21.02.1985
Sameinað þing: 52. fundur, 107. löggjafarþing.
Sjá dálk 3135 í B-deild Alþingistíðinda. (2620)
25. mál, tæknideild Húsnæðisstofnunar ríkisins
Flm. (Stefán Benediktsson):
Herra forseti. Ég mæli fyrir 25. máli Sþ. á þskj. 25 sem fjallar um að lögð verði niður starfsemi tækni- og þjónustudeildar Húsnæðisstofnunar. Í lögum um Húsnæðisstofnun ríkisins, 69. gr., segir sem svo hljóðar, með leyfi hæstv. forseta:
„Hlutverk deildarinnar er tvíþætt. Annars vegar skal hún vera húsnæðismálastjórn til ráðuneytis um tæknileg atriði. Hins vegar skal hún veita húsbyggjendum þjónustu með ráðgjöf um byggingarmál og sölu íbúðarteikninga.
Verkefni tækni- og þjónustudeildar eru þessi: Tækniskor: 1. Að semja skilyrði fyrir lánshæfni íbúða og endurmeta þau að staðaldri með hliðsjón af breyttum þjóðfélagsháttum og nýjungum í byggingartækni. Gera skal grein fyrir gæða- og stærðarkröfum og nauðsynlegum tæknilegum atriðum. Heimilt er að áskilja að forsenda lánshæfni sé hönnun húss í Mát-kerfi og notkun almennra byggingarstaðla.“
Um þetta atriði er eftirfarandi að segja:
Að endurmeta að staðaldri skilyrði fyrir lánshæfni íbúða. Það atriði sem gengur út frá því að hægt sé að ákveða nákvæmlega hvaða stærð húsnæði við vissa fjölskyldustærð eigi að hafa. Þetta atriði er tiltölulega einfalt í framkvæmd og engin ástæða til þess að halda úti heilli stofnun til þessa endurmats. Við vitum einfaldlega að viss fjölskyldustærð þarf á ákveðnum herbergjafjölda að halda og er þegar fyrir hendi ákveðin viðmiðun sem notuð hefur verið um nokkurra ára skeið og kallast staðalíbúð. Að framreikna ellegar bakreikna verðgildi hennar og nota hana sem viðmiðun er minna verkefni en að það þurfi til þess heila tæknideild.
Deildin hefur lítið sinnt þeim verkefnum sem annars eru nefnd hér í greininni, þ.e. gera grein fyrir gæða- og stærðarkröfum og nauðsynlegum tæknilegum atriðum, enda er það út í hött vegna þess að við höfum lög sem ákveða hvaða gæði eigi að vera á húsnæði, bæði hvað stærð og tæknileg atriði snertir.
Heimilt er að áskilja að forsenda lánshæfni sé hönnun húss í Mát-kerfi og notkun almennra byggingarstaðla. Þessu atriði hefur aldrei verið hægt að framfylgja.
Tæknideildin á að gera tillögu um staðalíbúðir. Það hefur hún þegar gert og þar með lokið hlutverki sínu. Hún á að áætla byggingarkostnað slíkra íbúða í samráði við Rannsóknastofnun byggingariðnaðarins. Þetta hefur þegar verið gert, eins og ég segi, og er mjög einföld handavinna að framreikna það til viðmiðunar, enda álít ég að viðmiðun staðalíbúðarinnar sé ekki nema einn þáttur í þeim viðmiðunum sem nota þarf. Ég álít miklu eðlilegra að horft sé til þeirrar getu sem húsbyggjandinn hefur til að byggja yfir sig með einum eða öðrum hætti og honum sé ekki lánað fé til fjárfestinga nema að sýnt sé að hann hafi einhverja getu eða möguleika til að greiða það fé aftur. Ella verður að sjá fyrir því að honum gefist kostur á einhvers konar öðruvísi fullnægingu sinnar húsnæðisþarfar, t.d. í leiguhúsnæði eða öðru slíku.
