13.12.1983
Sameinað þing: 31. fundur, 106. löggjafarþing.
Sjá dálk 1806 í B-deild Alþingistíðinda. (1487)
1. mál, fjárlög 1984
Fjmrh. (Albert Guðmundsson):
Herra forseti. Hv. 3. þm. Reykv. byrjaði á því að tala um að ég flytti hér mál mitt með skætingi og útúrsnúningi. Það er einmitt það sem ég var að kvarta undan, málefnaskorti formanns Alþb., hv. 3. þm. Reykv., í hans inngangsorðum, sem var aðdragandi að þeim till. sem hann mælti fyrir hér. Hann endaði sinn málflutning með því að spyrja, eftir að hafa hreytt í mig persónulega, sem ég sé ekki ástæðu til að endurtaka hér nema hann óski sérstaklega eftir því, hvaða einstaklingar fengju að vera í friði fyrir ríkisstj. hér — í einhverju lýðfrjálsasta landi sem til er og spursmál hvort kommúnistar eiga heima í slíku landi. (SvG: Svo, já.) Það er út af fyrir sig ekkert spursmál. Þeir eiga ekkert heima í slíku landi. (Gripið fram í.) Jú, það getur vel verið. Þeir hafa spítala. Það er alveg sérstök tegund af spítölum. En ég sé að þessi orð hittu í mark hjá a.m.k. tveimur eða þremur hér í salnum. Nú vill svo til að ég er ekki að tala um Alþb., heldur einmitt þá sem tóku þetta til sín núna. Alþb. samanstendur af fleiri en meðlimum Kommúnistaflokksins, enda er það bandalag flokka. (Gripið fram í.) Já, já, kannske líka lært það í Austur-Þýskalandi.
En ég var spurður hér og ætla að reyna að svara. Hv. þm. Kjartan Jóhannsson spurði um sjúkragjaldið, hvernig ætti að innheimta það. Ég hef ekki svar við því. Það er ákveðin stefna ríkisstj. að skera niður ríkisútgjöld á sem flestum sviðum. Heilbrrh. taldi sig hafa svigrúm eða a.m.k. vildi hann reyna að skera niður ákveðna upphæð. Ein af hans hugmyndum var að taka sjúkragjald af þeim sem eru með sæmilegar tekjur, góðar tekjur skulum við segja, á meðan þeir eru á sjúkrahúsi. Hann verður að skýra frá því sjálfur, þegar hann kemur hér, hvernig hann ætlar að framkvæma þetta. Annað svar hef ég ekki á þessum tíma. En ég reikna með því að leggi heilbrrh. til að þetta gjald verði tekið hafi ríkisstj. ekkert við það að athuga. En hann framkvæmir niðurskurð í heilbrigðismálunum, hefur tekið að sér að framkvæma hann. Það er eins og allt annað sem kemur fram hjá hv. 3. þm. Reykv. Það er ekki rétt að fjmrh. leggi á þennan skatt eða hafi fundið hann upp. Það er ekki rétt. (Gripið fram í: Á að kenna Matthíasi um það?) Ég er ekki að kenna neinum um. Ég er að segja að hæstv. heilbrrh. hafi ákveðið að skera niður útgjöld upp að ákveðinni upphæð. Þetta er ein af þeim hugmyndum sem hann hefur komið fram með.
Þá er talað um að fjmrh. hafi skorið niður launin, þannig að fólk geti ekki keypt vörurnar sem eiga að gefa ríkinu tolltekjur og aðrar óbeinar tekjur. Er það nú alveg rétt, ef menn vilja vera sanngjarnir, menn sem hafa árum saman talað um að það þurfi að ná niður verðbólgunni til að bæta lífskjörin? Þegar vísitalan er tekin úr sambandi fær fólk ákveðna krónutölu í laun við 100% eða meira hærri verðbólgu. Við þessi laun hafa bæst 8%+4%, í sumum tilfellum 10%, en verðbólgan hefur farið verulega niður. Því hefur enginn mælt á móti. Það hlýtur að vera kjarabót, jafnvel þó að Alþb. sé ekki í stjórn. Það hefur verið málflutningur allra þm. að ná ætti verðbólgunni niður, það væri besta kjarabótin. Það er kannske ekki lengur nothæft sem málflutningur.
