjöld hækki um 900 þús. kr. og verði 2 millj. 255 þús. kr. Aftan við liðinn bærist viðfangsefni: Almennur rekstur 5 millj. 593 kr. og Opinberar heimsóknir 900 þús. kr. Hér er lagt til að gert verði ráð fyrir opinberri heimsókn forseta Íslands til Finnlands í fjárlögum, en sú heimsókn hefur þegar verið ákveðin. Þetta er nýmæli. Áður hafa verið veittar aukafjárveitingar fyrir öllum opinberum heimsóknum forseta Íslands.
Alþingi: Gerð er till. um að útgjöld hækki alls um 11 millj. 922 þús. kr. og viðfangsefnaskiptingu verði breytt svo sem sjá má á þskj. Á undanförnum árum hefur rekstrarkostnaður Alþingis á fjárlögum ekki verið í neinu samræmi við raunveruleikann. Hér er um að ræða skref í þá átt að leiðrétta fjárlagaáætlun fyrir Alþingi, þannig að hún verði sem raunhæfust eins og stefnt er að fyrir aðrar stofnanir. -Það skal tekið fram að lagt er til með þessari till. að liðurinn Sérfræðileg aðstoð við þingflokka hækki um 634 þús. kr. á frv. og er það í samræmi við að þingflokkar eru nú sex í stað fjögurra áður.
Við liðinn Ríkisstjórn er lagt til að laun hækki um 676 þús. kr. og verði 12 millj 789 þús. kr. Hér er um að ræða að í frv. var gert ráð fyrir launum fimm aðstoðarmanna ráðh., en þeir eru nú orðnir sex.
Forsætisráðuneyti.
Lagt er til að liðurinn Öryggismálanefnd hækki um 200 þús. kr. og verði 1 millj. 200 þús. til þess að mæta útgáfukostnaði nefndarinnar. Þá er lagt til að gjöld Þjóðhagsstofnunar hækki alls um 1 millj. 100 þús. kr. og er þar nánast um leiðréttingu að ræða, miðað við nýjar upplýsingar.
Menntamálaráðuneyti.
Háskóli Íslands: Liðurinn Laun hækki samtals um 1 millj. 500 þús., sem skiptist sem hér segir: Guðfræðideild hækki um 150 þús., tannlæknadeild hækki um 150 þús., lagadeild hækki um 75 þús., viðskiptadeild hækki um 75 þús., heimspekideild hækki um 300 þús., verkfræðideild hækki um 450 þús. og félagsvísindadeild hækki um 300 þús. Í frv. var gert ráð fyrir nokkurri skerðingu á framlögum til aukakennslu við Háskóla Íslands. Með þessari till. er leitast við að koma nokkuð til móts við Háskólann í þessu efni.
Raunvísindadeild Háskólans: Lagt er til að önnur rekstrargjöld hækki um 750 þús. kr. og skiptist þannig á liði: Yfirstjórn hækki um 250 þús. vegna tilraunavindmyllu og Efnafræðistofa hækki um 500 þús. kr., sem verja á til eldsneytisrannsókna.
Orðabók Háskólans: Laun hækki um 115 þús. kr., sem eru hálf starfslaun.
Menntaskólinn í Reykjavík: Laun lækki um 270 þús. kr. og verði 23 millj. 922 þús. kr.
Menntaskólinn á Akureyri: Gjöld hækki alls um 570 þús. kr. og skiptist með eftirfarandi hætti á gjaldategundir: Laun lækki um 180 þús. kr. og önnur rekstrargjöld hækki um 750 þús. kr. vegna húsaleigukostnaðar.
Menntaskólinn á Laugarvatni: Gjöld hækki alls um 160 þús. kr. og skiptist með eftirfarandi hætti á gjaldategundir: Laun lækki um 90 þús. kr., en stofnkostnaður hækki um 250 þús. kr. vegna tækjakaupa.
Menntaskólinn við Sund: Gjöld lækki alls um 690 þús. kr. og skiptist þannig á gjaldategundir: Laun lækki um 940 þús. kr. og stofnkostnaður hækki um 250 þús. kr. vegna tækjakaupa.
Menntaskólinn á Ísafirði: Stofnkostnaður hækki um 1 millj. kr., en með þeirri fjárveitingu er gert ráð fyrir að unnt sé að taka í notkun nýtt húsnæði skólans.
Menntaskólinn í Kópavogi — fjölbraut: Gjöld hækki alls um 5 millj. 680 þús. kr. og skiptist sem hér segir á gjaldategundir: Laun hækki um 680 þús. kr. og stofnkostnaður hækki um 5 millj. kr., en þar er um að ræða greiðslu skv. samningi sem gerður hefur verið milli menntmrn. og bæjarstjórnar í Kópavogi vegna skipta framhaldsskólans þar við grunnskóla á húsnæði. Á það hefur verið lögð rík áhersla að við þennan samning yrði staðið og telur fjvn. að svo sé gert með þessum fjárveitingalið og öðrum fjárveitingum til grunnskóla í Kópavogi.
