05.05.1988
Sameinað þing: 77. fundur, 110. löggjafarþing.
Sjá dálk 7437 í B-deild Alþingistíðinda. (5486)
498. mál, atvinnunjósnir
Iðnaðarráðherra (Friðrik Sophusson):
Herra forseti. Vegna þessara þriggja fsp. hv. fyrirspyrjanda hef ég leitað upplýsinga hjá þeim sjóðum og þeim banka sem heyra undir iðnrn., þ.e. Iðnþróunarsjóður, Iðnlánasjóður og Iðnaðarbankinn sem þó er ekki lengur að neinu leyti í eigu ríkisins.
Það vita allir að málfrelsi er meðal hinna mikilvægustu mannréttinda. Það er tryggt í stjórnarskránni. Þrátt fyrir það eru í ýmsum lögum ákvæði sem takmarka tjáningarfrelsi manna og oftast er þar um að ræða þagnarskyldu, en með þagnarskyldu er átt við að lagt sé bann við því að tilteknir aðilar skýri ýmist óviðkomandi mönnum eða opinberlega frá vitneskju sem þeir hafa orðið áskynja um í starfi eða snertir starf þeirra.
Varðandi þá aðila sem, um er að ræða og geta kallast lánastofnanir og heyra undir iðnrn. gildir þagnarskylda um alla þá sem fá til meðferðar lánsumsóknir og í flestum ef ekki öllum tilvikum ber þeim að undirrita drengskaparheit um þessa þagnarskyldu. Gögn sem berast frá umsækjendum eru ekki kynnt neinum öðrum en þeim sem eru viðkomandi málinu í stjórnum þessara sjóða eða banka og eru starfsmenn sem bundnir eru þagnarskyldu nema með leyfi umsækjandans sjálfs. Það tíðkast að leitað sé eftir því við umsækjandann að endurskoðendur viðkomandi fyrirtækja séu krafðir frekari upplýsinga og þá þarf að liggja fyrir samþykki umsækjendanna sjálfra við slíku. Gögnin eru yfirleitt geymd í tryggum skjalageymslum viðkomandi stofnana sem enginn hefur aðgang að aðrir en þeir sem eru starfsmenn sjóðanna og bankans og háðir þagnarskyldunni.
Um það hvort hér séu stundaðar atvinnunjósnir get ég ekkert sagt. Það er þó líklegt að hér eins og annars staðar reyni menn að afla sér glöggra upplýsinga um samkeppnisaðilana og nota sjálfsagt til þess öll meðul sem fyrir hendi eru, en hjá lánasjóðum og lánastofnunum, sem heyra undir iðnrn., hef ég ekki ástæðu til að ætla að ekki sé farið að lögum, enda eru lögin um þessar stofnanir mjög skýr.
Ég vil jafnframt benda á að það eru viðurlög við því að brjóta þagnarskyldu, þar á meðal í 136. gr. almennra hegningarlaga frá 1940, og geta menn bakað sér refsingu, allt að þriggja ára fangelsi, hafi þeir notað sér upplýsingar sem þeir afla sér í sínu starfi öðrum til óréttmæts ávinnings. Vil ég benda hv. fyrirspyrjanda á að ef grunur er um að með upplýsingarnar verði farið með þeim hætti sem ekki stenst lög um þagnarskyldu er fyllsta ástæða til að láta á það reyna fyrir dómstólunum.
Sjálfur þekki ég ekki til neinna slíkra mála og hef ekki heyrt af þeim og held að það sé ekki ástæða til þess, jafnvel þótt viðtöl séu við einstaka aðila í blöðum, að ætla að svo sé. En það er rétt, sem kom fram hjá hv. fyrirspyrjanda, að það er full ástæða til að vekja athygli manna á því að þeir aðilar sem fjalla um slíkar umsóknir eru bundnir þagnarskyldu, enda tel ég að fsp. hans til mín séu fyrst og fremst til að vekja athygli á þeirri staðreynd.