27.07.1912
Neðri deild: -1. fundur, 23. löggjafarþing.
Sjá dálk 763 í B-deild Alþingistíðinda. (1202)
35. mál, eftirlit með síldveiðum
Ráðherrann (H. H.):
Eg hefi haft sagnir af því, að nú sem stendur sé mjög rólegt á Siglufirði, Norðmenn haldi skipum sínum fyrir utan landhelgi og alt fari þar fram með mestu spekt. Það sýnist því ekki brýn þörf að fara að herða á ákvæðunum um eftirlitið með síldveiðunum nú í svipinn. Sérstaklega skal eg geta þess, að einmitt nú er full átæða til þess að fara varlega í sakirnar, vegna þess, að íslenzku stjórninni hefir nýskeð gegnum utanríkisstjórn Dana, borist erindi frá norsku stjórninni, sumpart sem svar upp á eldri óskir héðan, þess efnis, að nú mundi af Norðmanna hálfu kostur á samningum milli Íslendinga og Norðmanna, í þá átt, að þeir færðu niður toll á íslenzku kjöti og hestum, gegn því að Íslendingar linuðu dálítið á ákvæðunum um síldveiðar Norðmanna hér við land, sérstaklega þeim, sem sett voru með lögunum frá 1911. Þykja þeim, sem von er, sum ákvæði þessara laga, afarhörð aðgöngu svo sem það ákvæði að síldveiðaskipunum er bannað að hafa skipsbáta sína utanborðs í landhelgi telja Norðmenn það ákvæði gera sér síldveiðarnar lítt mögulegar. Þess var því farið á leit við íslenzku stjórnina, hvort ekki væri hægt að fresta framkvæmdinni á ákvæðum laganna 1911, en stjórnin svaraði því svo, að slíkt yrði ekki gert nema með lögum frá Alþingi, en hana skorti alla heimild til bráðabirgða-fyrirskipana í þá átt. En hins vegar mundi þessi málaleitun verða lögð fyrir þingið til athugunar. Og satt að segja finnast mér þessi lagaákvæði nógu hörð og óvægin, þótt ekki sé verið að herða enn þá meira á þeim.
Eg hefi leyft mér að koma fram með þingsál.till, þess efnis, að nefnd verði kosin til þess að athuga öll þau skjöl og skilríki, sem fyrir liggja viðvíkjandi málaleitun þessari, er eg gat um og þegar sú tillaga kemur á dagskrá gefst mér tækifæri til þess að skýra háttv. þd nánara frá málinu. Fjöldi manna mun telja okkur það mikið velferðar mál, að íslenzkur kjöt- og hesta-markaður yrði opnaður eða bættur í Noregi og teldi eg það mikið happ ef hægt væri að koma því fyrir með því móti, að við slökuðum dálítið til í lagaákvæðum okkar um síldveiðarnar gerðum þau dálítið mannúðlegri.
Hvað þessari þingsályktun, sem nú liggur fyrir, viðvíkur, þá skal eg geta þess, að mér þykir nefndin, sein í tillögum sínum fer fram á aukið eftirlit úr landi, fara nægilega langt, en þar sem hv. þm. Dal. (B. J.) leggur það til að einum manni sé veitt heimild til þess að gera út sérstakt skip, til þess að gripa sem flesta lögbrjóta, gegn ákveðnum hluta í sektunum, sem landssjóði aflast á þann hátt, þá finst mér hann alt of ólmur. