03.04.1911
Neðri deild: -1. fundur, 22. löggjafarþing.
Sjá dálk 89 í B-deild Alþingistíðinda. (921)
111. mál, fjárlög 1912-1913
Þorleifur Jónsson:
Eg þarf ekki að tala mikið um breyt.till. mína á þingskjali 341 um styrkinn til mótorbátsferða í Austur-Skaftafellssýslu. Mér heyrðist á háttv. framsögum. (B. Þ.), að nefndin mundi taka þetta til greina við 3. umræðu. Og mér þykir það líklegt, með því þessi styrkbeiði er svo sanngjörn og flestar aðrar styrkbeiðnir, sem hafa farið í líka átt, verið teknar til greina, þar á meðal styrkur til mótorbátsferða á Lagarfljóti.
Eg fór fram á það við 2. umræðu fjáraukalaganna, að þessi styrkur væri tekinn upp á þau. En sökum misskilnings, þá féll það með eins atkvæðismun. Framsögumaður hafði þá víst ekki gert sér glögga grein fyrir, hversu þörfin er mikil á mótorbátsferðum í Austur-Skaftafellssýslu, né heldur, að þetta væri flutt hér samkvæmt ósk kjósenda; en þetta kom fram á fjölmennum þingmálafundi í Lóni, og er fundargerðin til sýnis hér.
En þar sem háttv. framsögumaður (B. Þ.) hefir tekið svo vel í þetta, og lofað að nefndin komi með tillöguna sjálf til 3. umræðu, þá get eg tekið hana aftur að sinni.
Þá á eg aðra breyt.till. á þingskjali 340 um að veita 2500 kr til þjóðvegarins í Austur-Skaftafellssýslu. Eins og menn vita, er Austur-Skaftafellssýsla með lengstu sýslum á landinu, eitthvað 4 eða 5 dagleiðir og þjóðvegurinn liggur eftir endilangri sýslunni. Minst af allri þessari óraleið er vegað, sem heldur er ekki von, þar sem það er nú fyrst á síðari árum að farið er að hressa upp á vegi þar. Og skal það játað, að mikil bót er að því sem komið er, en þó eru enn langir kaflar hingað og, þangað um sýsluna, sem þurfa mikilla umbóta. Á seinustu árum hefir verið byrjað á akvegarlagningu í Nesjum, er Laxárbrúin, sem gerð var í sumar leið á þeim akvegi, en sá vegur komst þá stutt áleiðis, lítið eitt vestur fyrir Laxá. Nú vantar framhald af þessum akvegi, er kemur því ekki nema að hálfum notum, og er þó auðsæ þörfin á akvegi þar og engin hætta á, að hann verði ekki notaður, þegar hann er kominn á. Strax í sumar var farið að nota vagn á þessum parti, sem búinn er, fluttu menn á vögnum úr kaupstað, það sem vegurinn nær. En svo verður að taka alt uppá hestbak, þar sem vegurinn endar og geta allir getið því nærri, hve slíkt er óþægilegt og óviðunandi.
Á ýmsum fleiri stöðum í sýslunni er mjög mikil nauðsyn á að bæta vegi, t. d. í Lóni og Suðursveit og víðar og ætlast eg til, að einhverju af þessari upphæð, sé varið til að bæta veginn í Mið-Lóni. Þar þarf 8001000 kr. til að laga veginn. Hér hafa verið bornar fram ýmsar tillögur um að leggja fram fé til sýsluvega, jafnvel hreppavega af landssjóði, en eg tel eðlilegast, að þeir vegir, sem landssjóður á að kosta gangi fyrir, en það eru þjóðvegir og póstleiðir.
Eg álít því réttmætara, að þesssi tillaga mín um að fá þessa fjárupphæð til þjóðvegarins í Austur-Skaftafellssýslu, nái fram að ganga, þar sem eg sé mér ekki annað fært, vegna fjárhagserfiðleika landsins, en að stinga undir stól ýmsum fjárbeiðnum, sem komu fram á þingmálafundum í mínu kjördæmi. Þar var farið fram á að fá fé til að bæta bátahafnir við Skinneyjarhöfða á Mýrum, og Ingólfshöfða í Öræfum, brú á Kolgrímu í Suðursveit o. fl. og ef eg hefði borið hér fram allar þær tillögur, sem fram komu á þingmálafundunum í mínu kjördæmi, þá er eg viss um, að það mundi nema tugum þúsunda. En eins og nú stendur fjárhagurinn sé eg að það er þýðingarlaust, þótt eg hins vegar vonist til að þm. láti sér skiljast, að mikil óánægja muni verða í kjördæmi mínu, ef ekki fæst fjárframlag til þessa vegarspotta, sérstaklega þegar sýslubúar mínir fara á mis við svo mörg þægindi, sem aðrir landsmenn verða aðnjótandi t. d. millilandaferða, símasambands o. fl. Eg vonast því til að deildin líti með sanngirni á þetta og samþykki þessa fjárveiting.
Þá nokkur orð um breyt.till. á þgskj. 394, er fer fram á að veita Jörundi Brynjólfssyni styrk til að stunda nám á kennaraháskólanum í Kaupmannahöfn. Þessi maður, sem er tímakennari við barnaskólann hér í Reykjavík, mun eiga fáa hér að, og þekkir víst fátt af þingmönnum, hefir beðið mig, sem er kunnugur honum, að bera sig hér fram á bænarörmum. Hann er útskrifaður úr búnaðarskólanum á Hvanneyri með beztu einkunn, og hefir nú lokið burtfararprófi af kennaraskólanum hér, sömuleiðis með beztu einkunn, og langar nú til að geta fullkomnað sig við kennaraháskólann í Kaupmannahöfn. Þessi maður hefir beztu meðmæli bæði frá Hirti skólastjóra á Hvanneyri, Magnúsi Helgasyni, kennaraskólastjóra, og Morten Hansen, barnaskólastjóra og taka þessi meðmæli það skýrt fram, að maðurinn sé mjög ástundunarsamur og reglusamur, og get eg mælt með því af eigin kunnugleika, að svo er. Hann hefir fyrir dugnað og ástundunarsemi, komist fram án styrks frá öðrum. Nú hefir hann mikla löngun til að geta fullkomnað sig í ýmsum þeim greinum, er nauðsynlegar eru fyrir kennara, svo sem: náttúrufræði og stærðfræði o. fl., en hefir engin efni til að kosta nám sitt erlendis, því leitar hann nú á náðir þingsins, og þar sem þingið áður hefir veitt mönnum styrk til slíks framhaldsnáms, þá vona eg, að háttv. deild veiti nú þennan styrk.