20.11.1985
Efri deild: 16. fundur, 108. löggjafarþing.
Sjá dálk 776 í B-deild Alþingistíðinda. (602)
121. mál, sala Kröfluvirkjunar
Eiður Guðnason:
Herra forseti. Við hv. 3. þm. Norðurl. v. höfum áður átt hér nokkur orðaskipti einmitt um þessi mál og það verð ég að segja að ólíkt þótti mér sú ræða sem hann flutti nú þekkilegri en sumar þær sem ég hef heyrt hann flytja hér um sama mál í þessum ræðustól.
Hann talaði um þá samfelldu keðju mistaka sem átti sér stað í sambandi við þessa stóru framkvæmd og rakti það mjög ítarlega, enda þekkir hann vel til þessa máls í hvívetna. Víst skal viðurkennt og hefur aldrei staðið á því að Kröflunefnd verður aldrei kennt um öll þau mistök sem þarna voru gerð. Það dettur engum lifandi heilvita manni í hug. En hitt er svo það, sem ekki verður breytt og er gagnrýni vert, að af hálfu Kröflunefndar og þó kannske einkum af hálfu formanns Kröflunefndar var þetta mál nær ævinlega rekið meira af kappi en forsjá.
Ég ætla ekki að fara að tala um ávísanahefti Kröflunefndar, hætta mér út á þann hála ís. Ég hygg að við hv. 3. þm. Norðurl. v. getum verið sammála um að fjármálastjórn var þarna ekki alltaf sem skyldi, kostnaðargát eða eftirlit með eðlilegum hætti.
Þetta var gagnrýnt. Að sumu leyti var þetta gagnrýnt eftir á einfaldlega vegna þess að upplýsingarnar lágu ekki fyrir og það var ekki auðhlaupið að þeirri nefnd sem rak þessar framkvæmdir. Það var fimm manna nefnd sem rak þessar framkvæmdir áfram af miklum þunga og hún var ekkert aðgengileg almenningi. Sumt var gagnrýnt eftir á og af eðlilegum ástæðum. Það er alltaf ágætt að geta verið vitur eftir á, en það á bara ekki við um allt það marga sem þarna var gagnrýnt.
Hv. þm. sagði að ég hefði ekki hlustað á hans mál. Ég held að hann hafi kannske ekki heldur hlýtt nægilega vel á mitt mál. Hann vék að því að ég hefði talað um söluna. Ég hef kannske ekki látið það koma nægilega skýrt fram að ég veit ekki hversu rétt er að tala um sölu í tilviki sem þessu. Þetta er ekki eiginleg sala. Þarna er eitt fyrirtæki í almannaeigu, í eigu ríkisins og í eigu tveggja sveitarfélaga, að taka við eign frá ríkinu. Það er í rauninni verið að færa á milli mjög skyldra aðila. Þetta er í mínum huga ekki raunveruleg sala. Þarna eru gerðar tilfæringar með tölur þar sem talað er um kaupverð annars vegar og síðan eftirstandandi skuldir sem verða eftir hjá fyrri eiganda. Eins og hv. 5. þm. Vesturl. benti á áðan, að ég hygg, er auðvitað með þessum hætti verið að fela hið raunverulega orkuverð, hvað orkan raunverulega kostar. Þetta er ein leið til að niðurgreiða orku. Það mætti auðvitað fara þessa leið í miklu stærri mæli og kannske verður það einhvern tíma gert, láta bara ríkissjóð yfirtaka svo og svo mikið af skuldum Landsvirkjunar o.s.frv. til að greiða niður orkuverðið.
Ég hygg líka að hann hafi kannske misskilið mín orð. Ég vitnaði til þeirra orða að svo hefði verið sagt að það væri engin virkjun svo vitlaus að hún borgaði sig ekki einhvern tíma í hinni óendanlegu framtíð sem vonandi blasir við okkur öllum. (Menntmrh.: Hver sagði þetta?) Þetta eru fleyg orð. (Menntmrh.: Voru þau mín?) Nei, það held ég ekki. Þó að hæstv. fyrrv. iðnrh. hafi látið mörg fleyg orð falla veit ég ekki hvort er hægt að eigna honum þessi.
Það er rétt að við höfum öðlast verðmæta reynslu í sambandi við Kröfluvirkjun, en sú reynsla hefur líka orðið afar dýrkeypt.
Það var vikið að því hér líka, hv. þm. Ragnar Arnalds gerði það, að þessi lög hefðu verið samþykkt samhljóða. Auðvitað er það rétt. En lögin eru eitt, framkvæmdin og framgangsmáti framkvæmdanna er annað. Þarna verða menn auðvitað að greina á milli.
Það er líka svo að enginn talar um það hér að gera hv. þm. Ragnar Arnalds sérstaklega ábyrgan fyrir öllu því sem gerðist þar. Það dettur mér ekki í hug þó við höfum sitt hvað sagt um þetta í gegnum árin. En auðvitað ber Kröflunefnd þarna nokkra ábyrgð. Auðvitað ber formaður þeirrar nefndar og ýtustjóri þessa verks, sem ég hygg að hann hafi verið, Jón Sólnes, mikla ábyrgð. Auðvitað ber Alþingi líka allt ábyrgð. Það má sjálfsagt um það deila í það endalausa hvernig þessi ábyrgð á að skiptast, ef menn fara út í það, en ég hygg að það verði ekki aftur snúið með að ábyrgð Kröflunefndar og hennar formanns var í þessu máli býsna mikil. En ég skal líka fúslega viðurkenna að sumt af því sem þarna gerðist verður Kröflunefnd ekki með neinum rétti sökuð um, það sem kom í ljós seinna.
Ég ítreka að þarna var ýmislegt ámælisvert, ýmislegt athugavert, málið var sótt og því ýtt áfram af feiknalegu kappi og kannske ekki alltaf, og alls ekki eftir á að hyggja, nægilegri forsjá. En frv. sem hér um ræðir sýnist mér ekki hafa neinar stórbreytingar í för með sér þó það nái fram að ganga. Það er kannske svolítið öðruvísi ástatt á því borði þar sem orkumálin liggja, ef þannig má taka til orða, en í grundvallaratriðum breytir þetta í rauninni engu.