Framhaldsskólar, almennt: Lagt er til að gjöld hækki alls um 2 millj. 600 þús. kr. og skiptist með eftirfarandi hætti á gjaldategundir: Nýr liður: Önnur rekstrargjöld verði 2 millj. kr. og stofnkostnaður hækki um 600 þús. kr. Með þessu er tekin upp sú nýbreytni að menntmrn. geti ráðstafað til framhaldsskóla nokkurri fjárhæð og með þessum hætti haft meiri áhrif um stjórn á því hvernig rekstri þessara stofnana er háttað.
Kennaraháskóli Íslands: Lagt er til að gjöld hækki samtals um 3 millj. kr. og skiptist sú hækkun á gjaldategundir sem hér segir: Laun hækki um 800 þús. kr. vegna námskeiða kermara í verkmenntagreinum. Önnur rekstrargjöld lækki um 800 þús. kr. og stofnkostnaður hækki um 3 millj. kr. Miðast það við að hægt sé að taka nýbyggingu skólans í notkun.
Æfinga- og tilraunaskóli Kennaraháskólans: Lagt er til að stofnkostnaður hækki um 200 þús. kr.
Íþróttakennaraskóli Íslands: Lagt er til að gjöld hækki samtals um 900 þús. kr. og skiptist á gjaldategundir eins og hér segir: Nýr liður: Viðhald verði 200 þús. kr. Stofnkostnaður hækki um 700 þús. kr., en sú fjárveiting er nauðsynleg til þess að hægt sé að standa við gerðan verksamning.
Fjölbrautaskólar í Reykjavík: Lagt er til að laun lækki um 330 þús. kr. og skiptist sú fjárhæð með eftirfarandi hætti á viðfangsefni: Fjölbrautaskólinn í Breiðholti lækki um 960 þús. kr. og Ármúlaskóli hækki um 630 þús. kr.
Fjölbrautaskóli Suðurnesja: Laun hækki um 735 þús. kr. og verði l4 millj. 731 þús. kr.
Fjölbrautaskólinn á Akranesi: Lagt er til að gjöld hækki alls um 1 millj. 300 þús. kr., sem skiptist þannig á gjaldategundir: Laun lækki um 200 þús. kr. og verði 14 millj. 989 þús. kr. Stofnkostnaður hækki um 1 millj. 500 þús. kr. og verði 6 millj. 500 þús. kr.
Fjölbrautaskólinn á Sauðárkróki: Laun hækki um 275 þús. kr. og verði 7 millj. 602 þús. kr. Fjölbrautaskólinn á Selfossi: Lagt er til að stofnkostnaður hækki um 3 millj. kr. og verði samkvæmt því varið 8 millj. kr. til að þoka þessari byggingu skólans áfram á næsta ári.
Framhaldsskóli í Neskaupstað: Lagt er til að stofnkostnaður hækki um 360 þús. kr. til tækjakaupa. Verkmenntaskólinn á Akureyri: Lagt er til að stofnkostnaður hækki um 4 millj. kr. til þess að unnt verði að ná ákveðnum áfanga við þessa byggingu.
Það skal tekið fram að þær tilfærslur sem hér hafa verið tíundaðar í launum og öðrum rekstrargjöldum milli einstakra framhaldsskóla eru gerðar að till. menntmrn. og miðaðar við nýjustu upplýsingar um áformaðan rekstur þessara stofnana á næsta ári. Hér er ekki um að ræða hækkun frá fjárlagafrv. í heild, heldur tilfærslur.
Námsgagnastofnun: Lagt er til að rekstrargjöld hækki alls um 3 millj. kr. og skiptist sú hækkun með eftirfarandi hætti á viðfangsefni: Bókaútgáfa hækki um 2 millj. kr., en nýr liður verði tekinn upp, Hagræðing í rekstri, sem verði 1 millj. kr.
Námsgagnastofnun hefur undanfarin ár lent í verulegum erfiðleikum með að gefa út þau námsgögn sem hún hefur talið nauðsynleg og hefur rekstur stofnunarinnar verið í endurskoðun undanfarna mánuði. Nefnd sem skipuð var af menntmrh. hefur nýlega skilað áfangaskýrslu sem er í athugun í menntmrn. Þar er gert ráð fyrir nokkrum breytingum á starfsemi þessarar stofnunar og jafnframt lagt til að úttekt verði gerð á mannaflaþörf hennar og öðrum rekstri í samræmi við þær tillögur. Sú úttekt liggur ekki fyrir, en ljóst er að taka verður fjármál stofnunarinnar upp á nýjan leik innan fjárlagaársins þegar þær till. liggja fyrir. Þá upphæð sem hér er lagt til og nefnd er Hagræðing í rekstri, 1 millj. kr., er fyrst og fremst áformað að nota til að undirbúa nýja starfshætti stofnunarinnar, m.a. að gera tilraun með útboð á gerð námsefnis og útgáfu námsgagna.
