22.10.1984
Neðri deild: 5. fundur, 107. löggjafarþing.
Sjá dálk 375 í B-deild Alþingistíðinda. (205)

49. mál, vinnumiðlun

Félmrh. (Alexander Stefánsson):

Herra forseti. Ég mæli hér fyrir frv. til l. um vinnumiðlun. Það er frv. sem var sýnt hér á síðasta Alþingi en náði ekki það langt að það kæmi til umr. hér fyrir þinglok. Það blandast víst fáum hugur um það að Íslendingar lifa á umbrotatímum. Á vissan hátt má segja að íslenskt þjóðfélag standi á tímamótum.

Við höfum fram til þessa byggt sókn okkar til bættra lífskjara m.a. á mikilli fjárfestingu í fiskiskipum og fiskvinnslu, sem um skeið leiddi til aukins afla. Það er mat margra að við núverandi skipulag fiskveiða höfum við náð hámarksafrakstri fiskimiðanna í kringum landið. Þess vegna verði bætt lífskjör að byggjast á betri nýtingu þeirra hráetna sem við höfum, hagnýtingu nýrrar tækni við framleiðsluna og bættri menntun mannaflans. Ég er þeirrar skoðunar að um ókomna framtíð byggist afkoman í þessu landi á afrakstri sjávarútvegs og fiskvinnslu. Arður þessara starfsgreina muni áfram ráða lífskjörum á Íslandi. Þótt sjávarútvegurinn eigi við tímabundna erfiðleika að etja megum við ekki láta það hafa þau áhrif að dregið verði úr fjárfestingu í nýrri tækni og betri tækjum í þessari atvinnugrein. Ef sjávarútvegur og fiskiðnaður dragast aftur úr leiðir það til enn verri afkomu þess fólks sem starfar við þessar undirstöðuatvinnugreinar í okkar þjóðfélagi. Ef það gerist er hætt við að lítið verði til skiptanna fyrir aðrar starfsstéttir. Það er eins og ýmsir séu hættir að skilja þessar einföldu staðreyndir í þjóðfélaginu. Þess vegna legg ég áherslu á það að fjárfesting í nýjum tækjum, ekki síst í fiskvinnslunni, svo og öðrum atvinnugreinum, er forsenda bættra lífskjara.

En það er ekki nóg að fjárfesta í nýjum tækjum og auka fjölbreytnina í atvinnulífi ef ekki er fyrir hendi starfsfólk, sem hefur rétta menntun og þjálfun og síðast en ekki síst kjark til að takast á við ný verkefni sem ný tækni og nýjar atvinnugreinar krefjast. Þar kemur til menntun og hvers kyns þjálfun. Góð menntun byggist ekki eingöngu á góðum aðbúnaði, eins og t.d. skólahúsnæði og tækjum, heldur síðast en ekki síst á þeim kennurum sem annast kennsluna í húsnæðinu og vinna með þeim tækjum sem þar eiga að vera til staðar. Þjóð sem ætlar og verður að stofna til nýsköpunar og aukinnar fjölbreytni í atvinnulífinu verður að átta sig á samhengi hlutanna. Það er ekki hægt að stofna til nýsköpunar í atvinnulífinu, nýsköpunar sem krefst menntunar, ef ekki er til starfskrafturinn til að koma slíku í framkvæmd.

Fjölbreytni í atvinnulífinu krefst betur menntaðs og sérhæfðara starfsfólks. Af þessum ástæðum er margt sem bendir til þess að sífellt erfiðara verði fyrir atvinnurekanda að fá það starfsfólk sem reksturinn krefst og fyrir launþegann að fá vinnu við sitt hæfi. Það er hér sem vinnumiðlunin hefur gífurlegu miklu þjóðhagslegu hlutverki að gegna. Meginhlutverk hennar á að vera að leiða saman launþega og atvinnurekanda og stuðla þar með að sem allra bestri nýtingu mannafla og atvinnutækja, þ.e. að sú menntun sem launþegi hefur nýtist sem best þegar út í atvinnulífið er komið og að flóknum og dýrum atvinnutækjum stjórni aðeins þeir sem hafi til þess rétta starfsþjálfun. Þetta hlutverk hefur íslensk vinnumiðlun ekki rækt sem skyldi. Starf hennar fram til þessa hefur í allt of ríkum mæli takmarkast við skráningu tölulegra upplýsinga og það skrifræði sem tengist greiðslu atvinnuleysisbóta. Á þessu verður að verða breyting og þess vegna er flutt það frv. um vinnumiðlun sem hér er á dagskrá.