Þá er þessari stofnun ætlað að hafa á hendi eftirlit með framkvæmdum. Þar er hún komin inn á verksvið annarrar frægrar stofnunar. Og hún á að vera ráðgjafi Húsnæðisstofnunar og stjórnar hennar um tæknileg málefni. Þetta er ráðgjöf sem Húsnæðisstofnun gæti þess vegna fengið víðs vegar að, t.d. frá þeim aðilum sem hugsanlega mundu þjóna félmrn. Þá stendur í lögunum:
„Að veita umsækjendum um íbúðalán almennar upplýsingar og ráðgjöf á sviðum byggingarmála, svo sem um þær reglur sem gilda um hönnun, gerð og gæði íbúðarhúsnæðis, byggingaraðferðir og val byggingarefnis.“
Þessi þjónusta er þegar fyrir hendi og rekin af fyrirtæki sem heitir Byggingarþjónustan. Húsnæðisstofnun er núna orðin aðili að þessu fyrirtæki og þar með enn ein stoðin farin undan rekstri tæknideildarinnar.
Því næst kemur það sem meira máli skiptir, a.m.k. í mínum augum. Það er að þessari stofnun er ætlað að sjá um viðhald og dreifingu teikningasafns stofnunarinnar og afla nýrra lausna með því að gangast fyrir opinberri samkeppni um gerð uppdrátta af húsum eða byggingarhlutum og dreifa til byggjenda bestu lausnum sem fást úr slíkri samkeppni.
Tæknideildin hefur lítið sinnt þessu verkefni og ég veit að hönnunaraðilar hafa hvað eftir annað gengið á vit forstöðumanns þessarar stofnunar og boðið honum teikningar til sölu af hentugu og handhægu húsnæði, bæði í fjölbýli og einbýli, og þeim tilboðum hefur ekki verið sinnt. Stofnunin hefur mjög takmarkaðan áhuga á að sinna þessum verkefnum, jafnvel með þeim hætti sem gert er ráð fyrir í lögunum, þ.e. að gangast fyrir opinberri samkeppni um gerð uppdrátta af húsum eða byggingarhlutum, þ.e. bjóða til sín aðilum sem standa að hönnun húsnæðis og reyna að fá frá þeim húsnæði sem bæði er hentugt og vænlegt til þess að vera ódýrt í byggingu.
Tæknideildin hefur sinnt því verkefni að vera sveitarstjórnum og stjórnum verkamannabústaða, sem þess óska, til aðstoðar við undirbúning, útboð og samningsgerð vegna félagslegra íbúðabygginga. Sú þjónusta er seld af mjög mörgum. Þeim aðilum sem hér eru nefndir, sveitarstjórnum og stjórnum verkamannabústaða, er engin vorkunn að kaupa þá þjónustu og hafa hana þá við hendina.
„Að fylgjast með og kynna tækninýjungar sem stuðlað geta að lækkun byggingarkostnaðar.“ Þessu hlutverki hefur stofnunin ekki sinnt. Því er sinnt í Byggingarþjónustunni að nokkru leyti þó að betur mætti vera.
„Tæknideild skal verðleggja þjónustu sína með þeim hætti að endurgjald fyrir hana standi að fullu undir kostnaði við starfrækslu deildarinnar.“
Þetta eru orð sem gætu gefið tilefni til ansi mikillar umr. Ég ætla samt að nefna aðeins eitt atriði til gagnrýni. Þessi stofnun selur teikningar sínar langt undir því sem aðrir þjónustuaðilar á þessu sviði geta keppt við. Þeir segja samt sem áður að þetta söluverð standi undir kostnaði við starfrækslu deildarinnar. Í því ljósi ber að hafa í huga að þessi stofnun leyfir sér það, sem enginn þjónustuaðili á frjálsum markaði gæti leyft sér, að færa allar teikningar sem þeir teikna sér til eignar. Höfuðstóll þeirra í bókhaldi stækkar því jafnt og þétt eftir því sem meira er teiknað. Það þýðir að fyrirtækið sýnir — hvað eigum við að segja — afkomu og hagnað sem einkaaðilar aldrei gætu sýnt nema þeim væri heimilt að gera hið sama. Bókhaldslega er engum það heimilt nema þessari stofnun.
„Félmrn. setur deildinni sérstaka gjaldskrá að fengnum tillögum húsnæðismálastjórnar.“
Skv. nýjustu þróun mála um verðlagningu eru þessi lög orðin ólög því að verðlagning á þessari þjónustu á að vera frjáls og ekki heimilt að hafa gjaldskrá. A.m.k. er það sú tilkynning sem þau félög sem standa að þjónustu á þessu sviði, þ.e. Arkitektafélag Íslands og Verkfræðingafélag Íslands, hafa fengið frá hæstv. rn. fjármála.