Iðnfræðsluráð: Lagt er til að gjöld lækki um 2 millj. 59 þús. kr. Er þá miðað við að rekstur ráðsins falli niður um mitt ár 1984. Eins og kunnugt er hefur iðnnám breyst mjög á undanförnum árum með tilkomu fjölbrautaskólanna. Telja verður eðlilegt að breyta þá starfsemi iðnfræðsluráðs. E.t.v. þarf að færa sum verkefni þess til í kerfinu og þarf þá að taka það mál upp á nýjan leik, en till. þessi er lögð fram til þess að skriður komist á málið.
Tækniskóli Íslands: Lagt er til að stofnkostnaður hækki um 4 millj. kr., sem ráðgert er að ráðstafað verði til innréttingar á húsnæði skólans og til tækjakaupa. Þessi till. er liður í þeirri viðleitni að efla verkmenntun í landinu eins og ég drap á hér áðan.
Stýrimannaskólinn í Reykjavík: Lagt er til að stofnkostnaður hækki um 900 þús. kr. til kaupa á tölvuratsjá.
Iðnskólinn í Reykjavík: Nýr liður: Viðhald verði 1 millj. 550 þús. kr., en sá liður féll niður í frv.-gerðinni. Fiskvinnsluskóinn: Lagt er til að stofnkostnaður hækki um 9 millj. kr. vegna byggingar nýs skólahúsnæðis. Þessi till. er eins og till. um Tækniskólann liður í þeirri viðleitni að efla verkmenntun í landinu. Geymd fjárveiting til Fiskvinnsluskólans er 4 millj. 900 þús. kr. í frv. Í frv. er gert ráð fyrir 1 millj. kr., þannig að alls verða til ráðstöfunar á næsta ári til byggingar skólans á milli 14 og 15 millj. kr.
Myndlista- og handíðaskólinn: Lagt er til að gjöld hækki alls um 500 þús. kr. og skiptist hækkunin með eftirfarandi hætti á gjaldategundir: Laun hækki um 320 þús. kr., önnur rekstrargjöld hækki um 450 þús. kr., en sértekjur hækki um 270 þús. kr.
Tónlistarfræðsla: Lagt er til að liðurinn Tónlistarskólar, stofnkostnaðarstyrkir hækki um 500 þús. kr. Héraðsskólar, almennt: Lagt er til að gjöld hækki alls um 1 millj. 200 þús. kr. Hækkunin skiptist með eftirfarandi hætti á gjaldategundir: Viðhald hækki um 500 þús. kr. og stofnkostnaður hækki um 700 þús. kr.
Skálholtsskóli: Lagt er til að stofnkostnaður hækki um 200 þús. kr. til lagfæringa og tækjakaupa. Grunnskólar, almennt: Lagt er til að gjöld hækki alls um 3 millj. 320 þús. kr. Hækkunin skiptist sem hér segir: Sundskylda í skólum hækki um 3 millj. kr. og liðurinn kennsla á spítölum fyrir nemendur sem þar dvelja hækki um 320 þús. kr.
Bygging grunnskóla og íbúða fyrir skólastjóra, framlög: Stofnkostnaður hækki um 7 millj. 750 þús. kr. Til skipta verða þá alls 115 millj. 450 þús. kr. til bygginga grunnskóla um allt land. Sundurliðun á fjárveitingum til einstakra skóla og verkefna kemur fram í brtt. n. á sérstöku yfirliti.
Skólar fyrir þroskaheft börn: Lagt er til að liðurinn Önnur rekstrargjöld hækki um 1 millj. 300 þús. kr. Hækkunin skiptist þannig á liði: Þjálfunarskólar hækki um 300 þús. kr. og sameiginleg þjónusta hækki um 1 millj. kr.
Dagvistarheimili, stofnkostnaður: Lagt er til að framlög til þessa málaflokks hækki um 1 millj. 640 þús. kr. Sundurliðun um fjárveitingar til einstakra verkefna koma fram á sérstöku yfirliti í brtt. n.
Það skal tekið fram að áhersla hefur verið á að ljúka greiðslum vegna dagheimila sem tekin hafa verið í notkun en ríkið ekki greitt stofnkostnað sinn í að fullu. Þar er um að ræða 13 dagvistarstofnanir. Ekki eru veittar fjárveitingar til að hefja nýjar byggingar dagvistarheimila á næsta ári, svo sem áður segir.
