11.02.1985
Neðri deild: 40. fundur, 107. löggjafarþing.
Sjá dálk 2800 í B-deild Alþingistíðinda. (2268)
175. mál, verndun kaupmáttar
Flm. (Svavar Gestsson):
Herra forseti. Eins og getið var um hér í upphafi þá kom þetta frv, til 1. umr. fyrir alllöngu og hefur verið hér lengi á dagskrá en ekki verið tekið fyrir vegna fjarveru þeirra sem voru á mælendaskrá. Ég vil af minni hálfu þakka hæstv. viðskrh. fyrir þau svör sem hann hér hefur gefið, þ.e. varðandi annars vegar 30%-regluna og hins vegar erlendu lánin. Og ég vil fyrst í sambandi við 30%-regluna segja það að það er auðvitað erfitt, ef ekki útilokað, að beita 30%reglunni í verslunarálagningu þegar ekkert eftirlit er með verslunarálagningu eins og er núna. Auðvitað gat ríkisstj. tekið ákvörðun um það að taka upp verðlagseftirlit á ný og beita 30%-reglunni í verðlagsákvæðum eins og yfirleitt var gert í tengslum við gengisbreytingar. Ríkisstj. kaus að halda eftir sem áður þessu svokallaða frjálsa verðlagi, sem æðir núna upp þessa dagana og fólk heyrir ekki um í tilkynningum frá Verðlagsstofnun, eins og þetta var, heldur mæta menn þessu í verslununum þegar þeir koma að kaupa í matinn, þar sem lífsnauðsynjar hækka dag frá degi um gífurlegar upphæðir, enda er verðbólgan núna þessa dagana að mati ríkisstj. í kringum 50% á ári skv. upplýsingum sem komu fram hjá forsrh. á fundi sem stjórnarandstöðuþm. sátu með honum á föstudaginn var. Það segir auðvitað sína sögu um efnahagsstefnu ríkisstj. þegar verðbólgutalan er þannig. Það var meginmarkmið stjórnarinnar að keyra verðbólguna niður en það hefur mistekist gjörsamlega, enda von. Þegar ríkisstj. reynir að keyra verðbólguna niður með því að taka aðeins á einum þætti efnahagsmála, þá er slíkt dæmt til að mistakast gjörsamlega.
Það hefur margoft verið reynt að gera þetta. Þetta gerði ríkisstjórn Geirs Hallgrímssonar 1974–1978 en það mistókst auðvitað líka. Það er vonlaust að ná verðbólgunni niður með því að ráðast að launafólki eins og núv. ríkisstj. hefur gert.
Í öðru lagi svaraði hæstv. ráðh. því að varðandi erlend fjárfestingarlán, sem hafa farið í gegnum langlánanefnd, hafi verið fylgt svipuðum reglum á árinu 1984 og áður hefur verið fylgt. Ég skal ekkert um það segja hvort það er nákvæmlega svo, en ég hef enga ástæðu til að rengja orð ráðh. í þessu efni. Hins vegar vildi ég benda á að það væri fróðlegt fyrir þingið að fá upplýsingar um það hvernig þessi erlendu fjárfestingarlán, sem fóru í gegnum langlánanefnd, skiptust á árinu 1984. Get ég, eða aðrir þm., auðvitað gert ráðstafanir til þess að bera fram við hæstv. ráðh. skriflega fsp. í þeim efnum til þess að skiptingin á þessum milljarði í erlendum lánum til fyrirtækjanna komi skýrt fram fyrir þingið svo að menn viti hvað þeir eru þar um að tala. Nú skilst mér að frv. til lánsfjárlaga sé til meðferðar í hv. Ed. og það verður auðvitað fjallað um það mál hér áður en langur tími líður. Þá gefst kostur á því að leggja spurningar fyrir ráðh. og einstakar ríkisstofnanir varðandi erlent lánsfé á árinu 1984.
