14.12.1983
Neðri deild: 25. fundur, 106. löggjafarþing.
Sjá dálk 1831 í B-deild Alþingistíðinda. (1539)

128. mál, verðjöfnunargjald af raforku

Iðnrh. (Sverrir Hermannsson):

Herra forseti. Eins og menn urðu áheyrsla við 2. umr. fjárlaga hjá formanni fjvn. lagði hann mikla áherslu á að þær tölur sem farið er með og áætlanir yrðu gerðar sem næst því sem raunhæft, eins og það heitir nú til dags, getur kallast. Þess hefði ég óskað að það hefði einnig átt við um málið sem ég mæli hér fyrir.

Málið hefur gengið í gegnum þrjár umr. í hv. Ed. Í framsögu fyrir málinu þar lét ég þess getið, sem er að vísu rétt, að í fjárlagafrv. fyrir 1984 sé gert ráð fyrir að verðjöfnunargjald af raforku nemi 240 millj. kr. og nefndi svo dæmi um, að breyttum magntölum og verðbólgudæmi, að gjaldið gæti numið allt að 240 millj. kr.

Áður en ég flutti þessa framsögu bað ég um að kanna hvort þessar forsendur hefðu ekki breyst. Og lögfræðingur embættisins, Halldór Kristjánsson, fékk þær upplýsingar að þessi tala væri reiknuð út á októberverðlagi. Það er rangt. Svo er ekki. Þessu hafði fjárlaga- og hagsýslustofnun ekki breytt hjá sér og aðrir sem til voru kvaddir, eins og Rafmagnsveitur ríkisins, höfðu ekki aðrar upplýsingar að gefa og lögfræðingurinn tók þetta gilt.

Það er að vísu svo að fordæmi eru fyrir stórum skekkjum í fjárlagafrv., bæði frv. og lögunum sjálfum. Ef við lítum til þess eins og það var í ár, þá voru bæði í frv. og lögunum aðeins 120 millj. kr., en samkv. áætlun miðað við innheimtu 11 fyrstu mánuði ársins mun þetta gjald nema 266 millj. kr. Þegar af þeirri ástæðu gátu þeir sem til þekktu nægjanlega vel sagt sér sjálfir að hér yrði ekki um neina 240 millj. kr. upphæð að tefla.

Ég vek sérstaklega athygli á þessu vegna þess að mér er afar umhendis að vera fóðraður með þessum hætti á tölum sem hafa mikla þýðingu við afgreiðslu fjárhagsmála okkar. Slíkar upplýsingar hljóta að vekja grunsemdir manna um að víðar kunni pottur að vera brotinn. Ég legg áherslu á þetta núna í máli mínu vegna þess að ég er einn þeirra sem mjög strengilega krefjast þess að sem allra næst sé farið öllum sannleika um áætlanir og upplýsingar sem gefnar eru um fjárhagsleg atriði. Ég vil að þetta fari ekkert milli mála.

En herra forseti. Ég mæli hér fyrir frv. til l. um breyt. á lögum nr. 83 frá 1974, um verðjöfnunargjald af raforku, ásamt síðari breytingum.

Í gildandi lögum um verðjöfnunargjald af raforku er ákveðið að lögin gildi til ársloka 1983. Með frv. þessu er lagt til að lögin verði framlengd um eitt ár og gildi til ársloka 1984.

Verðjöfnunargjald af raforku er innheimt af allri raforkusölu í smásölu annarri en til húshitunar og nemur gjaldið 19%, sem lagt er á sama stofn og söluskattur er lagður á. Gjaldinu er varið til að styrkja fjárhagsstöðu Rafmagnsveitna ríkisins og Orkubús Vestfjarða, en Rafmagnsveiturnar fá 80% gjaldsins og Orkubúið 20%, og er lagt til að það haldist óbreytt.

