19.04.1986
Neðri deild: 89. fundur, 108. löggjafarþing.
Sjá dálk 4234 í B-deild Alþingistíðinda. (3924)
413. mál, þjóðarátak til byggingar þjóðarbókhlöðu
Páll Pétursson:
Herra forseti. Ég þakka hæstv. menntmrh. fyrir að vísa þessu frv. til okkar og yfirleitt fyrir að flytja þetta frv. og áhuga hans á því að hrinda á veg byggingu þjóðarbókhlöðunnar.
Ég tek til máls út af grg. sem mér finnst að sumu leyti ófullkomin. Það er að sjálfsögðu mikilvæg vitneskja að þáv. forsrh. Geir Hallgrímsson var viðstaddur þegar þáv. menntmrh. Vilhjálmur Hjálmarsson tók fyrstu skóflustunguna en síðan gerðist fremur lítið nema að það var grafin hola. Það vantar nefnilega í frásögnina að hæstv. forseti deildarinnar byggði þessa bókhlöðu, þ.e. það sem af henni er til orðið. Ríkisstjórn Gunnars Thoroddsens hafði byggingu þjóðarbókhlöðu á stefnuskrá sinni og í ráðherratíð hv. þm. Ingvars Gíslasonar var unnið af krafti við þessa byggingu á árunum 1980-1983.
Þá er ekki getið um það í grg. að forseti Íslands lagði hornstein að þjóðarbókhlöðunni við hátíðlega athöfn 23. sept. 1981. En þann dag voru 75 ár liðin frá því að Hannes Hafstein lagði hornstein að Safnahúsinu við Hverfisgötu.
Ég held að það sé tímabært að gera skynsamlega framkvæmdaáætlun og reyna að standa við hana. Um þessa áætlun þarf að ríkja eining ríkisstjórnar og Alþingis. Það er ekki verið að biðja um að allt annað sé látið sitja á hakanum. Það er ekki verið að taka ákvörðun um það með því að samþykkja þennan skatt.
Ég held að það sé ekki vansalaust að láta þetta menningarmál sitja á hakanum. Það er of rík tilfinning hér á Alþingi að telja eftir það fé sem fer til menningarmála og ónotast út í allt sem kenna má til menningar. Þegar allt kemur til alls er íslensk menning það sem gefur þessari þjóð tilverurétt í samfélagi þjóða. Vegleg og virðuleg umhirða menningarverðmæta er þáttur í þessa. Ég styð þetta frv. úr því að hæstv. fjmrh. þarf ekki að nýta þennan skattstofn fyrir ríkissjóð.
Ég vil gera athugasemd í framhaldi af því, sem hæstv. menntmrh. tók réttilega fram, að þegar frv. þetta var til umræðu í þingflokki Framsfl. var það krafa okkar að sú málsgr. í grg. yrði felld út sem hljóðar svo:
„Ástæða þykir til að viðurkenna það sérstaka framlag sem frv. gerir ráð fyrir með því að láta fylgja hverju framlagi sérstaka viðurkenningu. Þar verður tekið fram um greitt fé hvers einstaklings til Þjóðarbókhlöðunnar með það fyrir augum að hið góða handtak hvers og eins megi geymast innan fjölskyldna og ætta um ókomnar tíðir.“
Ég er ekki að hafa á móti því að hæstv. menntmrh. láti af hendi viðurkenningu fyrir frjáls framlög sem innt kunna að verða af hendi til byggingar þessarar þjóðarbókhlöðu. En þegar málið var til meðferðar í þingflokki Framsfl. var það okkar krafa að þessi málsgr. yrði felld út úr grg. en fyrir einhver mistök fórst það fyrir en ákvörðun framsóknarmanna stendur.
Það er fjarstæða að fara að gefa út einhver verðlaunaskjöl til að geyma innan fjölskyldna og ætta um ókomnar tíðir fyrir skil á skatti. Sú viðurkenning er ekki fyrir neitt „gott handtak“ sérstaklega „hvers og eins“ í þágu íslenskrar menningar heldur væri það viðurkenning fyrir að hafa átt eignir er námu einhverju tilteknu mati árið 1986, 1987 og 1988. Það er að mínum dómi ekki í sjálfu sér verðlauna virði. Það er að vísu rétt að til þess að geta látið rita veglega skinnbók þurftu menn að eiga marga kálfa forðum eða a.m.k. komast yfir mörg kálfskinn. Að öðru leyti hefur íslensk menning aldrei verið einkaeign ríkra manna sem betur fer.
Ég styð þetta frv. og ég þakka hæstv. menntmrh. fyrir ráðsnilld í þessu máli.