17.11.1987
Neðri deild: 12. fundur, 110. löggjafarþing.
Sjá dálk 1075 í B-deild Alþingistíðinda. (686)
42. mál, áfengislög
Sverrir Hermannsson:
Herra forseti. Ég mun ekki lengja mjög þessa umræðu, aðeins víkja að örfáum atriðum sem fram hafa komið og þá sérstaklega í máli þeirra stuðningsmanna frv., flm., hv. þm. Geir H. Haarde, og annars reyndar, hv. 5. þm. Vesturl. Ég hygg að það sé ekki um auðugri garð að gresja.
Það hefur verið mikið um það rætt og lögð þung áhersla á hina miklu mismunun sem þegnum þjóðfélagsins væri búin með því að menn gætu keypt sterkt öl, hvað er það, tólf flöskur á mann, við að koma til landsins, og einhverja hagsmuni hafa siglingarmenn okkar talið sér í því að fá að flytja bjór tollfrítt til landsins í takmörkuðum mæli. Þetta er rétt að vissu leyti, en þetta skiptir svo til engu máli í sambandi við þetta vandamál sem við erum að ræða um. Til að mynda veldur þetta ekki því að unglingar eigi neinn aðgang að sterku öli. Mismununin er þá helst fólgin í því, þar sem flestir landsmenn leggja leið sína til útlanda hvort sem er, að unglingar nái ekki til bjórsins. En ég er tilbúinn til þess auðvitað, ef menn vilja leggja það til, að allir sitji við sama borð ef það er einhver lausn vandans og eitthvert meginatriði. Auðvitað snertir það ekki nema að örlitlu leyti það vandamál sem við stöndum frammi fyrir, það vandamál sem er fólgið í því að við hættum öllu til að ástandið stórversni frá því sem nú er og þykir þó mörgum nóg um. Að þessu hafa verið leidd vísindaleg rök. Svo standa ungir menn hér upp, borgaraflokksmenn, sem eru „bissnesmenn“, og það ber mjög á því að borgaraflokksmenn gætu heitið „bissnesmannaflokkur“ því allt vilja þeir selja. Ég held að þeir vilji versla með varnirnar t.d. og einhver „bissnes“ mun vera fólginn í frv. uppi í Ed. um að hætta textun erlends efnis í sjónvarpi. Og hér er „bissnes“ á ferðinni. Auðvitað er þetta „bissnes“ því Carlsberg gamli verður kominn hér og einhverjir hafa umboð fyrir hann þegar þar að kemur. — Þeir koma hér upp og hrópa að hér hafi engin rök verið færð fram, enda þótt það hafi verið kallaðir til autores af öllum löndum sem allir eru sammála um hverjar afleiðingar verði, ekki kunni að verða heldur verði af því ef við breytum til frá því sem nú er. Hverjar halda menn að séu ástæðurnar fyrir því að þrátt fyrir allt, hina vondu drykkjusiði okkar, er samt svo að við drekkum minnst á persónu af áfengi af öllum Evrópuþjóðum? Skyldi það vera af því sem þetta er eina landið þar sem ekki er leyft að brugga og selja sterkt öl? Að sjálfsögðu er það.
Þeim bar ekki saman, flm. Ég hafði bókað eftir hv. 17. þm. Reykv. að hér mundu vera fluttir inn einhverjir 800 þús. lítrar til 1 milljón. Þetta bókaði ég hér. (GHH: Gegnum Fríhöfnina, já.) En hann bætti um betur, hv. 5. þm. Vesturl., og fór upp í 2 millj. lítra. Við skulum taka milljónina fyrst. Þá eru þetta 4 lítrar á höfuð á Íslandi — eða hvað, 6 eða 10, ég kann ekki að reikna það, og skiptir ekki máli, bjórflöskur á höfuð. Það er ekki dagskammtur danska verkamannsins. Þessi ársskammtur sem þessir menn tala um er ekki dagskammtur danska verkamannsins. En ég tók eftir því að hv. 17. þm. Reykv. vildi ekki taka Danmörku sem fyrirmynd. Hvers vegna eru menn að vitna í Danmörku? sagði hann. Danmörk er ekkert fyrirmyndarland. Nei, menn mega ekki vitna í ódæmin verstu, að sjálfsögðu ekki. Þess vegna eiga menn að velja eitthvað annað. En þá sjá menn hvað það eru fáfengileg rök að láta sem svo að hér sé bjór öllum aðgengilegur. Ég fullyrði að bjór er engum unglingi að kalla aðgengilegur, unglingnum á hættualdrinum, á grunnskólaaldrinum sem hóf að þreyta drykkjuna af kappi í Svíþjóð þegar „mellanölið“ var leyft um árið. Það er þess vegna fjarri öllu lagi að lögin sem banna að brugga sterkt öl séu orðin tóm. Þau hafa úrslitaþýðingu að þessu leyti. En við skulum samræma lögin og banna þetta allt saman.
