22.10.1984
Neðri deild: 5. fundur, 107. löggjafarþing.
Sjá dálk 364 í B-deild Alþingistíðinda. (199)
48. mál, jöfn staða og jafn réttur kvenna og karla
Jóhanna Sigurðardóttir:
Herra forseti. Frv. það sem hér er til umr. um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla var harkalega gagnrýnt á Alþingi s.l. vetur, ekki síst fyrir rýrt innihald, og því mundi það engu breyta í jafnréttismálum kynjanna.
Ég harma það að hæstv. félmrh. hafi í engu séð ástæðu til að taka tillit til þeirra ábendinga og gagnrýni sem fram hefur komið á þetta frv. og að hann leggi það fram að nýju óbreytt. Slík vinnubrögð eru auðvitað lítt til þess fallin að samstaða geti náðst um þetta mál hér á hv. Alþingi. Þegar málið var til 1. umr. s.l. vetur flutti ég ítarlega ræðu þar sem ég gagnrýndi lið fyrir lið það frv. sem hér liggur fyrir Ég sé ekki ástæðu til, herra forseti, að endurtaka athugasemdir mínar og gagnrýni við frv. nú.
Í hnotskurn er afstaða mín sú að þetta frv., ef að lögum verður, muni engu breyta í jafnréttismálum og engum árangri skila, og að framlagning þess í þessari mynd sýni lítinn skilning á þessum málum eða að lærdómur hafi verið dreginn af fyrri lagasetningum í jafnréttismálum. Á þskj. 109 hefur hv. þm. Svavar Gestsson ásamt fleirum lagt fram frv. um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla og er ég meðflm. á því frv. Í grg. með því frv. kemur fram eftirfarandi, með leyfi forseta: „Það skal tekið fram að einstakir flm. áskilja sér auðvitað allan rétt til að flytja eða fylgja breytingartillögum sem fram kunna að koma.“ Hef ég ákveðinn fyrirvara við frv. á þskj. 109. Mörg ákvæði í því frv. eru vitanlega til bóta. j fyrstu gr. þess frv. kemur fram að tilgangur laga þessara er að koma á jafnrétti og jafnri stöðu kvenna og karla á öllum sviðum. Sérstaklega skal bæta stöðu kvenna til að ná því markmiði.
Eitt og sér tel ég það ákvæði sem ég hef hér vitnað til ekki nægjanlegt. Ég tel að með nýrri lagasetningu um jafnréttismál eigum við að stíga það skref að ákveða ákveðnar tímabundnar aðgerðir sem nái því markmiði sem frá greinir í 1. gr. þess frv. sem flutt er af hv. þm. Svavari Gestssyni o. fl., sem kveður á um að sérstaklega skuli bæta stöðu kvenna til að koma á jafnrétti og jafnri stöðu kvenna og karla.
Á síðasta Alþingi lagði ég til, þegar ég fjallaði um þetta mál, að lögfest yrði túlkun Guðrúnar Erlendsdóttur lögfræðings á núgildandi jafnréttislögum, en Guðrún er einn af höfundum núgildandi jafnréttislaga. Ég er sömu skoðunar nú og þá, að ég tel rétt og reyndar nauðsynlegt að lögfest verði túlkun Guðrúnar Erlendsdóttur, en túlkun hennar er eftirfarandi, með leyfi forseta:
„Ef sú staða kemur upp, að karl og kona sækja um starf í starfsgrein þar sem annað kynið er allsráðandi, og bæði tvö hafa sömu hæfileika og menntun til að bera, þá skal veita þeim aðila starfið sem er af því kynferði sem er í minni hluta í viðkomandi starfsgrein.“
Væri um slíkt tímabundið ákvæði að ræða, til að mynda í fimm ár, þá tel ég að slíkt ákvæði gæti stuðlað á áhrifaríkan hátt að því að breyta þeirri kynskiptingu sem er á vinnumarkaðnum. Á ráðstefnu Sambands Alþýðuflokkskvenna um launamál kvenna, sem haldin var fyrir rúmu ári síðan, kom fram að bandaríski hagfræðingurinn Mary Stevenson segði að í aðskilnaði starfa kynja á vinnumarkaðnum væri að leita helstu skýringa á lágum launum kvenna. Kynjaaðskilnaðurinn á vinnumarkaðnum væri því raunverulega vandamálið að baki lágum launum kvenna. Sagði hún að hvenær sem hægt væri að einangra konur innan takmarkaðs fjölda starfa og atvinnugreina væri afleiðingin lág laun þeirra.
Ég held að í þessum orðum felist mikill sannleikur. Við þurfum ekki annað en að líta á kjör fóstranna, sjúkraliðanna, hjúkrunarstéttanna, Sóknarkvennanna, kennarastéttarinnar, svo dæmi séu tekin. Því teldi ég að slíkt ákvæði, sem ég hef hér lýst, væri nauðsynleg viðbót við það frv. sem hv. þm. Svavar Gestsson o. fl. hafa flutt, væri til bóta og mundi skila okkur skref fram á við í jafnréttisbaráttunni.
Herra forseti. Ég sé ekki ástæðu á þessu stigi málsins til að hafa um þetta fleiri orð þar sem ég á sæti í þeirri n. sem fær málið til umfjöllunar. En ég ítreka að ég harma og lýsi undrun minni á því að hæstv. félmrh. skuli leggja málið óbreytt fyrir þingið eftir þá gagnrýni sem það sætti hér á Alþingi síðastliðinn vetur.