05.01.1988
Efri deild: 49. fundur, 110. löggjafarþing.
Sjá dálk 3636 í B-deild Alþingistíðinda. (2554)
196. mál, söluskattur
Svavar Gestsson:
Herra forseti. Eins og hv. 2. þm. Norðurl. e. gat um hefur þetta mál verið rætt ítarlega í þessari virðulegu deild áður við þrjár umræður og einnig hefur það fengið rækilega meðferð í hv. Nd. núna síðustu dagana.
Ég hygg að fá mál hafi á seinni árum vakið upp eins harða andspyrnu hér á hv. Alþingi og þetta frv. um matarskatt sem gerir ráð fyrir að leggja 5750 millj. kr. á matvörur á þessu nýbyrjaða ári, 1988. Ég hygg að það hafi ekki farið fram hjá neinum heldur að stjórnarandstöðuflokkarnir hafa beitt sér mjög eindregið gegn þessu máli og freistað alls til að reyna að koma vitinu fyrir ríkisstjórnina í þessu efni og stjórnarandstöðuflokkarnir hafa vissulega notið góðs stuðnings einstaka þm. úr stjórnarflokkunum eins og hv. 3. þm. Vestf.
Það hefur komið fram af hálfu Alþb. varðandi þennan matarskatt að við munum strax og við fáum möguleika til að hafa áhrif á stjórnkerfið breyta þessari skattlagningu. Við teljum hana óhæfu. Hún er atlaga að lægst launaða fólkinu í landinu sérstaklega. Alþfl. hafði það lengi á stefnuskrá sinni að leggja á skatta hlutfallslega hækkandi eftir hækkandi tekjum. Hann hefur núna tekið upp nýja stefnu sem felst í því að leggja þeim mun hærri skatta á fólk sem það hefur lægri tekjur. Það birtist sérstaklega í þessum matarskatti og svo í því að hátekjuþrep í tekjuskatti hefur verið fellt niður þrátt fyrir þær brtt. sem við alþýðubandalagsmenn höfum flutt bæði í þessari hv. deild og sömuleiðis í Nd.
Það verður ekki annað sagt en að við höfum reynt allt sem unnt er til að koma í veg fyrir að þessi ósköp verði að veruleika, þessi jólagjöf til þjóðarinnar í kringum jólin á árinu 1987 sem ríkisstjórnin knýr nú fram með mjög óvenjulegum hætti á þeim hátíðisdögum sem nú standa yfir.
Það hefur einnig borið á góma í sambandi við þessa skattlagningu að það er ætlun ríkisstjórnarinnar að nota hluta af þessum tekjum, eða um 1250 millj. kr., til að greiða niður söluskatt af mjólk, kindakjöti og osti. Þessar tölur, 1250 millj. kr. annars vegar og 5750 millj. kr. hins vegar, byggjast á verðbólguspám sem þegar er ljóst að eru úreltar. Bæði hefur Seðlabankinn gert grín að þessum áætlunum með sérstakri tilkynningu, sem ég kynnti á Alþingi fyrir jólin, þar sem það kemur fram að þessi verðbólguspá, sem miðað er við í fjárlagafrv., stenst engan veginn og Þjóðhagsstofnun hefur einnig mótmælt þessari verðbólguspá mjög harðlega og bent á að hún sé í rauninni úrelt orðin og vitleysa.
Í fréttum Stöðvar 2, sjónvarpi, í gærkvöld var skýrt frá því að ríkisstjórnin hefur látið reikna út þrenns konar tilvik varðandi þróun verðbólgu árið 1988. Þar mun í fyrsta lagi vera gert ráð fyrir samkvæmt fréttum stöðvarinnar 16% verðbólgu, í öðru lagi 20% verðbólgu og í þriðja lagi var reiknað út dæmi sem sýndi 52% verðbólgu á árinu 1988. Þessar verðbólgutölur eru allar hærri og miklu hærri en forsendur fjárlaga því að þar er miðað við allt aðrar tölur en hér er um að ræða og þess vegna augljóst að ríkisstjórnin mun vegna aukinna veltuskatta á árinu 1988 fá miklu meira inn í ríkissjóð en gert hefur verið ráð fyrir í krónum talið. Á móti getur ráðherrann haldið því fram, hæstv. fjmrh., að útgjöld ríkisins muni vaxa þar á móti og auðvitað er nokkuð til í því. En ekki öll útgjöld ríkisins. Hluti útgjalda ríkisins er settur fastur í krónutölu, t.d. framlög til einstakra framkvæmda og fjárfestingarlánasjóða, og samkvæmt fjárlögunum sem þegar hafa verið afgreidd er gert ráð fyrir tiltekinni tölu til niðurgreiðslna á matvöru.
Þar sem það liggur fyrir að stórauknar tekjur muni koma inn í ríkissjóð á næsta ári vegna meiri verðbólgu en spáð er er eðlilegt að gera þá kröfu til ríkisstjórnarinnar að hún auki niðurgreiðslur í samræmi við auknar tekjur ríkisins af veltusköttum. Og ég vil spyrja hæstv. ráðherra: Er ætlun ríkisstjórnarinnar að stuðla að því að niðurgreiðslur á búvörum verði hækkaðar í samræmi við auknar tekjur af veltusköttum þannig að niðurgreiðsluhlutfallið af landbúnaðarafurðum haldist óbreytt á árinu 1988 en lækki ekki stórkostlega eins og gerist ef ráðherrann heldur sig við þá tölu sem nú er í fjárlögum?
Ég veit að þetta er mál sem skiptir geysimiklu. Afstaða ríkisstjórnarinnar í þessu efni verður til staðfestingar á því hver í raun og veru meiningin er með endurgreiðslum á söluskatti af matvörum. Er í raun og veru ætlunin að hafa þetta sem bráðabirgðafyrirkomulag eða er ætlunin að tryggja til langframa að niðurgreiðslur eigi sér stað af þessum landbúnaðarafurðum? Vita menn þó að landbúnaðurinn hér á landi á með sínar framleiðsluvörur mjög undir högg að sækja um þessar mundir.
Ég hygg að það væri ástæða til að inna líka hæstv. landbrh., sem á sæti í þessari deild, eftir hvaða skoðun hann hefur á þessu máli sem snertir niðurgreiðslur á landbúnaðarafurðum: Er sem sagt meiningin að tryggja að þær verði óbreyttar að verðmæti eða þær verði óbreyttar að krónutölu og rýrni þar með í raun og veru sem hlutfall af verði landbúnaðarafurða?
Að öðru leyti ætla ég ekki að segja meira um þetta mál að sinni, herra forseti, en aðeins að ítreka að okkar afstaða er sú, alþýðubandalagsmanna, að við munum greiða atkvæði á móti þessu frv., þegar það kemur til endanlegrar atkvæðagreiðslu í þessari virðulegu deild, í samræmi við það sem áður hefur gerst af okkar hálfu, bæði fyrr í þessari deild og svo síðar í hv. Nd.