Ég vil vekja athygli á því, herra forseti, áður en ég geng hér úr ræðustólnum að í því frv. sem hér er á dagskrá, sem er 175. mál þingsins, er tekið á öllum helstu þáttum efnahagsmála. Og það er í mínu minni í fyrsta sinn sem stjórnarandstöðuflokkur leggur fram jafnvíðtækt frv. í efnahagsmálum og hér er lagt fyrir. Ég hef verið hér viðloðandi þingið sem þm. og þingfréttaritari um 20 ára skeið og ég man ekki eftir að stjórnarandstöðuflokkur hafi lagt fram frv. af þessum toga fyrr. Það breytir engu í þessu sambandi hvaða skoðun menn kunna að hafa á einstökum efnisatriðum hér. Hitt er aðalatriðið að menn átti sig á því að hér er um algjört nýmæli að ræða af hálfu stjórnarandstöðuflokks. Hér er tekið á verðlagsmálum í 2. gr., sérstaklega innflutningsverslunarinnar, sem við höfum reyndar flutt um sérstaka þáltill. Það hefði vissulega verið ástæða til að setja á nokkrar ræður um þau mál en það mál liggur hér fyrir Sþ. í öðrum búningi og ég ætla ekki að fara út í það nánar hér.
Ég vil sérstaklega í þessu sambandi, herra forseti, vekja athygli á 4. gr. þessa frv. Hún fjallar um það að gripið verði til ráðstafana í sjávarútvegi til að treysta rekstrarstöðu og afkomu útflutnings sjávarafurða til þess að auðvelda fiskverðshækkun, þannig að sjómenn fái a.m.k. það sama í sinn hlut og verkafólk í landi skv. kjarasamningum og til þess að koma til móts við útgerðina vegna óhóflegs olíukostnaðar.
Eins og kunnugt er lagði ríkisstj. fram fyrir fjölmiðla núna fyrir helgina tilkynningu um efnahagsatriði. Það plagg heitir því hógværa nafni Tilkynningar um efnahagsatriði. Töluliður 5 í því plaggi er um sjávarútvegsmál og innihaldið er þetta: Það verður fylgt sömu stefnu í sjávarútvegsmálum og verið hefur. Það er í raun og veru ekkert annað sagt um þann málaflokk. Það eru engar tillögur uppi, virðist vera, af hálfu ríkisstj. í sambandi við sjávarútvegsmál. En það blasir núna við að til rekstrarstöðvunar komi í mörgum þýðingarmestu verstöðvum landsins vegna þess hvernig rekstrargrundvöllur útflutningsgreinanna, bæði vinnslu og veiða, er um þessar mundir. Og það er býsna alvarlegur hlutur að þegar stjórnarandstaðan leggur fram till. um lausnir á málum af þessu tagi þá skuli ríkisstj. ekki einu sinni hafa vit á því, liggur mér við að segja, að stökkva inn á þær till. sem stjórnarandstaðan hefur lagt fram og þannig boðist til að hjálpa til við að leysa þennan meginvanda í okkar efnahagskerfi sem er rekstrarstaða sjávarútvegsins eins og hún er í dag.
Í 5. gr. þessa frv. er lagt til að gerð verði algjör breyting á langlánanefnd, hún stokkuð upp. Á fundi stjórnarandstöðunnar með forsrh. núna á dögunum kom það fram að ríkisstj. viðurkennir að langlánanefnd er ófullnægjandi stjórnunartæki í sambandi við erlendar lántökur fyrirtækja. Forsrh. greindi frá því á þessum fundi með fulltrúum stjórnarandstöðuflokkanna að það væri nauðsynlegt að endurskipuleggja og breyta langlánanefnd. Ég vil þess vegna leyfa mér að spyrja hæstv. viðskrh. að því hvaða hugmyndir hann sé með í sambandi við breytingar á langlánanefnd vegna þess að auðvitað hlýtur hæstv. viðskrh. að hafa meira um það að segja en aðrir ráðh. þar sem langlánanefnd er á hans sviði.