Náms- og fræðimenn, framlög: Lagt er til að gjöld hækki alls um 2 millj. 185 þús. kr. Hækkunin skiptist þannig á liði: Styrkur til útgáfustarfa hækki um 185 þús. kr. og viðhald stúdentagarða hækki um 2 millj. kr. Fjárveiting skv. frv. til viðhalds stúdentagarða er 3 millj. 500 þús. kr. Tekin hafa verið lán til þessa verkefnis og þarf að greiða af þeim á næsta ári um 2 millj. 700 þús. kr. Með þessari till. er því lagt til að til ráðstöfunar verði til viðhalds stúdentagarða á næsta ári tæpar 3 millj. kr.
Fullorðinsfræðsla: Gjöld hækki alls um 253 þús. kr. og skiptist liðurinn þannig: Bréfaskóli hækki um 96 þús. kr., Námsflokkar um 26 þús. kr., Félagsmálanámskeið um 17 þús. kr., Heimilisiðnaðarskólinn hækki um 54 þús. kr. og Menntun starfsfólks á dagheimilum hækki um 60 þús. kr.
Þjóðminjasafn Íslands: Lagt er til að liðurinn Sjóminjasafn hækki um 300 þús. kr.
Blindrabókasafn Íslands: Lagt er til að stofnkostnaður hækki um 200 þús. kr.
Náttúruverndarráð: Lagt er til að stofnkostnaður hækki alls um 635 þús. kr. og skiptist með eftirfarandi hætti á viðfangsefni: Þjóðgarðurinn Jökulsárgljúfrum hækki um 600 þús. kr. og Rannsóknarstörf við Mývatn hækki um 35 þús. kr.
Þjóðleikhúsið, framlög: Liðurinn Til fyrirtækja í B-hluta hækki um 2 millj. 500 þús. kr. sem ráðstafað verði til utanhússviðhalds á Þjóðleikhúsinu. Liggja mun fyrir úttekt á viðhaldsþörf Þjóðleikhússins utanhúss. Með þessari fjárveitingu er lagt til að hafist verði handa við framkvæmd þessa verkefnis, sem er hið brýnasta.
Listskreytingarsjóður ríkisins: Lagt er til að fjárveiting hækki um 500 þús. kr. og verði samtals 2 millj. 500 þús. kr.
Listir, framlög: Lagt er til að liðurinn hækki samtals um 8 millj. 933 þús. kr. Ég vísa til brtt. n. um einstakar breytingar á viðfangsefnum þessa liðar, en vil taka fram að gengið var út frá því við gerð fjárlagafrv. að fjvn. fjallaði sérstaklega um þessa liði og eru þeir ákveðnir í frv. jafnháir í krónutölu yfirleitt og þeir eru í fjárlögum yfirstandandi árs.
Ýmis vísindaleg starfsemi: Liðurinn hækki alls um 79 þús. kr. Hækkunin skiptist þannig: Vísinda- og fræðimenn hækki um 8. þús. kr., Surtseyjarfélagið 20 þús. kr., Jöklarannsóknir og mælingar 7 þús. kr., Íslenska stærðfræðifélagið 11 þús. kr. og Tímaritið Jökull um 33 þús. kr.
Norræn samvinna: Liðurinn hækki alls um 450 þús. kr. Hækkunin skiptist með eftirfarandi hætti á viðfangsefni: Norrænt samstarf hækki um 27 þús. kr., Norræna félagið hækki um 23 þús. kr. Tveir nýir liðir verði teknir upp: Menningarsamskipti við Færeyinga verði 200 þús. kr. og Þátttaka í framkvæmdastjórn UNESCO er áætlað að kosti 200 þús. kr.
Íþróttasjóður: Lagt er til að liðurinn Bygging íþróttamannvirkja hækki um 1 millj. 500 þús. kr., sem skiptist eins og fram kemur í sérstöku yfirliti á þskj. með brtt. n.
Æskulýðsmál: Lagt er til að liðurinn hækki alls um 1 millj. 759 þús. kr. Hækkunin skiptist þannig á einstök viðfangsefni: Æskulýðsráð ríkisins hækki um 155 þús. kr., Æskulýðssamband Íslands 30 þús. kr., Ungmennafélag Íslands 1 millj. 225 þús. kr., Bandalag íslenskra skáta 145 þús. kr., Bandatag íslenskra Skáta, vegna Útfljótsvatns 30 þús. kr., Bandalag íslenskra farfugla 4 þús. kr., Íslenskir ungtemplara 40 þús. kr. og Landssamband KFUM og KFUK 30 þús. kr. Lagt er til að nýr liður verði tekinn upp: Alþjóðaár æskunnar, en til þess liðar verði varið 100 þús. kr. Alþjóðaár æskunnar verður á árinu 1985 og er hér um undirbúningsfjárveitingu að ræða.