Fyrsta löggjöfin sem snertir vinnumiðlun voru lög nr. 57/1928, um atvinnuleysisskýrslur. Í þeim lögum, sem voru aðeins fjórar greinar, var bæjarstjórnum gert skylt að safna fjórum sinnum á ári skýrslum um atvinnu og atvinnuleysi sjómanna, verkamanna, verkakvenna og iðnaðarmanna. Mikill misbrestur mun hafa verið á þessari skýrslusöfnun utan Reykjavíkur og eftir þrjú ár gafst Hagstofan upp við að heimta skýrslurnar. Fyrir bragðið er nánast engin vitneskja fyrir hendi um atvinnuástand utan Reykjavíkur í tölfræðilegum gögnum frá kreppuárunum upp úr 1929.

Á árunum eftir 1929 verða menn varir við böl atvinnuleysisvofunnar. Sú reynsla verður þeim sem það upplifðu víti til varnaðar. Eymd, vonleysi, glötun tímaskyns, missir sjálfsvirðingar, lakari heilsa voru sjúkdómseinkenni atvinnuleysisins. Það var upp úr þessum jarðvegi sem skilningur á mikilvægu hlutverki vinnumiðlunar spratt. Í ársbyrjun 1935 samþykkti Alþingi fyrstu lögin um vinnumiðlun, lög nr. 4 frá 9. jan. 1935. Í þeim lögum var kveðið á um að í hverjum kaupstað skyldi stofnuð vinnumiðlunarskrifstofa eftir ákvörðun bæjarstjórnar eða atvinnumálaráðherra. Enn voru sett lög um vinnumiðlun árið 1951, lög nr. 41. Í 1. gr. þeirra laga er gerð sú meginbreyting að skyldu sveitarfélaga til að reka vinnumiðlun er breytt í heimild. Auk þess er kveðið á um það að þær vinnumiðlunarskrifstofur sem þá voru starfandi skv. lögum frá árinu 1935 skyldu hætta störfum frá 1. mars 1951. Loks voru sett ný lög um vinnumiðlun árið 1956, lög nr. 52/1956. Þau voru sett í tengslum við nýja löggjöf um atvinnuleysistryggingar það sama ár. Það er því orðið löngu tímabært að endurskoða vinnumiðlunarlögin og laga þau að þeim gífurlegu þjóðfélagsbreytingum sem hafa átt sér stað frá setningu þeirra, ekki síst frá árinu 1971, þegar hrein bylting hófst í byggða- og atvinnumálum hér á landi.

Með bréfi dags. 22. okt. 1981 skipaði fyrrv. félmrh. nefnd er skyldi endurskoða lög nr. 52/1956, um vinnumiðlun, með síðari breytingum. Í nefndina voru skipaðir Sigurður Guðgeirsson prentari, sem var formaður, Björn Björnsson viðskiptafræðingur, Barði Friðriksson framkvæmdastjóri, Eyjólfur Jónsson framkvæmdastjóri og Garðar Sigurgeirsson viðskiptafræðingur. Eftir fráfall Sigurðar Guðgeirssonar var Þóra Hjaltadóttir hagfræðingur skipuð formaður í hans stað. Óskar Hallgrímsson deildarstjóri vinnumálaskrifstofu félmrn. var skipaður ritari nefndarinnar.

Í skipunarbréfi nefndarinnar var henni falið að kanna sérstaklega eftirfarandi atriði:

1. Hver sé eðlileg verkaskipting ríkis og sveitarfélaga hvað vinnumiðlun og atvinnuleysisskráningu snertir.

2. Hvernig tryggja megi sem virkasta vinnumiðlun sem hafi jafnan haldgóðar upplýsingar um þau atvinnutækifæri er í boði eru á hverjum tíma víðs vegar um landið.

