11.05.1984
Efri deild: 94. fundur, 106. löggjafarþing.
Sjá dálk 5700 í B-deild Alþingistíðinda. (5015)
269. mál, erfðafjárskattur
Helgi Seljan:
Herra forseti. Það verður ekki efnisleg umfjöllun um þetta mál af minni hálfu nú. Ég hef kynnt mér þetta frv. og tel að margar breytingar sem í því eru séu tvímælalaust til bóta. Ýmsar verulegar réttarbætur felur það í sér einmitt til þeirra sem hafa átt undir högg að sækja varðandi erfðarétt og er full ástæða til að taka þar undir. Hér er raunar vikið að einhverjum viðkvæmustu málum í samskiptum manna sem ég þekki og þarf auðvitað að fara að öllu með gát í því efni. Það er því von að um þau í heild sinni geti orðið mikil umr. og einnig um réttmæti þessa skatts á mismunandi stigum og forsendum. Ég skal þó ekki fjölyrða um það.
Það sem mér er efst í huga er einmitt það atriði sem hæstv. félmrh. kom inn á í lok sinnar ræðu, ráðstöfun þess sem til ríkissjóðs rennur. Eins og hann sagði hefur sannarlega verið tekist á og togast á um þetta á undanförnum árum. Tilhneigingin til þess að láta ríkissjóð hirða verulegan hluta af erfðafjárskattinum beint, í staðinn fyrir að hann renni til ákveðinna tiltekinna framkvæmda, hefur vissulega verið rík. Hann hefur verið tekinn í framkvæmdir sem Alþingi hefur talið svo brýnar að sjálfsagt væri að verja þeim peningum til. Eins og hæstv. félmrh. tók fram áttu tekjur þessa sjóðs að renna til endurhæfingarráðs til framkvæmda í þágu fatlaðra. Þær framkvæmdir eru vitanlega enn þær sömu og sjóðurinn á áfram að renna í þær skv. lögum um fatlaða þó að það sé rétt að þar sé talað um tekjur Erfðafjársjóðs. Túlkunin hefur nú reyndar venjulega verið sú á þeim lögum að þær tekjur skyldu vera óskertar. Hins vegar hefur í lánsfjárlögum að undanförnu alltaf verið um vissa skerðingu að ræða, oft nokkuð tilfinnanlega. Um þetta mál fór á sínum tíma fram nokkur umr. í fjh- og viðskn. Alþingis og tekið var fram í nál. að ef tekjur af erfðafjárskatti færu fram yfir það sem segði í tekjuáætlun fjárlaga yrði sama hlutfalli af umframupphæðinni ráðstafað til Erfðafjársjóðs og til endurhæfingarráðs í þessu tilfelli. Það var gert af þeim fjmrh. sem nálægt því máli kom.
Eins og mönnum er kunnugt er skerðingin á þessu ári talsvert mikil. Skv. lánsfjárlögum er tekjuáætlunin um 40 millj. á þessu ári. Ég sagði það við umr. um lánsfjárlögin að mér þætti sú tekjuáætlun allrífleg og lét í ljósi efasemdir um að sú áætlun standist jafnvel þó að lögin hefðu verið óbreytt. Ég held að hún sé atveg ótvírætt í allra hæsta kanti miðað við það sem var í fyrra, sem þýddi það að tekjur af erfðafjárskatti hefðu átt að óbreyttum lögum nær að tvöfaldast. En auðvitað breytir þetta frv. svo þessari mynd enn frekar.
Þá vakna þær spurningar hjá mér eins og vöknuðu í Nd. hvort það tekjutap sem þetta frv. gerir ráð fyrir muni leiða af sér enn frekari rýrnun á framkvæmdafé til fatlaðra á næstu árum og hvort vænta megi þess að hlutfallslegt tekjutap skv. samþykkt þessa frv. mundi leiða af sér samsvarandi lækkun til Framkvæmdasjóðs fatlaðra. Ég tek yfirlýsingu hæstv. ráðh. þannig að svo muni ekki vera og ef nauðsyn beri til verði lögunum um Framkvæmdasjóð fatlaðra breytt á þann hátt, að þar verði teknar inn tekjur af erfðafjárskatti, sem er kannske eðlilegri viðmiðun og eðlilegri framsetning í lagatexta. Hins vegar vil ég benda hæstv. ráðh. á það, og beini þeirri ábendingu til okkar allra í leiðinni, að vafalaust gætu lánsfjárlög breytt þeirri mynd einnig og Alþingi þar með, þó að við settum þetta inn, því þá mundi þessu bara verða breytt á þann hátt, að þrátt fyrir ákvæði laga um Framkvæmdasjóð fatlaðra skyldi engu að síður ekki verja hærri upphæð en 20 millj. eða 25 millj., eða hvaða upphæð sem væri, til þeirra verkefna. Við verðum fyrst og fremst að gæta þess, að Alþingi taki á hverjum tíma eins jákvæða afstöðu og mögulegt er til þess hvernig þessum tekjum er varið, því að þeim verður auðvitað ekki varið í annað betra en framkvæmdir í þágu fatlaðra. Það veit ég að við hæstv. félmrh. erum fullkomlega sammála um. Þar af leiðandi ættu þetta að vera óskertar tekjur sem lánsfjárlög gætu engu breytt um. Ég veit að við erum sammála um það mál einnig.
En ég fagna yfirlýsingu hæstv. ráðh. og mun taka tillit til þess við afgreiðslu þessa máls. Ég vildi svo spyrja í framhaldi af þessu hvort hæstv. ráðh. álítur þá tekjuáætlun raunhæfa sem fjárlögin gera ráð fyrir, skv. þeim upplýsingum sem nú eru fengnar, og eins hverjar tekjur hafi verið af erfðafjárskatti s. l. ár. Það sé ég nú reyndar hér, það eru gefnar upp hér 37 millj. skv. plaggi frá Fjárlaga- og hagsýslustofnun og 28 millj. á árinu 1982. Fer nú að skjóta skökku við þær upplýsingar sem við höfum áður haft frá þeirri ágætu stofnun um tekjur af erfðafjárskatti og væri betur að hér væri loksins fallist á að gefa manni réttar tölur upp. Ég vænti þess að þetta séu réttar tölur. Og þá spyr ég, vegna þess að framlög í Erfðafjársjóð á árinu 1983 voru eins og þarna segir 16.1 millj.: Hafa farið fram hliðstæðar viðræður núna um að hlutfall af þeirri viðbót sem komið hefur inn á árinu 1983 verði greitt inn í Framkvæmdasjóð fatlaðra eins og verið hefur á undanförnum árum? Hefur það komið til, vegna þess að hér er um svimandi háa breytingu að ræða frá því sem áætlað var á árinu 1983?