19.02.1986
Efri deild: 49. fundur, 108. löggjafarþing.
Sjá dálk 2640 í B-deild Alþingistíðinda. (2257)
228. mál, Seðlabanki Íslands
Stefán Benediktsson:
Virðulegi forseti. Ég ætla að byrja á því að þakka hv. 4. þm. Norðurl. v. fyrir hans framsögu hérna. Það er alltaf hressandi að heyra hér öðru hverju alla vega í mönnum í ræðustól með skoðanir. Það sló mig dálítið suður á Melum á sunnudaginn var þar sem ég var á fundi í Háskólabíó að þar hóf einn ræðumanna mál sitt með því að spyrja sig þeirrar spurningar hvenær þau ósköp, sem þessi fundur í raun og veru fjallaði um, eiginlega hófust. Hann sagði: Ég á erfitt með að skýra það öðruvísi en þannig að þessi ósköp, sem við erum hér að fjalla um, hófust þegar menn hættu að hafa skoðanir og fóru að hugsa eingöngu í prósentum. Þá átti hann við að menn hættu einhvern tíma á einhverju stigi í stjórnun íslensks þjóðlífs að hafa skoðanir á því hver kjör fólks ættu að vera í landinu, fóru að skoða alla hluti í töflum í meðaltölum og prósentum og komast að niðurstöðum sem voru svo fáránlegar og eru svo fáránlegar að þær hafa slitið líf fólks úr öllu sambandi við raunveruleikann með mjög alvarlegum hætti.
Eins og þm. hér mun vafalaust kunnugt hefur t.d. kaupmáttarrýrnunin á árunum frá 1978 til ársins í ár verið 33,3% , þ.e. að til þess að launamaður ætti að ná sama kaupmætti og hann hafði 1978 yrðu kröfur verkalýðsfélaganna að vera í dag 50% kauphækkun. Kaupmátturinn er orðinn 60%, það þarf að hækka hann um 50% til þess að hann nái 100%. Nú er ég farinn að tala í prósentum. Það sem ég er að tala um er að maður, sem er með 20 þús. kr. laun í dag ætti, ef hann ætti að vera með sambærileg laun við launin 1978, að vera með 40 þús. kr. Sé hægt og sé eðlilegt að gera kröfu til þess að fólk leggi þriðjung launa sinna í húsaleigu, húsabyggingar eða húsakaup, þá er komin hér skýringin á því hvers vegna fólk á ekki lengur þennan þriðjung launa sinna til að leggja í þá hluti.
Það frv., sem hér er verið að fjalla um, snertir einmitt þessa hluti. Það að fólk hefur ekki peninga í höndunum er mikið til tilkomið vegna þess að þessir peningar eru lokaðir inni. Menn fá ekki aðgang að þeim. Menn fá aftur á móti aðgang að því að nota peninga utanlands frá. Þetta frv. var flutt hér í fyrravetur og þá veitti ég því ekki stuðning. Þannig stóð á að þá var verið að semja frv. um Seðlabanka Íslands og sagt var að í því frv. yrði tryggilega frá þessum málum gengið.
Nú er þetta frv. komið fram um Seðlabanka Íslands og er til umfjöllunar hér í Nd. Í 8. gr. þess frv., þar sem fjallað er um bindiskyldu, eru engin takmörk sett á það hver bindiskyldan er. Ég tel, eins og hv. frsm. gat um, að það sé ekki hægt að reiða sig á það hver góðvild eða geðsmunir viðskrh. eru hverju sinni. Það er hlutverk löggjafans að ákveða svona hluti. Ég tel með því að túlka þá skoðun sem fram kemur í framlögðu seðlabankafrv. ríkisstj. - þá á ég við þá skoðun sem augljóslega felst í því að vilja ekki setja neinar takmarkanir á bindingu sparifjár - að þar með sé verið að halda opinni þeirri leið að halda áfram sams konar hagstjórn og hefur verið beitt hér undanfarin ár. Við getum því alveg eins átt það á hættu að einhver viðskrh. eða einhver ríkisstjórn láti sér detta það í hug að loka nánast allt fé inni ef þeir telja það á einhvern hátt sér hagkvæmt.
Hv. frsm. talaði þó nokkuð mikið um afkomu fólks í dag og minntist á fyrirvara sinn sem hann gerði fyrir stuðningi við þessa ríkisstj. Hann gat þess reyndar ekki að hann gerði að því nokkuð mikla gangskör strax haustið 1983 að reyna að láta fara fram þá úttekt á tollamálum hér sem gerði okkur kleift, löggjöfunum, að ganga til verks í því máli að lækka tolla. Sannast sagna strandaði þessi vinna öll á tveimur atriðum. Fyrra atriðið er kannske öllu mikilvægara, þ.e. að það var alveg greinilegur óvilji stjórnvalda til að taka þátt í þessari úttekt. Hins vegar var það líka greinilegt að þessi mál eru hreint og beint orðin svo flókin að það eru ekki nema örfáir menn á Íslandi sem hafa yfirsýn yfir tollamál þannig að þeir geti talað um þau við annað fólk á mannamáli.
Ég get samt sem áður ekki látið hjá líða að gera athugasemdir vegna þess að frsm. gat þess að komið hefði verið í veg fyrir tollahækkanir núna í haust. Það er öllum kunnugt að hinn nýi ungi fjmrh., sem við eignuðumst á síðasta ári, hefur hingað til ekki skorið sig úr fyrir margt nema þá helst það að vera afskaplega duglegur við að leita að götum sem hægt væri að fylla í með sköttum. Hann er skattglaður maður, það er mjög greinilegt. Hann er svo skattglaður maður að einn daginn lýsti hann því yfir að hann væri búinn að leggja 30% toll á sætabrauð. Þegar svo barninu datt í hug að spyrja úti í bæ: Hvernig ætlar maðurinn að fara að því að aðgreina sætabrauð frá öðru brauði? þá varð honum nokkuð svarafátt. Tilfellið er að þessi sami fjmrh. á mannorð sitt undir samvinnuvilja bakara nú í dag því að endalok þessa máls eru þau að þessum tolli, sem átti að lenda á sætabrauði, er núna búið að dreifa á allt korn en reyndar ekki sem vörugjaldi, eins og hann heitir, heldur sem framleiðslugjaldi, þ.e. álögðu eftir að búið er að vinna úr korninu. Það virðist vera þegjandi samkomulag aðila sem að þessu máli standa til að gera ekki minnkun fjmrh. meiri en hún er orðin eftir þessa fáránlegu uppákomu þegar hann lagði þennan toll á, að þegja um þetta. Án þess að við höfum hugmynd um eða nokkur hafi gert sér þá fyrirhöfn að tilkynna okkur það hafa allar bökunarvörur á Íslandi núna hækkað um þá prósentu sem því nemur að dreifa þessum tolli af sætabrauðinu á allan bakstur á Íslandi.
Ekki hefur því tekist algerlega að koma í veg fyrir tollahækkanir hér á landi. Aftur á móti er ég alveg sammála hv. frsm. um það að slíkt væri þarfaverk og mundi trúlega skipta miklu meiri sköpum fyrir bata íslensks efnahagslífs en allir kvótar sem settir eru á hér á landi, einfaldlega að afnema alla tolla.