3. Hvort það eigi að vera verkefni vinnumiðlunar að sinna þörfum fólks með sérþarfir, t.d. öryrkja eða aldraðra, eða hvort fela beri það verkefni öðrum aðilum.

4. Hvernig efla megi tengsl vinnumiðlunar í landinu við aðila vinnumarkaðarins og Atvinnuleysistryggingasjóð með það fyrir augum að koma á virkara samstarfi þessara aðila.

Enn fremur var nefndinni falið að kynna sér löggjöf um vinnumiðlun á öðrum Norðurlöndum með það sérstaklega í huga að Ísland gerðist aðili að samningi um sameiginlegan vinnumarkað á Norðurlöndum og að æskilegt yrði af þeim ástæðum að samræma ákvæði laga hér á landi því sem þar gildir.

Í greinargerð með tillögu að lagafrv., sem nefndin sendi félmrh. þann 28. mars í ár, kemur fram sú sameiginlega skoðun hennar að vinnumiðlun og atvinnuleysisskráning þurfi að vera fyrir hendi um land allt og framkvæmdin eigi að vera verkefni sveitarstjórna en yfir stjórnin hjá vinnumálaskrifstofu félmrn. Þá kemur fram sú einróma skoðun nefndarinnar að mjög þurfi að auka þá þjónustu, sem vinnumiðlun lætur í té, bæði gagnvart atvinnuleitendum og atvinnurekendum og gera vinnumiðluninni kleift að sinna þeim fjölþættu verkefnum sem í raun eru á hana lagðar.

Nefndin telur mikið skorta á að vinnumiðlunin hafi sinnt því þjónustuhlutverki sem hún á að sinna. Hún bendir á í greinargerðinni að góðu heilli hafi atvinnuástand víðast hvar verið með þeim hætti síðustu árin að ekki hefur reynt alvarlega á vinnumiðlunina. Hins vegar leggur nefndin áherslu á það, sem kom fram hér að framan í þessari framsögu, að í þjóðfélagi, sem sífellt tekur yfir fjölþættari atvinnustarfsemi, verði þörfin fyrir virka vinnumiðlun meiri með hverju ári, burt séð frá því hvort um atvinnuleysi er að ræða eða ekki. Nefndin telur að eðlileg hreyfing vinnuafls milli atvinnugreina þurfi að geta átt sér stað og koma til kasta vinnumiðlunar um upplýsingagjöf bæði til atvinnurekenda og þeirra sem óska eftir að breyta um atvinnu. Atvinnuleit fyrir fatlaða og aðra hópa með sérþarfir þurfi einnig að stórauka, m.a. með samvinnu við samtök og stofnanir er fara með málefni þeirra.

Endurskoðunarnefndin er sammála um það að veigamikill þáttur í starfi vinnumiðlunar eigi að vera fólginn í því að veita stjórnvöldum og öðrum, sem á slíku þurfa að halda, tímanlega vísbendingu um hreyfingar á vinnumarkaði hvort sem um er að ræða þenslu eða samdrátt. Nefndin telur í þessu skyni nauðsynlegt að vinnumiðlunin fái sem gleggstar upplýsingar um atvinnuástandið á vinnumarkaði, þar á meðal um laus störf. Til að ná þessu markmiði leggur nefndin til að komið verði á véltæku gagnavinnslukerfi undir yfirumsjón vinnumálaskrifstofu félmrn. Ég mun víkja nánar að þessum þætti síðar í þessari framsöguræðu.

Í því skyni að efla vinnumiðlun leggur nefndin eftirfarandi til:

„Að skylda til að annast vinnumiðlun verði takmörkuð við sveitarfélög með a.m.k. 500 íbúa.

Að landinu verði skipt í atvinnusvæði eftir atvinnuháttum og staðháttum.

Að sveitarfélögum á hverju svæði verði gert að hafa samstarf um allt er lýtur að vinnumiðlun.

Að stefnt verði að því að koma á véltæku gagnavinnslukerfi sem m.a. auðveldi fámennari sveitarfélögum að annast vinnumiðlun án óhóflegs kostnaðar og skrifræðis.

