11.04.1984
Neðri deild: 73. fundur, 106. löggjafarþing.
Sjá dálk 4684 í B-deild Alþingistíðinda. (4075)
304. mál, selveiðar
Guðmundur Einarsson:
Herra forseti. Ég ætla að byrja á því að taka undir orð síðasta ræðumanns um að eðlilegt er að fram fari skynsamleg nýting þessa stofns.
Það segi ég sem gamall selveiðimaður austan af Skeiðarársandi. Þar byrjaði ég að veiða sel 12 ára gamall og hef' aldrei unað mér betur. Ég tel að það eigi að gera það enn. Menn eru ekkert að mæla á móti því að nytjaður sé selur. A. m. k. ekki neinn sem hefur talað hér í kvöld. Það er ekki haft neitt á móti því heldur í þessu áliti Náttúruverndarráðs sem menn hafa verið að vitna í. Þar er þvert á móti talað um það oftar en einu sinni að eðlilegt sé að selastofninn hér við land sé nýttur, það verði bara að gera með skynsamlegum hætti.
Hv. þm. Björn Dagbjartsson vék að því að það ættu engar stofnanir, hvorki litlar né stórar, að hafa einkarétt á rannsóknum og talaði í því sambandi um Kvískerjamenn og aðra sem hafa unnið að merkilegum rannsóknum upp á eigin spýtur. Málið snýst ekki um það. Menn eru ekki að áfellast það að menn taki sér fyrir hendur af eigin frumkvæði að rannsaka hlutina. Ég veit að Kvískerjamenn hafa varið ævi sinni í þær rannsóknir sem þar hafa farið fram og ég áfellist það ekki og það gerir enginn. Hins vegar veit ég að Kvískerjamenn hafa ekki gengið um og borgað mönnum laun fyrir að skjóta fuglana sem þeir eru að skoða. Það er það sem menn gera athugasemd við í sambandi við framferði hringormanefndar. Það kemur saman klúbbur manna og veitir og auglýsir opinberlega veiðilaun fyrir að menn fari út og skjóti. Ég veit að hvorki Hálfdan Björnsson né Sigurður Björnsson frændur mínir hefðu nokkru sinni viljað standa að slíku. Það er tvennt ólíkt, frjálsar rannsóknir eða frjáls veiðilaun og skot. Ég tel að ekki eigi að rugla því saman. Þeirra niðurstöður og þeirra hús hafa líka á hverjum tíma verið öllum opin til þess að kynnast því sem þeir hafa fram að færa í þessu efni.
Í sambandi við afrán selastofnsins af íslenskum þorski þá vantar í raun og veru haldgóðar tölur. Ég held að öllum sé ljóst að við mundum þurfa að skjóta alveg gífurlegan fjölda sela. Ef við erum að tala um selastofn upp á 40–50 þúsund, eins og hv. þm. Björn Dagbjartsson vék að, þá ættum við mjög langt í land áður en það færi að hafa áhrif á viðkomu þorsksins og stærð selastofnsins við landið. Það eru það margir aðrir þættir en afrán selsins sem hafa þar áhrif á að það eru held ég varla rök í þessu máli að tala um afrán selastofnsins af þorski. Þetta er svipað mál og oft hefur verið rætt manna á milli í sambandi við skot á veiðibjöllu og gilda þar hliðstæð rök.
Það getur vel verið að við getum eitthvað stemmt stigu við fjölgun selastofnsins með því að skjóta einhver þúsund dýr af stofni sem er kannske upp á 40, 50, 60, 70 þús. — við bara vitum það ekki. Það er einmitt það sem menn hafa m. a. haft við þessi mál að athuga. (Gripið fram í.) Já, ég er alls ekki að tala á móti skynsamlegum veiðum eða skynsamlegum rannsóknum eða neinu af því tagi.
Fram kom að hringormanefnd hefði lagt vinnu og peninga í að kynna sér þau gögn sem væru til um þetta og reyna að finna aðferðir til þess að nýta sel og finna orm og það er ekkert annað en gott um það að segja. Það er lofsvert framtak og landsmenn verða þeim ævinlega þakklátir fyrir, trúi ég.
Í sambandi við upplýsingar um fjölgun hringorma erum við aftur á vissan hátt í vandræðum með að meta á hverju við stöndum raunverulega. Í fyrsta lagi höfum við bónusskýrslur. Skv. þeim hefur hringormum fjölgað mjög mikið. Þetta er hliðstætt vandamál og menn hafa átt við að etja í sambandi við skýrslugerð í heilbrigðismálum að mjög erfitt er að meta spurninguna um sókn, um það hversu kröftug eftirgrennslan er vegna þess að á síðustu árum hefur verið lögð gífurlega vaxandi áhersla á að finna þennan árans orm um leið og lögð hefur verið meiri áhersla á það frá mörkuðunum að þessu máli væri vel sinnt.
Í sambandi við aðrar rannsóknir sem menn geta gengið að í sambandi við fjölgun ormanna er vitnað í rannsóknir sem Jónbjörn Pálsson gerði 1973 og birti 1975. Bara til að sýna hve erfitt getur verið að leggja mat á þessi mál getum við borið saman niðurstöður Jónbjörns Pálssonar frá 1973 og tölur sem selormanefnd hefur frá 1980–1981. Ef við tökum prósentvísa sýkingu af birgðum kemur í ljós að 1975 voru 72% fiska sýktir, 1981, þ. e. átta árum síðar, eru 70% sýktir skv. þessum sömu tölum, þ. e. það virðist ekki hafa orðið aukning í prósentvís sýkingu fisks á þessu tímabili. Á sama tíma hins vegar fjölgar eða eykst meðalfjöldi hringorma í hverjum fiski úr 7.1 og upp í 9.6. Þetta er úr sömu rannsókn en upplýsingarnar á vissan hátt misvísandi að þessu leyti. Þarna er alla vega ekki þessi gífurlega aukning á þessu tæpa tíu ára tímabili sem menn hafa verið að tala um í sambandi við þetta.
Ég er ekki, hv. þm. Björn Dagbjartsson, að draga úr því að þetta sé vandamál í sjávarútvegi. Ég er bara að benda á að það er erfitt að byggja góðan grundvöll í máli sem þessu, á sama tíma og góðs grundvallar er vissulega þörf vegna þess að annars vegar erum við að tala um kostnaðarsamar aðgerðir, t. d. við verulega fækkun og um leið erum við að tala um aðgerðir sem eru viðkvæmar frá sjónarmiði ýmissa fagmanna og alþýðu manna í landinu í sambandi við þessa dýrategund.
Það má fleira um þessi gögn segja. Af hverju er t. d. enginn hringormur í fiski við Grænland? Menn spyrja líka: Af hverju varð ekki á sama tíma og selastofnar þrefölduðust við Bretland samsvarandi aukning á hringormi í fiski þar? Þetta er erfitt mál og enginn öfundsverður af því að byggja sér þarna góðan grundvöll en menn verða að reyna eins og þeir geta. Það er einmitt það sem lögð er áhersla á í skýrslu Náttúruverndarráðs. Að auka þær rannsóknir sem hægt er að gera í þessu máli.