12.06.1985
Neðri deild: 93. fundur, 107. löggjafarþing.
Sjá dálk 6420 í B-deild Alþingistíðinda. (5807)
481. mál, grunnskólalög
Fyrirspurnin hljóðar svo:
1. Að hve miklu leyti hafa grunnskólalögin, nr. 63/1974, nú komið til framkvæmda, sbr. ákvæði 88. gr. laganna um að þau skuli koma til framkvæmda eigi síðar en innan 10 ára frá gildistöku?
2. Hvaða möguleika telur menntamálaráðherra á að koma öllum ákvæðum laganna í framkvæmd á fullnægjandi hátt?
3. Við hve marga grunnskóla er nú viðunandi aðstaða til kennslu í eftirfarandi greinum:
a) heimilisfræðslu,
b) íþróttakennslu,
c) sundkennslu?
Svör við ofangreindum atriðum óskast sundurliðuð eftir fræðsluumdæmum.
4. Að hve miklu leyti hefur menntamálaráðuneytið falið fræðsluskrifstofum verkefni er þeim voru ætluð í grunnskólalögum?
5. Á hve mörgum stöðum eru nú í byggingu íþrótta- og sundmannvirki? Hve margar beiðnir um ný slík mannvirki hafa borist menntamálaráðuneytinu og fjárveitinganefnd?
Svar við 1. lið.
Grunnskólalögin eru að mestu leyti komin til framkvæmda þar sem aðstæður leyfa.
Meginmarkmið grunnskólalaga er að veita öllum nemendum kennslu við sitt hæfi. Til þess að svo megi verða þurfa skólarnir að hafa þá aðstöðu, starfslið og sérfræðilegu þjónustu sem lögin gera ráð fyrir.
Í mörgum skólahverfum skortir enn skólahúsnæði og ýmsa aðstöðu til kennslu, en unnið er að úrbótum eftir því sem fjármagn leyfir.
Víða hefur gengið erfiðlega að fá kennara til starfa, einkum í ýmsum þeim greinum þar sem sérmenntunar er krafist.
Unnið er að því að koma á þeirri sérfræðiþjónustu við skólana sem lög gera ráð fyrir að fræðsluskrifstofurnar veiti. Uppbyggingu þessarar þjónustu er haldið áfram eins hratt og fjármagn leyfir og sérfræðingar fást til starfa.
Svar við 2. lið.
Eins og fram kemur af 1. lið er ekkert því til fyrirstöðu að þetta megi takast fáist nægilegt fjármagn.
Svar við 3. lið a.
Sem svar við þessum lið fyrirspurnarinnar er hér birt greinargerð Bryndísar Steinþórsdóttur námsstjóra, dags. 30. maí 1985:
Upplýsingar um aðstöðu til kennslu í heimilisfræði í grunnskólum 1985.
samantekt úr könnun sem unnið er að um þróun heimilisfræði í grunnskólum 1978–1985.
Aðstaða til kennslu:
Fjöldi
Kennslu-
Önnur aðstaða
Fræðsluumdæmi:
skóla
eldhús
til kennslu
Reykjavík
22
17
5
Reykjanesumdæmi
27
8
9
Vesturlandsumdæmi
17
5
8
Vestfjarðaumdæmi
25
4
10
Norðurlandsumdæmi vestra
20
5
9
Norðurlandsumdæmi
36
6
16
Austurlandsumdæmi
28
5
(11x) 6
Suðurlandsumdæmi
33
7
12
x11 skólar á Austurlandi senda nemendur sína (aðallega 7. bekk)
á námskeið sem haldin eru í hússtjórnarskólanum á Hallormsstað.
Önnur aðstaða til kennslu er t. d. lausar innréttingar í venjulegri kennslustofu, eldhúskrókar (aðallega ætlaðir 1.–6. bekk), eldhús félagsheimila og mötuneyta og heimiliseldhús, eða kennsla fer fram í öðrum eldhúsum, skólaeldhúsum.
Nánari upplýsingar liggja fyrir fljótlega að úrvinnslu lokinni.
Samanburðarkönnun á stöðu heimilisfræði í grunnskólum 1978–1985.
Maí 1985. Fyrstu drög.
Aldurshópar sem fá kennslu Aldurshópur sem fá kennslu
1978
1985
Fjöldi
skóla
Kennsla
í 1.–6.
bekk
Kennsla
í 7. og/eða
8.b.
