05.04.1911
Efri deild: -1. fundur, 22. löggjafarþing.
Sjá dálk 622 í B-deild Alþingistíðinda. (363)
122. mál, frestun aðflutningsbanns
Sigurður Hjörleifsson:
Það er ekki langt mál, sem eg ætla að flytja hér að þessu sinni.
Það var talað hér í deildinni í dag töluvert mikið um fjárhaginn, en að því er mér fanst, var þar æði mikið blandað saman fjárhag landsins og fjárhag almennings, þó þetta sé sitt hvað. Það var bent á hve landið væri skuldugt, og í sambandi við það, var talað um hálfrar miljón króna lánið, sem nú er raunar búið að borga talsvert af. Einnig var talað um l½ milj. króna lán, sem eg veit ekki að hafi nein veruleg áhrif í þessu efni. Það var tekið af landssjóði, eins og við mátti búast með nokkrum afföllum eða 2%, en Landsbankinn, sem aftur fékk féð hjá landssjóði, fékk það með sömu kjörum, svo að ekki var um annað tap að ræða en þá vinnu, sem í það fór að útvega lánið.
Það hefði reyndar mikil áhrif, ef svo óheppilega tækist til, að eitthvað af þessu láni væri tapað eða glatað, fyrir vanhirðu stjórnarinnar, eins og sumir hafa verið að dylgja með nú undanfarið og hæstvirtur ráðherra var að gefa skýrslur um fyrir skemstu.
(Ráðherra (Kr. J.): Það hefi eg aldrei talað).
En nú er úr þessu leyst og krónurnar komnar fram. Lán þetta hefir engin veruleg áhrif á fjárhag landsjóðs. Auðvitað hefir það aftur áhrif á landsmenn, þar sem skuldirnar vaxa að því skapi sem út er lánað, en hér við er að athuga, að með þessum lánum hafa þeir borgað önnur lán, að meira eða minna leyti.
Það verður með engu móti sannað, þó bent sé á þetta lán, að fjárhagur landsins hafi fyrir það versnað.
En um ölfangatollinn er það að segja, að um hann fer tvennum sögum. Ýmist er því haldið fram, að áfengisnautn sé sára lítil í landinu og fari sífelt minkandi og væri það satt, þá er auðsætt, að ekki er mikil eftirsjá að áfengistollinum fyrir fjárhag landsins. En þegar svo því er haldið fram, að rétt sé að byggja ekki tekjurnar á þessum tolli framvegis, þá er hann skyndilega orðinn það lífsakkeri, sem stjóra á fjárhag landsins við, og er þetta hið fráleitasta ósamræmi.
Á þingi 1907 var áætlaður tollur af vínföngum 165 þúsundir og reyndist hann síðar að verða 171 þúsund. Stjórnin gaf þá þinginu bendingu um, að miklu meira mætti hafa upp úr vínfangatollinum ef hann væri hækkaður. En reynslan hefir nú sýnt, að tollurinn varð sáralítið meiri en áætlað var áður. Þaðan stafa fjárvandræðin, að það reyndust tálvonir, sem þáverandi stjórn bygði á, og þó þingið bygði ekki á eins háum tolli og stjórnin, þá urðu hér þó vonbrigði um tekjuafgang.
Eg vil í þessu sambandi benda á ráð, sem gæti komið til íhugunar, og það er, að breytt sé lögum um tollgæzlu. Samkvæmt núgildandi ákvæðum á að vera búið að greiða allan toll að ári liðnu frá innflutningi, en það gæti komið til tals að framlengja þennan frest. Þetta vildi eg benda þeim háttvirtum þingmönnum á, sem bera það fyrir brjóstinu, að við fáum sem mest af áfengi inn í landið. Eg ber þetta ekki fyrir brjóstinu, því að eg álít hag landsins því betur komið, sem minna er flutt inn af áfengi.
Málið horfir alt öðru vísi við nú, en það gerði árið 1909. Það var þá samþykt með miklum atkvæðamun í þinginu. Það vakti eftirtekt og samhygð allra þeirra manna, út um heim, sem vilja vinna að útrýming áfengis, og eru þeir afar-margir. Þeir vilja styðja okkur í þessu máli. Það er hrapallegt, ef sú verður reyndin á, að vér getum ekki staðið við orð okkar. Sú óvirðing og skömm lendir ekki aðeins á bannmönnum, heldur yrði þetta þjóðarskömm, það mætti jafnvel segja veraldarskömm, af því að öll veröldin horfir á það. Menn hljóta að taka tillit til þessa. Og vilja þeir menn, sem nú vilja fresta framkvæmd bannlaganna ekki íhuga, hvað þeir eru að gera. Halda þeir, að ekki verði um þetta mál talað, og barist á móti bannlögunum á næstu þingum. Þessi frestun bannlaganna hlýtur, ef hún nær fram að ganga, að gera mótstöðumönnum þeirra auðveldara að berjast fyrir því, að lögin komi aldrei í gildi. Með þessu er því verið að, eða að minsta kosti verið að gera tilraun til að lögleiða aftur áfengi í landinu. Þeir segjast aðeins vilja fresta framkvæmd laganna, en eins og sagt hefir verið hér í dag, þá eigum vér eigi allir víst, að verða staddir hér á næsta þingi, og því fremur höfum vér ábyrgð á því, að það sem gert er nú, verði ekki landinu til óheilla. Það hefir verið minst á orð Lúðvíks 15. „apres nous le déluge“ á eftir oss kemur syndaflóðið. Þetta á við þá sjálfa, því að þeir, sem þessu frumvarpi fylgja, eru að vinna að því, að áfengisbölvunin hvíli á þjóðinni áfram.