Endurskoðunarnefndin fjallar um stjórn vinnumiðlunar í greinargerð sinni og telur rétt að aðilar vinnumarkaðarins fái beina aðild að yfirstjórn vinnumiðlunarinnar með þeim hætti að vinnumálaskrifstofunni verði sett sérstök ráðgjafarnefnd. Hlutverk ráðgjafarnefndarinnar er að gera tillögur um stefnumörkun í þeim málum sem undir vinnumálaskrifstofuna falla. Þá telur nefndin eðlilegt að heildarsamtök sveitarfélaga og Atvinnuleysistryggingasjóður fái aðild að ráðgjafarnefndinni. Enn fremur er það álit nefndarinnar að aðilar vinnumarkaðarins eigi að fá beina aðild að stjórnarnefndum þeim sem gert er ráð fyrir hjá hverri sveitarstjórn, sem skylt er að annast vinnumiðlun, sbr. 9. gr. frv. Með þessu telur nefndin að unnt eigi að verða að koma á virku samstarfi ríkis, sveitarstjórna og aðila vinnumarkaðarins um atvinnumál á breiðum grundvelli.

Nefndin víkur stuttlega í greinargerð sinni að samningi um sameiginlegan vinnumarkað Norðurlanda, sem var undirritaður 6. mars 1982 og gekk í gildi 1. ágúst 1983, en samkvæmt honum njóta norrænir ríkisborgarar sama réttar og heimamenn varðandi þjónustu af hálfu vinnumiðlunar.

Ofangreind atriði eru kjarninn úr greinargerð endurskoðunarnefndarinnar, sem hún lét fylgja með tillögum sínum um ný lög um vinnumiðlun. Hér á eftir verður fjallað um einstakar greinar frv. eins og efni og ástæður gefa tilefni til.

Í 1. gr. frv. er kveðið á um að vinnumiðlun skuli starfrækja eftir því sem nánar er fyrir mælt í frv. og reglugerð nái það fram að ganga.

Í 6. gr. er mælt fyrir um þá skyldu sveitarfélaga með 500 íbúa eða fleiri að annast vinnumiðlun og að sveitarfélög með færri en 500 íbúum skuli hafa atvinnuleysisskráningu með höndum. Í kaupstöðum með 10 þúsund íbúa eða fleiri skulu starfa sérstakar vinnumiðlunarskrifstofur reknar af hlutaðeigandi sveitarfélagi, en aðrir kaupstaðir og kauptúnahreppar með 1000 íbúa eða fleiri geta falið sérstökum deildum eða starfsmanni sveitarfélagsins að annast vinnumiðlun. Í 6. gr. er enn fremur tekið fram að sveitarfélög með færri en 1000 íbúa geta falið oddvita sínum eða sveitarstjóra að annast vinnumiðlun og atvinnuleysisskráningu. Hér er um að ræða verulega breytingu frá gildandi lögum. Í 1. gr. núgildandi laga segir að í hverjum kaupstað og kauptúni með 300 íbúa skuli starfrækt vinnumiðlun. Með tilliti til fenginnar reynslu er niðurstaða endurskoðunarnefndarinnar sú að leggja til að miða skyldu til vinnumiðlunar við stærð sveitarfélagsins, sbr. 6. gr. frv.

Það kom fram hér að framan að nefndinni var falið að kynna sér löggjöf um vinnumiðlun á hinum Norðurlöndunum, en komið hefur í ljós að skipulag vinnumiðlunar þar er með nokkuð öðrum hætti en lagt er til í frv. Meðal frændþjóða okkar er algengast að ríkisvaldið annist hina opinberu vinnumiðlun. Í frv. er hins vegar lagt til að sveitarstjórnirnar annist vinnumiðlunina eins og nú er og undir yfirstjórn vinnumálaskrifstofu félmrn. í stað yfirumsjónar rn. skv. gildandi lögum. Þessi leið er í samræmi við stefnu núv. ríkisstj. um sjálfstæði sveitarfélaga. Enn fremur er hún í takt við þá ábyrgð sem sveitarstjórnir á Íslandi bera í atvinnumálum. Í þessu sambandi má minna á 10. gr. sveitarstjórnarlaganna, en í henni segir m.a. að hlutverk sveitarstjórna sé að gera ráðstafanir til þess að koma í veg fyrir almennt atvinnuleysi eða bjargarskort eftir því sem fært er á hverjum tíma. Þetta er víðtækari ábyrgð en sveitarstjórnir á hinum Norðurlöndunum almennt bera þegar atvinnumálin eru annars vegar.