Kennt samkv
viðmiðunar-
stundaskrá
Námskeið
Valnám
Kennsla
í 1.–6.
bekk
Kennsla í
7.og/eða
8.b.
Kennt samkv.
viðmiðunar-
stundaskrá
Námskeið
Valnám
Fræðsluumdæmi:
1978
1985
Reykjavík
22
22
1
13
9
1
8
18*
16
12
11
Reykjanesumdæmi
27
27
6
5
5*+1
11
4
7
Vesturlandsumdæmi
16
17
5
2
1
2
7*+1
8
1
2
Vestfjarðaumdæmi
29
25
1
2
2
14*
8
3
1
2
Norðurlandsumdæmi vestra
21
20
4
2
2
2
9*+1
9
5
2
Norðurlandsumdæmi eystra
35
36
9
1
3
5
11*+1
14
11
9
Austurlandsumdæmi
30
28
9(7**)
7
1
7*
11**+8
4
13
1
Suðurlandsumdæmi
33
33
4
1
2
11*+
11
4
3
*Skert.
**Námskeið á Hallormsstað.
Samanburðarkönnun á stöðu heimilisfræði í grunnskólum 1978–1985.
Maí 1985. Fyrstu drög.
Aðstaða til kennslu
Menntun
Kennara
1978
1985
1978
1985
Fjöldi
skóla
Kennslu-
eldhús
Önnur
aðstaða
til kennslu
Kennslu
eldhús
Önnur
aðstaða
til kennslu
Kennari
með
réttindi
Kennari
án
réttinda
Kennari
með
réttindi
Kennari
án
réttinda
1978
1985
Reykjavík
22
22
10
4
17
5
15
25
Reykjanesumdæmi
27
27
5
2
8
9
8
15
2
Vesturlandsumdæmi
16
17
3
1
5
8
3
1
3
3*+3
Vestfjarðaumdæmi
29
25
2
2
4
10
1
2
4
3*+4
Norðurlandsumdæmi vestra
21
20
2
3
5
9
4
2
7
5
Norðurlandsumdæmi eystra
35
36
4
6
6
16
4
4
9
6*'8
Austurlandsumdæmi
30
28
9
5
11**+6
3
1
6
1*'5
Suðurlandsumdæmi
33
33
3
1
7
12
4
12
1*+3
*Almennt kennarapróf.
* *Hallormsstaður.
Verið er að kanna hve stór hluti nemenda fær enga kennslu eða skerta kennslu, enn fremur hve marga kennara vantar og hvaða leiðir séu til úrbóta, ásamt ýmsum öðrum atriðum sem ekki er unnt á þessu stigi málsins að gera nánari grein fyrir.
Svar við 3. lið b og c.
Ef gera á grein fyrir því hvar viðunandi aðstaða sé í grunnskólum til íþróttakennslu þarf fyrst að athuga í hve mörgum þessara skóla er kenndur tilskilinn tímafjöldi samkvæmt reglugerð.
Íþróttir
Sund
Kenndur
Vantar
Kenndur
Vantar
tilskilinn
uppá
tilskilinn
uppá
Fjöldi
tíma-
tilskilinn
tíma-
tilskilinn
skóla
fjöldi
tímafjölda
fjöldi
tímafjölda
Reykjavík
21
12
9
12
9
Reykjanes
27
15
12
12
15
Vesturland
17
10
7
9
8
Vestfirðir
28
9
19
21
7
Norðurland vestra
20
11
9
18
2
Norðurland eystra
36
19
17
26
10
Austfirðir
28
14
14
17
11
Suðurland
33
13
20
30
3
210
103
107
145
65
Sé aftur á móti litið á aðstöðu skólanna til að veita þá kennslu sem til er ættast virðast möguleikar til þess betri en framanskráðar tölur sýna.
Hér á eftir eru grunnskólar í hverju umdæmi skráðir og merktir eftir því hvort þeir, vegna aðstöðu, geta veitt þá kennslu sem til er ætlast. Með „aðstöðu“ er átt við íþróttasal eða fjölnýtisal sem nægir til íþróttakennslu eða sal í félagsheimili.
Hér er íþróttaaðstöðu skipt í þrennt: 1) íþrótta- eða fjölnýtisalur, 2) félagsheimili, 3) engin aðstaða fyrir íþróttakennslu.
Aðstöðu til sundkennslu er skipt í tvennt: sundtaug í nánd við skóla þar sem hægt er að kenna nemendum á skólatíma eða þeim er kennt á námskeiðum eftir skóla, eða um það bil sem skóla lýkur.