Síðan vék ég að því í hv. Ed. að í fjárlagafrv. fyrir árið 1984 væri gert ráð fyrir að verðjöfnunargjaldið af raforku næmi 240 millj. kr., eins og ég hef áður vikið að. Þessi tala er samkvæmt nýjustu útreikningum 358.2 millj. kr., miðað við verðlag 1. janúar eða eins og það er í dag, en menn hafa reiknað út frá verðlagsforsendum eins og það yrði 1. janúar 1984. Þar er ekki reiknað með magnaukningu sem kynni að verða á árinu né heldur verðbólgu. Þetta er talan eins og gert er ráð fyrir að hún verði 1. janúar, 358.2 millj. kr.

Fjárhagsstaða Rafmagnsveitnanna og Orkubúsins er það slæm að nauðsynlegt er að viðhalda þessum tekjustofni. Þrátt fyrir verðjöfnunargjaldið er áætlaður halli Rafmagnsveitna ríkisins á árinu 1983 allt að 35.7 millj. kr. og halli Orkubús Vestfjarða á þessu ári er áætlaður 10.3 millj. kr.

Þess skal getið að ríkissjóður hefur á yfirstandandi ári yfirtekið 15 millj. kr. lán eða upphæð sem því nemur vegna rekstrarhalla Rafmagnsveitnanna á árinu 1982 og leggur þannig til fyrirtækisins nokkurt eigið fé á þessu ári.

Í frv. er lagt til að iðnrh. verði á árinu 1983 heimilt að fela Orkusjóði að endurgreiða Rafveitu Siglufjarðar verðjöfnunargjald af raforku sem nemi allt að þeirri fjárhæð sem innheimt verður af raforkusölu veitunnar. Heimild til að endurgreiða Rafveitu Siglufjarðar var fyrst tekin í lög vegna ársins 1982. Á árinu 1982 fór Rafveita Siglufjarðar fram á að fá endurgreiddan hluta verðjöfnunargjaldsins. Athugun fór fram á fjárhagsstöðu fyrirtækisins og kom m.a. fram að lánstími á lánum sem tekin höfðu verið var stuttur og lánakjör óhagstæð. Við þessu var brugðist með útvegun láns til lengri tíma. Síðan hefur komið í ljós að aðgerðir þessar eru ekki taldar nægja til að rétta af greiðslustöðu Rafveitu Siglufjarðar og viðbúið að til frekari aðgerða þurfi að koma. Þykir því rétt að heimildarákvæði þetta verði óbreytt árið 1984. Þörfin á að nýta endurgreiðsluheimildina, sem hér er lagt til að framlengd verði fyrir árið 1984, mun metin í ljósi niðurstöðu á uppgjöri á stöðu Rafveitu Siglufjarðar á yfirstandandi ári.

Hvað snertir fjárhag Orkubús Vestfjarða, þá er þar eins og áður sagði áframhaldandi við erfiðleika að etja og hallarekstur hliðstætt og er hjá Rafmagnsveitum ríkisins á þessu ári.

Að lokum skal áréttað að með verðjöfnunargjaldinu hefur tekist á undanförnum árum að draga mjög verulega úr verðmun á raforkuverði til heimilisnota frá þeim fyrirtækjum sem verðjöfnunargjaldsins njóta. Verðmunar á almennum heimilistaxta hjá Rafmagnsveitum ríkisins og Orkubúi Vestfjarða annars vegar og Rafmagnsveitu Reykjavíkur hins vegar er nú nálægt 25% .

Ég vil að gefnu tilefni lýsa því hér með yfir að ég mun undirbúa a.m.k. áfangalækkun þessa gjalds og e.t.v. niðurfellingu, m.a. með breyttum álagningarreglum, jafnframt því sem rekstrarafkoma Rafmagnsveitna ríkisins og Orkubús Vestfjarða og annarra raforkufyrirtækja í landinu verði tryggð.

Herra forseti. Þegar þessari umr. lýkur legg ég til að málinu verði vísað til 2. umr. og iðnn.