Í 2. málsgr. 1. gr. er markmið vinnumiðlunar skilgreint á þann hátt að hún skuli stuðla að nægu framboði vinnu og vinnuafls og vinnumiðlun skuli vera endurgjaldslaus þjónusta við þá sem leita eftir vinnu eða vinnuafli. Þessi markmiðalýsing er nýmæli. Í tilvitnun minni í greinargerð endurskoðunarnefndarinnar hér að framan var fjallað um ráðgjafarnefnd þá sem kveðið er á um í 3. gr. frv. Ég tel eðlilegt að vinnumálaskrifstofan hafi milliliðalaust samband við aðila vinnumarkaðarins, sveitarfélögin og Atvinnuleysistryggingasjóð á þann hátt sem greinin gerir ráð fyrir og að því sambandi sé komið í fastar skorður.

Hins vegar er það umhugsunarefni hversu víðtækt sjálfstæði slík ráðgjafarnefnd eigi að hafa t.d. gagnvart rn. og ráðh. sem bera ábyrgð á þeim málaflokki sem um er að ræða. Ég tel eðlilegt að þær tillögur sem gert er ráð fyrir að ráðgjafarnefndin geti beint til þeirra opinberu aðila sem fjölluðu um stefnumörkun, áætlunargerð eða aðgerðir í atvinnumálum, bæði að því er tekur til landsins í heild og einstakra svæða eða staða, sbr. 4. gr. frv., séu kynntar félmrh. eða a.m.k. sé haft samráð við félmrh. áður en þær eru sendar út til hlutaðeigandi aðila. Ég tel eðlilegt og nauðsynlegt að ráðh. sé gefinn kostur á því að láta álit sitt í ljós, koma athugasemdum á framfæri áður en slíkar tillögur eru sendar til ýmissa aðila víðs vegar.

7. gr. er nýmæli. Í henni er kveðið á um það að landinu skuli skipt í tiltekin atvinnusvæði með tilliti til legu og atvinnuhátta og að sveitarfélög innan hvers svæðis hafi samstarf um vinnumiðlun eftir því sem tök eru á. Með ákvæðum greinarinnar er stefnt að því að gera vinnumiðlun sem virkasta á hverju svæði, auka hreyfanleik vinnuafls milli nærliggjandi sveitarfélaga og nýta sem best atvinnuframboð.

8. og 11. gr. eru samtvinnaðar. Í fyrri greininni er hlutverk vinnumiðlunarinnar skilgreint og er það gert á sama hátt og í núgildandi lögum. Í síðarnefndu greininni eru nýmæli er fjalla um þá þjónustu sem vinnumiðlun innir af hendi við atvinnuleitendur, atvinnurekendur og hópa sem þarfnast sérstakrar þjónustu. Varðandi f-lið 8. gr. vil ég geta um eitt verkefni sem ég tel einsýnt að vinnumiðluninni verði falið innan tíðar. Þetta verkefni er eðlileg afleiðing af aðild Íslands að samningi um sameiginlegan vinnumarkað Norðurlanda sem gekk í gildi 1. ágúst 1983. Fram til þessa hefur vinnumálaskrifstofa félmrn. séð um framkvæmd ákvæðis samningsins, en eðli máls samkvæmt eiga vissir þættir betur heima hjá a.m.k. þeim vinnumiðlunarskrifstofum sem talað er um í 2. málsgr. 6. gr. frv. Mér þykir rétt í þessu sambandi að rifja upp fyrir hv. þm. hvaða skyldur samningurinn um sameiginlegan vinnumarkað Norðurlanda felur í sér. Ég vil taka það skýrt fram að með því er ég á engan hátt að gagnrýna aðild okkar að samningnum eða þátttöku Íslands í norrænu vinnumálasamstarfi. Þvert á móti tel ég að við höfum nú þegar haft margvíslegan ávinning af þessu samstarfi og mun leggja áherslu á áframhaldandi þátttöku okkar í því.