Ýmis íþróttamál: Lagt er til að liðurinn hækki um alls 737 þús. kr. Hækkunin skiptist með eftirfarandi hætti á viðfangsefni: Farkennsla í skólum hækki um 15 þús. kr. Nýr liður verði tekinn upp, Ólympíunefnd fatlaðra, og verði hann 600 þús. kr. Skáksamband Íslands hækki um 32 þús. kr., Alþjóðaskákmót, styrkir hækki um 85 þús. kr. og Bridgesamband Íslands hækki um 5 þús. kr.
Húsfriðun: Lagt er til að liðurinn Byggða- og minjasöfn hækki um 200 þús. kr.
Liðurinn 999 Ýmislegt undir menntmrn.: Lagt er til að þessi liður hækki um 1 millj. 896 þús. kr. og vísa ég til brtt. nefndarinnar um breytingar á einstökum viðfangsefnum.
Utanríkisráðuneyti: Lagt er til að liðurinn Utanríkismál, ýmis starfsemi hækki um 200 þús. kr. og er þar um að ræða rekstrargjöld við Háskóla Sameinuðu þjóðanna.
Í þessum till. er ekki gert ráð fyrir hækkun á framlagi til Þróunarsamvinnustofnunnar Íslands. Það er byggt á þeirri forsendu að fjárþörf stofnunarinnar vegna veiðarfærakaupa og smíði skips sem þegar er lokið verði leyst á þessu ári. Gert er ráð fyrir að fjárveiting til stofnunarinnar samkv. frv., sem er 13 millj. 641 þús. kr., skiptist sem hér segir: Norræn verkefni, sem eru samningsbundin, 3 millj. 771 þús. kr., til Cabo Verdeverkefnis verði varið 9 millj. kr. og til greiðslu á skrifstofukostnaði 900 þús. kr.
Landbúnaðarráðuneyti. Jarðeignir ríkisins, framlög: Lagt er til að liðurinn hækki um 1 millj. 500 þús. kr.
Búnaðarfélag Íslands: Lagt er til að gjöld hækki um 800 þús. kr. Hækkunin skiptist þannig á liði: Ráðunautar hækki um 500 þús. kr. vegna starfsemi á sviði loðdýraræktar. Lagt er til að inn komi nýr liður: Landþurrkun, en þessi liður hefur jafnan verið í fjárlögum þótt hann sé ekki í fjárlagafrv. Liðurinn verði 300 þús. kr. og kemur skipting á þessum lið fram í brtt. nefndarinnar.
Rannsóknastofnun landbúnaðarins: Lagt er til að gjöld hækki alls um 4 millj. 520 þús. kr. Hækkunin skiptist þannig á viðfangsefni: Nýr liður: Til grunnkortagerðar verði 300 þús. kr. Styrkur til Búnaðarsambands Suðurlands vegna byggingar á Stóra- Ármóti hækki um 420 þús. kr. Tilraunastöðin á Möðruvöllum hækki um 1800 þús. kr. og nýr liður: Tilraunabú, óskipt verði 2 millj. kr.
Mál tilraunastöðva landbúnaðarins eru í athugun með það fyrir augum að ríkissjóður standi einungis undir greiðslu launa ákveðins fjölda tilraunamanna, en að öðru leyti verði búin rekin á ábyrgð bændasamtakanna í landinu. Á meðan niðurstaða er ekki fengin í þessu þykir nauðsynlegt að hafa óskiptan lið, en landbrn. fjallar um hvernig með verður farið.
Forfalla- og afleysingaþjónusta í sveitum: Lagt er til að laun hækki um 1 millj. 711 þús. kr. Þegar lög um þessa starfsemi voru samþykkt var gert ráð fyrir að þar starfaði fólk sem svaraði 60 stöðugildum. Með þessari fjárveitingu er því marki ekki náð, en skref stigið í þá átt.
Skógrækt ríkisins: Inn komi nýr liður: Nytjaskógar sem verði 500 þús. kr.
Landgræðsla ríkisins: Sýnt þykir að sértekjur séu ívið ofáætlaðar. Samkv. nýjustu upplýsingum er lagt til að þær lækki um 750 þús. kr.
Sauðfjárveikivarnir: Lagt er til að liðurinn Viðhald á girðingum hækki um 750 þús. kr.
Yfirdýralæknir. Gerð er till. um að fjárveiting undir þessum lið hækki um 305 þús. kr. og er hækkunin skýrð nánar í nál.
Landgræðslu- og landverndaráætlun: Gerð er till. um að liðurinn Fyrirhleðslur hækki um 790 þús. kr. Sundurliðun kemur fram í brtt. nefndarinnar. Í athugun er hvernig rétt er talið að haga greiðslum á verðbótum vegna landgræðslu- og landverndaráætlunar og verða till. um það lagðar fram við 3. umr. ef rétt þykir að breyta frv. í þessu efni.
