05.05.1911
Neðri deild: -1. fundur, 22. löggjafarþing.
Sjá dálk 2124 í B-deild Alþingistíðinda. (2629)
145. mál, útflutningsgjald
Framsögum. (Ólafur Briem]:
Þessi till. á þgskj. 641 er frá tolllaganefndinni.
Það sem fyrst og fremst vakti fyrir nefndinni var að safnað væri saman í eina heild núgildandi lögum um útflutningsgjald af fiski og lýsi og öðrum sjávarafurðum, sem nú eru öll á víð og dreif. Nú eru alls til ekki færri en 6 lög um útflutningsgjöld, og þau sjöundu hafa verið til meðferðar á þessu þingi.
Þetta var þó ekki aðalatriðið, heldur hitt, að jafnvel þótt aðallögin, sem gilda um þetta efni, frá 4. nóv. 1881 kveði svo á, að útflutningsgjald skuli greiða af öllum fiski og lýsi, sem flytst út á skipum, sem afgreiðast frá einhverri höfn hér á landi eða frá eða í skipum, sem hafa um hönd síldarveiði á fjörðunum og við strendurnar, eða leggjast við akkeri innan þeirra takmarka á sjó, þar sem landhelgi er, til þess að fiska á bátum, þá hefir þó þetta ákvæði verið skilið svo, að skip, sem að eins koma inn á höfn með fisk eða aðra vöru, sem útflutningsgjald hvílir á, séu þó ekki skyldug að gjalda af henni, heldur eingöngu því, er úr landi flytst. Þótt að vísu séu skiftar skoðanir um þetta, þá hefir þó þessi skilningur lengi verið í gildi, og telur nú nefndin sjálfsagt að hreyfa þessu, ef nokkur tök eru á, því að það er mjög mikill tekjumissir fyrir landssjóð, að útlend skip skuli eigi vera skyld að greiða útflutningsgjald, þegar svo stendur á.
Hitt aðalatriðið, sem nefndin vill láta taka til athugunar, er um hækkun útflutningsgjalds á hvalafurðum.
Nefndin hafði nú fyrst hugsað sér að koma fram með frumvarp um þetta, en
hvarf þó frá því, og lét sér nægja að koma fram með tillögu um að skora á stjórnina að athuga þetta.
Nú sem stendur er útflutningsgjald af hvallýsi 1 króna af tunnu og virðist nefndinni mega hækka það, en svo eru til fleiri hvalafurðir, sem gjalda mætti af hærra en nú, svo sem hvalskíði, hvalbeinamjöl, hvalkjötsmjöl og hvalguano. Það sem einkum gerir það æskilegt, að auðið væri að hækka þessi gjöld, er það, að þetta er atvinna, sem landsmenn reka eigi sjálfir. Þótt þeir, er hana stunda, gjaldi töluvert til lands- og sveitarþarfa, þá eru þeir þó útlendingar og fara með arðinn af atvinnu sinni utan. Og hér er um atvinnu að ræða, sem ekki miðar til framleiðslu, heldur þvert á móti eyðir framleiðslustofninum. Þegar hvalir eru svo mikið veiddir sem hér, þá fer þeim auðvitað smáfækkandi, þannig að ef oss yxi einhverntíma svo fiskur um hrygg, að vér gætum farið að stunda hvalaveiðar, þá yrði búið að eyða þeim atvinnuvegi fyrir oss. Af þessum ástæðum virðist það ekki svo ísjárvert, þótt hátt gjald sé lagt á þessar afurðir, og það jafnvel þótt það kynni að verða til þess, að þeir menn, sem hlut eiga að máli, hefðu ekki þann hagnað af veiðunum, sem þeir hafa hingað til haft, því að á það er að líta, að það er af miklu að taka.
Svo er hér eitt lítið atriði um útflutningsgjald af lifur, sem ekkert hefir verið hingað til. Nú á síðustu árum hefir nokkuð verið gert að því, að flytja hana út óbrædda og er þá ekki nema eðlilegt, að lagt sé á hana tiltölulega við lýsið.
Þá hefir nefndin breytt nokkuð orðalagi fyrsta hluta till. sbr. þgskj. 852 og væntir hún þess, að háttv. deild fallist á það og till. alla í heild sinni.