Ákvæðið um skyldu stjórnvalda atvinnumála samningslandanna er að finna í 3. og 4. gr. samningsins og 3. og 4. gr. bókunar sem gerð var við undirritun hans. Nánari útfærslu á skyldum samningslandanna er að finna í 3., 4., 5. og 6. kafla leiðbeininga um norrænt samstarf um vinnumiðlun sem tóku gildi samtímis samningnum. Skyldurnar eru tvenns konar: annars vegar skyldur yfirstjórna atvinnumála gagnvart aðilum samningsins og hins vegar skyldur við aðila vinnumarkaðarins.

Ég tel eðlilegt að vinnumiðlunin sjái um þjónustu við aðila vinnumarkaðarins í samvinnu við og undir yfirstjórn vinnumálaskrifstofu vegna þess að hún er í beinum tengslum við vinnumarkaðinn. Hins vegar fari vinnumálaskrifstofan með samskipti við stjórnvöld vinnumála á hinum Norðurlöndunum og beri ábyrgð á að sinna þeim skyldum sem samningurinn felur í sér gagnvart þeim. Ég tel það athugunarefni hvort ekki sé rétt að fjalla nánar í frv. um hlutverk vinnumiðlunar í sambandi við norræna vinnumarkaðinn.

Annað atriði sem ég vil vekja athygli á er c-liður 11. gr. sem fjallar um sérstaka þjónustu vinnumiðlunarinnar. Skv. þessum lið geta unglingar, fatlaðir og aldraðir leitað til vinnumiðlunarinnar og óskað aðstoðar hennar við leit að vinnu við þeirra hæfi. Ég tel að þarna sé komið til móts við sjónarmið sem komu fram í frv. til l. sem lagt var fram á þingi s.l. vor af hv. þm. Sighvati Björgvinssyni o. fl., um að þjónusta vinnumiðlunarinnar taki einnig til eldra fólks.

IV. kafli frv. er nýmæli. Hann fjallar um gagnavinnslukerfi. Í 13. gr. frv. er heimildarákvæði fyrir félmrh. um að hann geti ákveðið, að höfðu samráði við hlutaðeigandi aðila, að vinnumiðlun taki upp véltæka gagnavinnslu allra upplýsinga um atvinnuástand, atvinnuleysi, atvinnutækifæri og atvinnuleysisbætur. Samkvæmt greininni er gert ráð fyrir að vinnumálaskrifstofan hafi yfirumsjón með gagnavinnslukerfi vinnumiðlunarinnar og setji nánari reglur um meðferð þess og rekstur í samvinnu við sveitarfélögin og Atvinnuleysistryggingasjóð.

Í þessu sambandi vil ég geta þess að félmrn. hefur í samvinnu við Reykjavíkurborg, Atvinnuleysistryggingasjóð og fjmrn. þegar hafið undirbúning að stofnun véltæks gagnavinnslukerfis vinnumiðlunar. S.l. vetur voru hannaðar fyrstu tillögur slíks kerfis. Þessar tillögur hafa verið til nánari athugunar. Enn fremur hafa starfsmenn félmrn. bæði kynnt sér þá tölvuvæðingu, sem hefur átt sér stað á þessu sviði í Finnlandi og í Svíþjóð, í tengslum við vinnumálafundi, sem hafa farið fram í þessum löndum, og tekið þátt í starfshópi norrænu vinnumarkaðsnefndarinnar sem hefur það sérstaka verkefni að fjalla um notkun tölvutækni við vinnumiðlun á Norðurlöndunum. Rn. hefur þannig þegar dregið saman nokkurt magn upplýsinga um þetta málefni. Það er ljóst að hér er um umfangsmikið verkefni að ræða sem verður ekki leyst nema með náinni samvinnu við sveitarfélögin og aðila vinnumarkaðarins. Það er enn fremur ljóst að mesta vinnan liggur í því að skilgreina þau verkefni og þá þjónustu sem gagnavinnslukerfið á að annast. Hér er okkur Íslendingum nokkur vandi á höndum vegna þess hvað starfsemi vinnumiðlunarinnar er frumstæð. Þess vegna er það spurning hvort ekki sé rétt að fulltrúar ríkisvaldsins, sveitarfélaganna og aðila vinnumarkaðarins setjist niður og ræði um framtíðarskipulag og starfshætti vinnumiðlunarinnar á grundvelli þess lagafrv. sem hér liggur fyrir og í framhaldi af því verði unnið að skipulagningu gagnavinnslukerfis vinnumiðlunarinnar.