Landbúnaðarmál, ýmis starfsemi: Lagt er til að liðurinn hækki alls um 369 þús. kr. sundurliðun á þessari hækkun kemur fram á fskj., þar sem brtt. nefndarinnar koma fram, og auk þess í nál.
Bændaskólinn Hvanneyri: Framlag hækki alls um 1 millj. 500 þús. kr. Hækkunin skiptist með eftirfarandi hætti á gjaldategundir: Stofnkostnaður hækki um 900 þús. kr. til áframhaldandi framkvæmda við rannsóknahús. Sértekjur lækki um 600 þús. kr.
Bændaskólinn Hólum: Stofnkostnaður hækki um 700 þús. kr. til innréttingar á starfsmannahúsi. Sértekjur lækki um 400 þús. kr.
Sjávarútvegsráðuneyti. Fiskifélag Íslands: Gjöld hækki alls um 600 þús. kr., sem skiptist á gjaldategundir eins og hér segir: Viðhald hækki úr 300 þús. kr. Önnur rekstrargjöld hækki um 300 þús. kr. til fiskiræktartilrauna.
Sjávarútvegsmál, ýmis starfsemi: Liðurinn hækki alls um 128 þús. kr. og skiptist eins og fram kemur í nál. Skrifstofa rannsóknastofnana atvinnuveganna: Liðurinn Keldnaholt hækki um 200 þús. kr. vegna kaupa á tækjum.
Dóms- og kirkjumálaráðuneyti.
Rannsóknarlögregla ríkisins: Gerð er till. um að rekstrargjöld lækki um 800 þús. kr., en viðhald hækki um 600 þús. kr.
Sýslumaður og bæjarfógeti á Húsavík: Gerð er till. um að liðurinn Löggæsla á Þórshöfn hækki um 1 millj. 100 þús. kr. vegna innréttinga á húsnæði fyrir lögregluna þar.
Sýslumaður og bæjarfógeti, Eskifirði: Liðurinn Skrifstofuhúsnæði, bygging lækki um 700 þús. kr. og er þetta vegna aukafjárveitingar við þetta verkefni sem veitt hefur verið í ár.
Almannavarnir ríkisins: Lagt er til að liðurinn Önnur rekstrargjöld lækki um 300 þús. kr. Stofnkostnaður hækki um 1100 þús. kr. Liðurinn Til sveitarfélaga hækki um 150 þús. kr. vegna skjálftamæla í Mývatnssveit.
Fangamál, ýmis kostnaður: Lagt er til að liðurinn Fangahjálp hækki um 400 þús. kr.
Biskup Íslands: Lagt er til að önnur rekstrargjöld hækki um 350 þús. kr., sem skiptast sem hér segir: Yfirstjórn hækki um 100 þús. kr. til þess að greiða skuld. Biskupsbústaður hækki um 250 þús. kr.
Söngmálastjóri þjóðkirkjunnar: Lagt er til að laun hækki um 250 þús. kr.
Prestaköll og prófastsdæmi: Lagt er til að gjöld hækki alls um 1 millj. 340 þús. kr. og skiptist sem hér segir: Prestar og prófastar hækki um 140 þús. kr. vegna launa prests sem verið hefur í hálfu starfi og þjónað hefur heyrnleysingjum. Með þessari breytingu yrði presturinn í fullu starfi. Embættisbústaðir, viðhald hækki um 1 millj. 200 þús. kr. Í undirbúningi er að gera áætlun um viðhald embættisbústaða á vegum þjóðkirkjunnar og sýnist það mikið nauðsynjamál þar sem mikil verkefni bíða á því sviði.
Ýmis kirkjuleg málefni: Gjöld hækki um 475 þús. kr. Fram kemur í nál. hvernig hækkunin skiptist.
Félagsmálaráðuneyti.
Vatnsveitur: Lagt er til að liðurinn hækki um 2 millj. 500 þús. kr. og er hér um að ræða styrki til vatnsveitna, sem ríkissjóður greiðir til sveitarfélaga samkv. lögum.
Málefni fatlaðra: Framlög hækki alls um 3 millj. 403 þús. kr. Þau skiptist sem hér segir: Sambýli 1 millj. 213 þús. kr. vegna Vanabyggðar á Akureyri. Þar hefur sambýli fyrir þroskahefta verið starfrækt í ár, en fyrir starfrækslu þess er ekki gert ráð í fjárlagafrv. Því mundi þurfa að loka þessu sambýli ef þessi fjárveiting væri ekki tekin upp. Leiktækjasöfn fyrir þroskahefta. Lagt er til að veitt verði 190 þús. kr. vegna leiktækjasafns í Vestmannaeyjum. Þá er lagt til að fjárveiting vegna kostnaðar samkv. 10. gr. laga um aðstoð við þroskahefta verði hækkuð um 2 millj. kr. Hér er um að ræða greiðslur á daggjöldum til heimila fyrir þá þroskahefta sem ekki er unnt að vista á stofnunum.