Þá segir hv. 3. þm. Reykv. að þessi ríkisstj. hafi tekið við óvenjugóðu búi og vitnar síðan í stefnuyfirlýsingu ríkisstj., sem er dagsett daginn sem ríkisstj. tekur við, áður en ríkisstj. hefur hugmynd um það hræðilega ástand í peningamálum þjóðarinnar sem kemur ekki í ljós fyrr en eftir að ríkisstj. hefur látið gera úttekt á ríkissjóði. (Gripið fram í: Er það tómt rugl?) Þær upplýsingar sem við fengum bæði í kosningabaráttunni og í stjórnarmyndunarviðræðunum voru tómt rugl. Einmitt var kannske hvað mesta ruglið um það leyti sem við vorum að taka við, vegna þess að upplýsingarnar sem við fengum voru rangar. Þegar athugun hafði farið fram kom í ljós að ekki var þess að vænta að 34 eða jafnvel 17 millj. væru hugsanlegar sem tekjuafgangur árið 1983, eins og fjárlög gerðu ráð fyrir. Það var þegar kominn hátt á annað þús. millj. yfirdráttur í seðlabankanum og lífskjörum hafði verið haldið uppi hér með stanslausum erlendum lántökum, sem voru komnar á annan milljarð dollara, og það er ekki upp logið að rúm 60% af þjóðarframleiðslunni voru hlutfall erlendra skulda. Það var ekkert svigrúm til að ná jöfnuði í ríkisfjármálum, eins og við höfðum sagt meðan við byggðum á upplýsingum sem voru rangar. Að sjálfsögðu er útilokað fyrir nokkurn, hvorki einstakling né þjóðfélag, að ná sér upp úr slíkri skuldasöfnun eins og hér um ræðir á það skömmum tíma sem gert er ráð fyrir. Og ég verð að segja það alveg eins og er að það þarf að breytast til hins batnaðar ef það á að nást jafnvægi á fjórum árum, á einu kjörtímabili. Þá þurfa aflabrögð að vera önnur en sú svarta skýrsla bendir til sem nú er mikið talað um.
Ég hélt mig hafa svarað í fáum orðum þeim mikla skætingi sem kom fram hjá hv. 3. þm. Reykv. og var aðdragandi að þeim málflutningi sem hann hafði með þeim tillögum sem hann flutti hér. Ég verð að segja alveg eins og er, og reyndar hefur hann staðfest það, að þessar tillögur eru fluttar til þess að draga fram að skoðanaskipti geti orðið pólitísk, en ekki málefnaleg, um tillögur eins og þær sem snerta eignaupptöku. Alþb. vinnur að eignaupptöku atvinnufyrirtækja. Það kemur best fram með þeim tillögum sem hér koma fram um tvöföldun skatta á skrifstofu- og verslunarhúsnæði. Það veit Alþb. að Sjálfstfl. getur ekki samþykkt og þar af leiðandi getur ekki orðið samkomulag um það í stjórnarflokkunum, og ég veit ekki til þess að Framsfl. standi að slíku. Þar af leiðandi eru þær tillögur á þskj. 204 um aukin framlög til hinna liðanna, frá 2–8, hrein sýndarmennska. Þessi skattur fæst ekki samþykktur. Við skulum þó sjá hvað kemur út úr þessu. Till. fer til atkvgr. og þá kemur í ljós hvort þetta eru sýndarmennskutillögur eða hvort það reynist rétt, sem hv. 3. þm. Reykv. sagði, að það væri kannske meiri hluti hér á Alþingi fyrir till. um tvöföldun á þeim skatti sem nú er á skrifstofu- og verslunarhúsnæði. Ég hef ekki trú á því. En ef till. í 1. lið á þskj. 204 er felld staðfestir það að hinar tillögurnar eru líka fluttar af hreinni sýndarmennsku.
Ég man ekki hvort það er eitthvað sem virðulegur þm. spurði sérstaklega um. Það var reyndar Atvinnuleysistryggingasjóður, ef ég man rétt. Atvinnuleysistryggingasjóður hafði ekki þegar ég síðast vissi keypt bréf af húsnæðismálastjórn né Byggingarsjóði, hvorki verkamanna né Byggingarsjóði ríkisins. Ég held að þeir hafi ekki lagt neitt fram. Það vantaði frá Atvinnuleysistryggingasjóði, þegar ég síðast vissi, 76 millj. kr. framlag. Annars er það mál sem þarf að skoða og er á umræðustigi hvort ekki þarf að breyta hlutverki Atvinnuleysistryggingasjóðs, koma þeim lífeyri sem greiddur er út úr Atvinnuleysistryggingasjóði, yfir á einhvers konar lífeyrissjóði — kannske þegar lífeyrissjóður fyrir alla landsmenn verður settur á laggirnar. En það er á umræðustigi hvað gert verður í því tilfelli.