Ég legg áherslu á að ríkisvaldið hefur áhuga á framgangi þessa máls og í því sambandi vil ég benda á að í fjárlagafrv. ríkisstj. fyrir árið 1985 er lagt til að 1.5 millj. kr. verði varið til þessa verkefnis á næsta ári.

Í 14. gr. er einnig að finna nýmæli sem að vísu er ekki samstaða um í endurskoðunarnefndinni. Í greininni er kveðið á um það að þegar vinnumiðlun hefur komið á véltæku gagnavinnslukerfi geti ráðh. með reglugerð ákveðið að öllum, er hafa með höndum fastan atvinnurekstur með aðkeyptu vinnuafli og hafa fjóra eða fleiri starfsmenn í þjónustu sinni, skuli skylt að tilkynna hlutaðeigandi vinnumiðlun öll laus störf á þeirra vegum, enda sé tryggt að vinnumiðlunin geti tekið við slíkum upplýsingum með viðunandi hætti. Áður en slík reglugerð er gefin út skal leita umsagnar helstu samtaka atvinnurekenda.

Í 15. og 16. gr. er nánar fjallað um það hvernig vinnumiðlunin skal fara fram og hvernig fara skal með þær upplýsingar sem hún fær um laus störf og atvinnuleitendur. Í athugasemdum um 14. gr. er tekið fram að með gagnavinnslukerfi vinnumiðlunarinnar opnist möguleikar til þess að vinnumiðlun geti tekið við upplýsingum um laus störf án þess að skrifræði aukist hjá henni eða atvinnurekendum. Enn fremur að til þess að fullt gagn verði að slíkri upplýsingaöflun þykir nauðsynlegt að hafa heimild til að skylda alla, sem hafa fastan atvinnurekstur með höndum, til að tilkynna laus störf.

Herra forseti. Ég gat þess í upphafi máls míns að íslenski þjóðfélag hafi tekið stakkaskiptum frá því að núgildandi lög um vinnumiðlun voru sett. Fjölbreytni í atvinnulífi hefur aukist og menntun einstaklinganna orðið margbreytileg. Vinnumiðlunin á að sjá til þess að atvinnurekandi fái þann starfskraft sem reksturinn krefst og að einstaklingurinn fái atvinnu í samræmi við þá menntun, reynslu og þjálfun sem hann hefur. Hlutverk vinnumiðlunar á einnig að vera að stuðla að nægri og jafnri vinnu um land allt og auka hreyfanleika vinnuaflsins á milli atvinnugreina. Á þennan hátt getur vinnumiðlunin tryggt sem besta nýtingu framleiðslutækja og mannafla og á þann hátt aukið afrakstur þjóðarbúsins sem er öllum þegnum til hagsbóta.

Það frv. til laga um vinnumiðlun, sem hér er fylgt úr hlaði, miðar að þessu. Það byggir á þeim grundvallarsjónarmiðum að vinnumiðlun eigi að vera frjáls, hlutlaus og endurgjaldslaus þjónusta við þá sem óska liðsinnis hennar. Það byggir á því sjónarmiði að sjálfstæði sveitarfélaganna eigi að vera sem mest og þess vegna eigi þau að annast þennan málaflokk undir yfirstjórn félmrn. Og til þess að minnka skrifræði og gera vinnumiðlunina sem skjótvirkasta gerir frv. ráð fyrir hagnýtingu véltæks upplýsingakerfis.

Herra forseti. Ég legg til að að lokinni þessari umr. verði frv. vísað til 2. umr. og hv. félmn.