Vinnumál: Aftan við liðinn Hagdeildir Alþýðusambands Íslands, Vinnuveitendasambands Íslands, Vinnumálasambands samvinnufélaganna og BSRB bætist: og BHM. Liðurinn hækki um 250 þús. alls. Sjómannasamtök, lögskráning hækki um 50 þús. kr.
Félagsmál, ýmis starfsemi: Liðurinn hækki alls um 1 millj. 57 þús. kr. Um sundurliðun vísa ég til brtt. nefndarinnar. Rétt er þó að geta þess að einn nýr liður er tekinn upp undir þessu viðfangsefni. Lagt er til að fjárveiting til greiðslu tjóns vegna snjóflóða á Patreksfirði verði 2 millj. 600 þús. kr.
Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneyti.
Landlæknir: Önnur rekstrargjöld hækki um 250 þús. kr. og verði 2 millj. 864 þús. kr. Hækkunin er vegna útgáfu og kynningarstarfsemi á vegum embættisins.
Heyrnar- og talmeinastöð Íslands: Liðurinn Til einstaklinga og samtaka hækki um 900 þús. kr., en hér er um að ræða fjárveitingu til kaupa á heyrnartækjum.
Hollustuvernd ríkisins: Lagt er til að liðurinn Önnur rekstrargjöld lækki um 500 þús. kr.
Sjúkrahús og læknisbústaðir: Lagt er til að gjöld hækki alls um 10 millj. 350 þús. kr. Hækkunin skiptist með eftirfarandi hætti: Bygging sjúkrahúsa, heilsugæslustöðva og læknisbústaða, annarra en ríkissjúkrahúsa, hækki um 4 millj. 250 þús. kr. Sundurliðun kemur fram í brtt. nefndarinnar. Lagt er til að nýr liður verði tekinn upp, Sjúkrahús St. Franciscusarreglunnar í Stykkishólmi, byggingarstyrkur verði 4 millj. kr. Styrkur til þessa húss hefur verið í fjárlögum undanfarin ár, en er ekki í fjárlagafrv. Lagt er til að byggingarstyrkur til Dvalarheimilis aldraðra, Hrafnistu, hækki um 2 millj. 100 þús. kr. og er þá bætt raungildisrýrnun þessa styrks síðustu tvö ár, en hann var ákveðinn 1981 og skyldi greiðast í sex greiðslum, jafngóðum að raungildi.
St. Jósefsspítali, Landakoti: Stofnkostnaður hækki um 2 millj. kr. vegna tækjakaupa. Fjórðungssjúkrahúsið á Akureyri: Lagt er til að liðurinn Viðhald hækki um 800 þús. kr. Er það til að hefja gluggaskipti í gamla sjúkrahúsinu, sem nú er talin brýn þörf á.
Heilbrigðismál, ýmis starfsemi: Lagt er til að liðurinn hækki um 2 millj. 887 þús. kr. og vísast til nál. um skiptingu á þessari hækkun.
Þroskaþjálfaskóli Íslands: Liðurinn Stofnkostnaður hækki um 200 þús. kr.
Fjármálaráðuneyti.
Fasteignamat ríkisins: Lagt er til að gjöld hækki alls um 700 þús. kr. Hækkunin skiptist þannig á gjaldategundir, að Önnur rekstrargjöld hækki um 500 þús. kr. og Viðhald um 200 þús. kr.
Samgönguráðuneyti.
Vegagerð ríkisins: Liðurinn Til einstaklinga og samtaka hækki um 80 þús. kr. Liður þessi hefur runnið til styrkja til þess að halda uppi gistingu og byggð vegna vetrarsamgangna. Mál Vegagerðarinnar bíða að öðru leyti til 3. umr., eins og ég sagði áðan.
Vita- og hafnamálaskrifstofan: Liðurinn Önnur rekstrargjöld lækki um 750 þús. kr. Sértekjur lækki um 1 millj. kr.
Vitastofnun Íslands: Liðurinn Önnur rekstrargjöld lækki um 500 þús. kr. og sértekjur lækki um 1 millj. kr. Hafnamál: Lagt er til að liðurinn hækki alls um 4.1 millj. Hækkunin skiptist þannig á viðfangsefni: Hafnarrannsóknir og mælingar hækki um 500 þús. kr. Liðurinn Ferjubryggjur hækki um 1 millj. kr. Sjóvarnargarðar hækki um 900 þús. kr. Lagt er til að nýr liður verði tekinn upp: Landshöfnin í Þorlákshöfn og verði 800 þús. kr. Ætlunin er að verja þessu fé til lagfæringar á grjótvörn og hafnargarði. Liðurinn Hafnarmannvirki og lendingarbætur hækki um 900 þús. kr. Skiptingin á þessum lið kemur fram í brtt. n.
