16.04.1986
Efri deild: 77. fundur, 108. löggjafarþing.
Sjá dálk 3948 í B-deild Alþingistíðinda. (3573)
368. mál, selveiðar við Ísland
Björn Dagbjartsson:
Virðulegi forseti. Ég skal ekki vera langorður um málið í þetta sinn svo að hægt sé að koma því til nefndar. Hins vegar vil ég leiðrétta það hjá hæstv. sjútvrh. að þetta mál var einmitt ekkert rætt í Ed. í fyrra, alls ekki neitt. Það kom til umræðu síðustu nóttina og var ekkert rætt.
Ég get ekki svarið af mér undirbúning þessa frv. upphaflega. Þó vil ég taka það fram að undir álit undirbúningsnefndarinnar skrifaði ég með fyrirvara og var raunar aldrei sannfærður um það að lögskipan selveiða væri til mikilla bóta frá því ástandi sem þá ríkti, en það var engan veginn gott.
Mér finnst rétt að rifja það upp að þegar svokölluð hringormanefnd ákvað vorið 1982 að greiða veiðiverðlaun til selveiðimanna upphófust mikil æsingaskrif og umræða í fjölmiðlum. Það er óþarfi að rifja upp alla þá undarlegu umræðu en hún beindist fyrst og fremst að hringormanefndinni sem menn töldu vera að fremja lögleysu. Ég vil þó aðeins benda á það að hringormanefnd var kærð án árangurs en það kom í ljós að það var hvergi bannað að veiða sel. Hlunnindahafar máttu veiða á sínu umráðasvæði og aðrir Íslendingar utan þeirra. Þá snerist umræðan upp í það að krefjast þess af stjórnvöldum að þau gerðu eitthvað til að stöðva selveiðar tilkomnar vegna verðlaunaveitinga hringormanefndar. Í framhaldi af þeim þrýstingi skipaði þáv. sjútvrh. nefnd til að semja lagafrv. Ég bið menn að taka vel eftir því að það voru kröfur og þrýstingur andstæðinga selveiðanna, a.m.k. selveiða vegna verðlaunaveitingar hringormanefndar, sem leiddu til lagafrv., ekki kröfur sjávarútvegsins og þaðan af síður fiskverkafólks.
Nú hefur það gerst að frv. um selveiðar hefur verið samþykkt í hv. Nd. ekki síst með atkvæðum þeirra manna sem vilja auka selveiðar, hvetja til fækkunar sela vegna vanda fiskiðnaðarins og ormatínslu úr fiski og vegna þess að mönnum, t.d. úr röðum verkalýðsforingja, er orðið það ljóst að fjöldi sela hefur áhrif á hringormafjölda í fiski, sem aftur hefur áhrif á afkomu fiskvinnslu og möguleika hennar til að greiða hærri vinnulaun. Ég vil taka það skýrt fram að ég fagnaði sérstaklega þeirri yfirlýsingu aðila vinnumarkaðarins í tengslum við síðustu kjarasamninga sem að þessu laut. Hún lýsti skilningi á vandamálinu, dýpri skilningi en ég átti jafnvel von á eftir þann tilhæfulausa áróður sem haldið hefur verið uppi í þessum efnum. Talsmenn febrúarsamninganna hafa nú stutt frv. dyggilega í hv. Nd. og ég efast ekki um að það hefur verið gert í þeirri góðu trú að með því móti yrði best stuðlað að fækkun sela og minnkun hringormavandans. En svo er alls ekki.
Það er mjög auðvelt fyrir hvern sem lesa vill frv. með athygli að sjá að selveiðar verða með því hindraðar mun meira en nú er. Eina atriðið sem e.t.v. mundi gera selveiðimönnum auðveldara fyrir er að það mundi leyfast að skjóta sel á innanverðum Breiðafirði, en það er nú bannað samkvæmt lögum nr. 30 frá 1925. Að öðru leyti inniheldur frv. mikið til atriði til takmörkunar á selveiðum. Og í því sambandi vil ég biðja menn að lesa 6. gr., en samkvæmt henni er gert ráð fyrir reglugerðum sem í sjö af níu atriðum, sem upp eru talin, mundu draga úr eða takmarka selveiðar, að nokkru leyti a.m.k.
Selveiðar og nytjun selastofnsins hefur á síðustu tveimur árum gengið mun betur en þegar þetta frv. var upphaflega samið. Veiðar hafa farið vaxandi og afurðirnar, þ.e. kjötið hefur verið nýtt til fullnustu eða því sem næst, en skinnin eru auðvitað verðlaus og óseljanleg eftir sem áður. Af þessum ástæðum ber alls ekki brýna nauðsyn til að setja lög nú og alls ekki lög sem allir hlutaðeigendur eru óánægðir með, þ.e. hlunnindahafar, fiskiðnaðurinn sjálfur og náttúruverndarmenn. Ég spyr sjálfan mig til hvers sé verið að berja þetta frv. í gegn nú með látum. Ég spyr hæstv. sjútvrh. - sem hann getur svarað seinna ef tími hans er naumur nú - hvort hann haldi að þeir flokksbræður, því nú eru þeir tveir ráðherrarnir sem eiga að stjórna þessum málum, geti stjórnað samkvæmt þessum lögum í andstöðu við alla sem hlut eiga að máli. Ég er hræddur um það að reglugerðirnar, sem verða bæði margar og langar samkvæmt þessum lögum, verði samdar að skapi þeirra sem duglegastir eru að þrýsta á ráðherrana sem eiga að stýra þessu. Áróður og fjölmiðlabardagi, sem nú hefur legið niðri að mestu í ein tvö ár, mun upphefjast nú um leið og reglugerðirnar verða örugglega fyrir áhrifum af þeim áróðri.
Ég þarf líkast til ekki að ítreka það að ég er fylgismaður þess að selveiðar aukist. Ég er fylgismaður þess að sel, einkum útsel, fækki hér við land. Ég tel að á þann hátt verði fiskiðnaðinum unnið það gagn sem samningamenn vinnumarkaðarins ætluðust til í samningunum um daginn. En það væri alger bjarnargreiði að samþykkja þetta frv. sem sennilega hefði þveröfug áhrif. Ef menn vilja endilega búa til lög um þetta efni þá þarf að semja nýtt frv. fyrir haustið. Það frv. þarf að taka á efninu á miklu markvissari hátt. Það má ekki skilja málið eftir í lausu lofti væntanlegra reglugerða. Ég efast ekki um það að hlunnindahafar og fiskiðnaðurinn muni ná saman í þessu hagsmunamáli beggja, með eða án lagaramma. Ég held líka að náttúruverndarmenn muni ná áttum í þessum efnum. Ég hef undir höndum greinar sem benda til þess að vestur í Kanada hafi náttúruverndarmenn sýnt því skilning að hin mikla fjölgun selastofna þar eftir að veiðar lögðust niður hafi mjög alvarleg áhrif fyrir fiskiðnaðinn þar í landi. Ég hef undir höndum mjög mikið af gögnum sem ég mun kynna hv. þm. þessarar deildar ef þetta frv. kemur til 2. umr.
Ég skal ekki hafa þessi orð lengri. Ég veit og þekki vinnubrögð í hv. sjútvn. þessarar deildar og þar verður málið tekið fyrir efnislega og með eðlilegum hætti.