Í 7. gr. þessa frv. er svo fjallað um vexti. Þar er lagt til í tölul. 1 að óheimilt verði að verðtryggja útlán til skemmri tíma en tíu ára. Hv. þm., formaður og varaformaður Sjálfstfl., lýstu því yfir í umr. hér á miðvikudaginn var að þeir væru hlynntir þessari hugmynd Alþb., teldu að það ætti að afnema vísitölutryggingu á skammtímalánum. Ég vil einnig nota þetta tækifæri til að spyrja hæstv. viðskrh. hvort þess sé að vænta að ríkisstj. muni beita sér fyrir því að afnema vísitölutryggingu á skammtímalánum. Ég held að það sé mjög brýnt að fá um það upplýsingar hvort hér sé eingöngu um að ræða hugmyndir formanns og varaformanns Sjálfstfl., sem ráða nú ekkert miklu í ríkisstj. þessa dagana að mér sýnist, eða hvort það er þannig að ríkisstj. hafi gert þessar hugmyndir að sínum og sé tilbúin til þess og muni á næstunni leggja fram frv. eða gefa út aðrar tilkynningar um það að skammtímalán verði ekki vísitölutryggð. Og ég endurtek að það geta auðvitað verið aðrar tilkynningar, það þarf ekki lög í þessu efni. Viðskrh. getur í samvinnu við Seðlabankann tekið ákvarðanir í þessu efni sem duga. Það þarf í sjálfu sér ekki lagasetningu, þetta þarf ekki að vera löggjafaratriði, heldur getur þetta verið nánari útfærsla á efnahagslögum Ólafs Jóhannessonar nr. 13/1979 sem viðskrh. hefur fullt vald yfir að framkvæma í samráði við Seðlabankann.
Hér er í 9. gr. minnst sérstaklega á skuldabréf en það er einn ljótasti þátturinn í efnahagskerfinu núna hvernig farið er með það fólk sem neyðist til að ganga fyrir okurlánara. Það er mjög mikið að sögn um nafnlaus handhafaskuldabréf í gangi þó að þau séu með verðtryggingarákvæðum. Það er óheimilt skv. lögum að vera með nafnlaus verðtryggð skuldabréf. Skv. lögum eiga öll skuldabréf sem eru með verðtryggingarákvæðum að vera skráð á nafn en þessi lagaframkvæmd hefur verið í molum: Þess vegna er hér lagt til að öll skuldabréf verði framvegis skráð á nafn. Í íslenskri löggjöf eru engin heildarákvæði til um skuldabréf, það er nú svo sérkennilegt. Því máli hefur oft verið hreyft af fyrri ríkisstjórnum á síðustu áratugum, sjálfsagt aftur og aftur án þess að ég kunni að veita neitt yfirlit um það. En forsrh. lýsti því yfir fyrir hönd viðskrh. hér á dögunum að ríkisstj. væri með þetta mál alveg í sérstakri athugun varðandi skuldabréfin og skráningu þeirra á nafn. Ég vil því nota þetta tækifæri til að Spyrja hæstv. viðskrh. hvar sú athugun sé á vegi stödd.
Herra forseti. Í þessu frv. eru einnig önnur ákvæði eins og um að afnema sjúklingaskattinn. Það er sá skattur sem á fyrst að fella niður að mínu mati, á undan öllum öðrum sköttum, og það er fyrsta skref í þeirri skattalækkunarleið sem Alþb. leggur áherslu á, það er alveg meginatriði. Við teljum að það sé siðlaust og fráleitt að leggja slíkan skatt á á sama tíma og fyrirtækjum er gert kleift að greiða lægri skatta en verið hefur.
Herra forseti. Ég vil nota þetta tækifæri að lokum til að þakka fyrir þá góðu umr. sem þetta mál hefur fengið og vænti þess að það fái góða og eðlilega umr. í nefnd. Í frv. er bent á margar tillögur í efnahagsmálum sem væri hollt fyrir stjórnarmeirihlutann og ríkisstj. að setja sig inn í. Og ég tek eftir því að sumt af því er þannig að a.m.k. hafa formaður og varaformaður Sjálfstfl. lesið það. En það kemur væntanlega í ljós í svörum hæstv. viðskrh. hér á eftir hvort ríkisstj. hefur kynnt sér það.