Íþróttir
Sund
Fjöldi
skóla
Íþróttasalir,
fjölnýtisalir
Salur í
félagsheimili
Engin
aðstaða
Sundnám
á skólatíma
Sundnám
á námskeiðum
að vori
Reykjavík
21
21
0
0
21
0
Reykjanes
27
23
4
0
27
0
Vesturland
17
14
2
1
17
0
Vestfirðir
28
11
5
12
17
11
Norðurland vestra
20
8
7
5
15
5
Norðurland eystra
36
18
8
10
31
5
Austurland
28
14
6
8
8
20
Suðurland
33
12
14
7
31
2
210
121
46
43
167
43
Íþróttasalir, sem grunnskólar hafa not af, eru 104 og sundlaugar, sem þeir hafa afnot af til sundkennslu, eru
113. Skiptast salir og laugar þannig milli fræðsluumdæma:
Íþróttasalir
Sundlaugar
Reykjavík
32
12
Reykjanes
18
14
Vesturland
8
16
Vestfirðir
6
11
Norðurland vestra
7
14
Norðurland eystra
15
20
Austfirðir
10
10
Suðurland
8
16
104
113
Nokkur mismunur kemur fram á milli fjölda skóla sem hafa afnot af íþróttasölum og sundlaugum og tölu sala og lauga, en það er mjög eðlilegt þar sem fleiri skólar nota sama sal og/eða laug.
Svar við 4. lið.
Fræðslustjórar eiga lögum samkvæmt að hafa umsjón og eftirlit með framkvæmd grunnskólalaga, hver í sínu umdæmi. Menntamálaráðuneytið hefur falið fræðsluskrifstofunum flest þau verkefni sem grunnskólalög gera ráð fyrir að þær annist.
Við allar skrifstofurnar hefur verið komið upp sérkennsluþjónustu og sálfræðiþjónustu. Við stærstu skrifstofurnar hefur einnig verið komið upp vísi að kennslufræðilegri þjónustu (í Reykjavík, í Reykjanesumdæmi og í Norðurlandsumdæmi eystra).
Ýmislegt af því sem fræðsluskrifstofur eiga að annast er ekki komið nema að litlu leyti til framkvæmda, svo sem ákvæðin um almenna námstjórn, kennslufræðilega þjónustu og sérfræðilega aðstoð við uppbyggingu skólasafna.
Ástæður fyrir því eru aðallega tvær:
Í fyrsta lagi tekur nokkurn tíma að byggja upp þá þjónustu sem hér um ræðir.
Í öðru lagi vantar nokkuð á að fræðsluskrifstofurnar hafi fengið það fjármagn sem þær þurfa til starfsemi sinnar.
Samkvæmt lögum á kostnaður við rekstur fræðsluskrifstofa að greiðast af ríkissjóði, landshlutasamtökum sveitarfélaga og af sveitarfélögum. Ríkissjóður hefur lagt fram að sínum hluta það fjármagn til almenns rekstrar fræðsluskrifstofa sem lög gera ráð fyrir. Hins vegar vantar nokkuð á að landshlutasamtök sveitarfélaga hafi greitt sitt framlag samkvæmt lögum.
Sérfræðiþjónusta fræðsluskrifstofa er fjármögnuð með þeim hætti að ríkissjóður greiðir helming kostnaðar á móti sveitarfélögunum. Umfang þjónustunnar miðast við það fjármagn sem veitt er til hennar á fjárlögum. Sveitarfélögin hafa greitt að fullu sinn hluta í þessari þjónustu.
Svar við 5. lið.
Samkvæmt því yfirliti er íþrótta- og æskulýðsmáladeild menntamálaráðuneytisins hefur gert yfir íþróttamannvirki hér á landi mun fjöldi íþróttahúsa og sundlauga vera sem hér segir:
Íþróttahús:
Í notkun eru
113
Í byggingu
14
Samþykkt að hefja undirbúning
13
Íþróttir eru jafnframt kenndar í 52 félagsheimilum og 15 leikstofum og skólagöngum.
Í fjárlögum fyrir árið 1985 eru fjárveitingar til 48 íþróttahúsa. Munu 14 vera nýbyggingar, 13 á undirbúningsstigi og 21 þar sem um nýja áfanga eða endurbætur er að ræða.
Sundlaugar:
Í notkun
131
Í byggingu
7
Samþykkt að hefja undirbúning
9
