30.04.1988
Sameinað þing: 74. fundur, 110. löggjafarþing.
Sjá dálk 7155 í B-deild Alþingistíðinda. (5169)
450. mál, kynbótastöð fyrir eldislax
Flm. (Guðmundur G. Þórarinsson):
Forseti. Ég þakka fyrir þær ágætu undirtektir sem þessi tillaga hefur fengið. Hér hafa þrír þingmenn tekið til máls og allir farið jákvæðum orðum um þau markmið sem miðað er við að reyna að ná fram með þessari tillögu. Allir hafa þeir bent á athyglisverð atriði varðandi þetta mál og ég þakka fyrir það.
Ég hygg að þegar komið er að eignaraðild kynbótastöðvar sem þessarar væri æskilegt í, framtíðinni að atvinnugreinin sjálf ræki slíka stöð. Ég held hins vegar að það sé alveg ljóst, þar sem allar stöðvar er nú að slíta barnsskónum og eru tæpast farnar að fá neinar rauntekjur enn þá, að útilokað er fyrir þær að ráðast í þetta fyrirtæki eins og mál standa. Eins og ég sagði áðan líða þrjú ár frá því að menn klekja út hrogni þar til menn fá lax til slátrunar eða jafnvel lengri tími. Í eldi, ég tala nú ekki um strandeldi þar sem menn ráðast í miklar fjárfestingar, þurfa síðan að vera með starfslið í vinnu í þrjú ár og kaupa fóður, orku og annað sem til þarf, þá safnast bagginn upp þegar tekjurnar fara að koma og það má segja að þetta sé 5–7 ára stríð eftir það.
Hins vegar er það mat mitt að engan tíma megi missa. Það sé mjög mikilvægt að hefja þessar kynbætur hið fyrsta ef við eigum ekki að dragast enn frekar aftur úr en við höfum þegar gert því að of seinir höfum við verið að taka við okkur. Þó að einstaka hugsjónamenn hafi barist harðri baráttu og reynt að ryðja brautina hefur almenn þátttaka í uppbyggingu þessarar atvinnugreinar verið of lítil. Ég hygg þess vegna að það sé alveg óhjákvæmilegt að ríkið komi inn í þessa byggingu og þennan rekstur á byrjunarstigi, en hins vegar mjög æskilegt að þar væri um að ræða hlutafélag þar sem áhugaaðilar og fyrirtæki í þessum rekstri gætu keypt bréf og tekið við rekstrinum þegar fram í sækti.
Ég tek undir með hv. 2. þm. Austurl. þegar komið er að rannsóknum varðandi fiskeldi á Íslandi og kannski ekki bara laxeldi. Þar er flest ógert og þyrfti að gera miklu meira.
Ég vil einnig taka undir margt sem hv. 14. þm. Reykv. sagði. Hann er kunnugur laxeldi og ekki síst hafbeit af eigin raun og talaði af þekkingu um þau mál.
Ég gæti nefnt mörg atriði þar sem æskilegt væri að auka rannsóknir varðandi fiskeldi. Ofarlega er mér í huga hin svonefnda tálknveiki sem hefur valdið gífurlegu tjóni í mörgum íslenskum seiðastöðvum og þyrfti alveg nauðsynlega að herða rannsóknir á. Sennilega er um að ræða umhverfisveiki sem við getum náð tökum á.
Miklar rannsóknir þyrftum við að fara í varðandi sjóherslu eða smölun á laxaseiðum o.s.frv. o.s.frv. Ekki vil ég þó gera lítið úr því sem þegar er hafið hjá Hafrannsóknastofnun í landi Staðar á Reykjanesi þar sem verið er að hefja byrjunarrannsóknir á lúðueldi og vonandi getur það skilað okkur miklu í framtíðinni.
Önnur mál þessarar nýju greinar væri líka tilefni til að ræða. Hv. 2. þm. Austurl. kom inn á vistun fiskeldis. Það er eindregin ósk fiskeldisstöðvanna að þessi atvinnugrein verði vistuð í sjútvrn. Það er alveg eindreginn vilji og hefur hvað eftir annað komið fram á fundum þessara aðila.
Sjálfsagt væri og eðlilegt að taka upp umræður um endurgreiðslu á söluskatti í rekstri fiskeldisstöðvanna svipað og annarra atvinnugreina og þannig mætti lengi telja.
En kynbætur eru að mínu viti og þeirri þekkingu sem ég hef aflað mér á laxeldi mikilvægasta málið í eldi á laxi í dag. Við erum nánast með villta stofna. Flestir gera sér grein fyrir því að mikill munur er á því að ala villisvín eða alisvín sem búið er að kynbæta og auka vaxtarhraða á í gegnum fjölda ára.
Þó að ekki verði í þessu sambandi fyllilega þar til jafnað segir það nokkuð um hvað er að ræða.
Hagkvæmni laxeldis á Íslandi hvílir á því að okkur takist að auka vaxtarhraða þessara fiska og okkur takist að seinka kynþroskanum. Þau atriði hvíla á því að við reynum að kynbæta þessa íslensku stofna. Ég skal játa að ég er ekki vongóður um að við náum þessu máli fram hér svo stutt sem eftir er af þinginu, en enginn maður yrði glaðari en ég ef það tækist.
Forseti hefur bent mér á að eðlilegra væri að þessari tillögu væri vísað til atvmn. en allshn. og fellst ég fúslega á þær ábendingar.