Ýmis framlög undir samgrn.: Lagt er til að liðurinn hækki alls um 1 millj. 300 þús. kr. Hækkunin skiptist þannig á viðfangsefni: Þrír nýir liðir: Flugbjörgunarsveitir verði 450 þús. kr., Fræðsluefni um öryggismál sjómanna verði 350 þús. kr. og Sjálfvirk tilkynningarkerfi fyrir fiskiskip verði 500 þús. kr. Hafist var handa á s.l. ári um undirbúning að því að koma upp sjálfvirku tilkynningarkerfi fyrir fiskiskip og er þessi fjárveiting ætluð til að halda þeim undirbúningi áfram.
Veðurstofa Íslands: Lagt er til að liðurinn Önnur rekstrargjöld hækki um 2 millj. 900 þús. kr. Sértekjur hækki um 1 millj. 400 þús. kr., sem er mótframlag frá Alþjóðaflugmálastofnuninni vegna veðurþjónustu við millilandaflug, en á móti er lagt til að varið verði 1 millj. 400 þús. kr. til kaupa á veðurathugunartækjum til mælinga í háloftunum.
Landmælingar Íslands: Lagt er til að liðurinn Sértekjur lækki um 1 millj. kr. í samræmi við nýjar upplýsingar um sértekjur stofnunarinnar.
Iðnaðarráðuneyti. Iðnaðarrannsóknir: Liðurinn hækki um 1 millj. kr. vegna umhverfisrannsókna í Eyjafirði í tengslum við fyrirhugað staðarval stóriðjufyrirtækis þar.
Iðja og iðnaður, framlög: Lagt er til að liðurinn hækki alls um 3 millj. 110. þús. kr. Hækkunin skiptist þannig á viðfangsefni: Heimilisiðnaðarfélag Íslands hækki um 10 þús. kr. Iðnþróun og tækninýjungar hækki um 500 þús. kr., m.a. vegna rannsókna og nýtingar surtarbrands. Iðnþróunarverkefni hækki um 200 þús. kr. Iðnráðgjafar hækki um 900 þús. kr. Nýr liður: Kynning á íslenskum iðnaðarvörum verði 1 millj. 500 þús. kr. Ætlunin er að gera sérstakt átak í því að kynna íslenskar iðnaðarvörur, verð þeirra og gæði og tryggja þannig stöðu þeirra í samkeppni við innfluttar vörur. Á þessu hefur oft verið þörf, en nú er brýn nauðsyn.
Orkusjóður: Lagt er til að liðurinn Styrking dreifikerfis í sveitum hækki um 6 millj. kr. Þá er lagt til að liðurinn Hólsfjallabæir hækki um 750 þús. kr. Þar er um að ræða framlög til að greiða niður orkukostnað á þessum bæjum og raunar fleiri samkv. þál. sem samþykkt var á Alþingi fyrir rokkrum árum.
Ýmis orkumál: Lagt er til að inn komi nýr liður: Hitaveita Reykjahlíðar og verði 5 millj. kr., en þessi liður hefur verið færður frá félmrn. þar sem hann er samkv. frv. Um er m.a. að ræða greiðslu samkv. fyrri samningum vegna kaupa ríkisins á vatnsréttindum af jarðeigendum.
Viðskrn., aðalskrifstofa: Lagt er til að önnur rekstrargjöld hækki um 330 þús. kr. Þá er lagt til að liðurinn Til einstaklinga og samtaka hækki um 190 þús. kr., sem er framlag til Neytendasamakanna.
Verðlagsstofnun: Önnur rekstrargjöld hækki um 600 þús. kr. til verðkannana. Án þessarar fjárveitingar telur Verðlagsstofnun sig ekki geta gefið út upplýsingar til almennings um verðkannanir, en með þessari fjárveitingu á stofnunin vonandi að geta staðið vel að verki á þessu sviði.
Fjárlaga- og hagsýslustofnun, aðalskrifstofa: Lagt er til að liðurinn Önnur rekstrargjöld hækki um 2 millj. kr. til hagræðingar á rekstri ríkisfyrirtækja. Ákveðið hefur verið að gera úttekt á rekstri ýmissa ríkisfyrirtækja. Nauðsynlegt er að fjárlaga- og hagsýslustofnun skipuleggi þessa úttektar- og hagræðingarvinnu og geri verksamninga við ráðgjafarfyrirtæki um að framkvæma hana að svo miklu leyti sem stofnunin gerir það ekki sjálf. Mikil þörf er að gera skipulegt átak í þessum efnum og er þessari fjárveiting ætlað að hrinda því átaki af stað.
Herra forseti. Ég hef þá lokið því að gera grein fyrir brtt. fjvn. við þessa umr.