Báðir flm., hv. þm., sögðu að ekki væri vitað hver niðurstaðan yrði hér, hver reynslan yrði hér og þess vegna ættu menn að gera tilraunina. Þetta er að neita bláköldum staðreyndum því að allar rannsóknir af öllum löndum færa okkur heim sanninn um hvað skeður. Það þýðir ekki að tala eins og við óvita börn, að hér eigi annað við. Að sjálfsögðu á ekkert annað við. Við skulum reyna, segja þessir hv. þm. Það er ekki vitað hvort sama yrði uppi á teningnum hér á Íslandi. Það tekur engu tali og er fyrir neðan virðingu hins háa Alþingis að ræða saman á þessum nótum eins og menn leyfa sér hér.
Reynsla allra annarra þjóða færir okkur heim sanninn. Og það sem meira er og verra er: Menn eru að hræða almenning með drykkju sterkra drykkja. En það er niðurstaða vísindalegrar rannsóknar að þetta er lúmskasta áfengið, þetta er lúmskasta tegund áfengis sem á borð er borin.
Og þessi fáfengilegi fyrirsláttur um að þetta verði ekki aðgengilegt öllum mönnum eftir að það er leyft að brugga þetta af því sem það þurfi að leggja leið sína, ja alla leið inn á Lindargötu eftir bjórkassanum. Hér verði ekki vinnustaðadrykkja af því það sé svo langt að sækja þetta. Hvenær hefur drykkjumaðurinn sparað sporin ef hann hefur þurft að ná sér í dramminn sinn?
Hér berja menn höfðinu við steininn í öllum efnum. Það er ekki heil brú til í þessu. Öll rök, vísindalega sönnuð um allar álfur ganga þvert á tal og röksemdafærslu sem þeir kalla svo, þessir menn. Það er ekkert undarlegt þó að þessi frumvarpssmíð sé slík ómynd sem hún er.
Hér voru hv. þm. og ræðumenn að ræða um að þetta hefði þurft að vera betur úr garði gert. Hvernig má það vera og hvaða máli skiptir það? Hvernig geta menn sett saman haldgóð rök að frv. þegar málstaðurinn er með þeim hætti sem hér gefur raun dæmi um?
Ég elti ekki ólar við þessar fáránlegu fullyrðingar og upphrópanir eins og þær að menn óski þess frekar að sjá unglinginn með sterka ölið sitt í höndunum en sterkt vín. Vita menn þá hver styrkleiki er í dönskum bjór t.d., þessu sem við getum keypt hérna á vellinum? Hann er meiri en í tvöföldum vodkadrammi. Þetta geta menn gengið úr skugga um ef þeir vilja. Og það er eins og vant er hjá Íslandsmanninum. Hann hefur ekki smakkað dropa heldur bara öl þó að geiflan hangi niður í fang af fylliríinu. Í öllum fimm liðum aðalröksemda þessa frv. frá hv. flm. er farið með öfugar staðreyndir. Það má kannski segja að það sé ekki út í hött að samræma áfengislöggjöfina. Það er þá það eina sem nokkurt einasta hald er í. Svo fáránlegir eru fyrstu þrír liðirnir að engu tali tekur af því sem allt þetta stangast á við alla reynslu, allar rannsóknir og allar umsagnir allra sem nokkurt vit hafa á og kynnt sér hafa málin. Það er auðvitað ekki boðlegt að bjóða hv. þm. upp á annað eins.
Ég er ekki þar með að segja að allar þær röksemdir sem færa heim sanninn um þessa ófæru nái eyrum hinna hv. alþm. og því er verr. Ég hef ekki verið fylgismaður þess að leita til þjóðarinnar um allsherjaratkvæðagreiðslu í málum. Ég held að það þurfi ákaflega mikið til til þess að á það ráð sé brugðið. En ég er ekki fjarri því að hér sé um slíkt alvörumál að tefla að ég gæti hugsað mér að fylgja því í þetta skiptið. Mér er það hér um bil óbærileg tilhugsun að hinu háa Alþingi verði það á og beri á því eitt ábyrgð að á þetta ráð sé brugðið. Afleiðingarnar verða jafnhörmulegar þótt þjóðin sjálf kalli þetta yfir sig, en það er þó bærilegra en að þessari virðulegustu stofnun þjóðarinnar verði slík ókjör á. Þess vegna hljóta menn að huga að þessu líka.
En ég legg áherslu á það, og það verður ekkert gefið eftir í því við þá hv. nefnd sem fær frv. til meðferðar, sem trúlega er allshn., að það verði leitað umsagnar allra dómbærra aðila í þjóðfélaginu. Ef sú nefnd hefur eitthvað um það verður um það séð með öðrum hætti. (Gripið fram í: Eru ekki allir með kosningarrétt?) Allra dómbærra aðila sem við þessi mál fást — og jafnvel hv. fyrrv. formanns fjvn. — allra dómbærra aðila því þeir eru fjölmargir sem sitja uppi með miklar og haldgóðar upplýsingar í þessu máli. Og þá skulum við fara yfir þær niðurstöður og þá verða þeir kallaðir til, sem fara með falsrökin í þessu máli, að afsanna þær upplýsingar og þær niðurstöður rannsókná og önnur þau rök sem þar koma fram þegar eftir þessu verður leitað og þetta liggur fyrir hinu háa Alþingi.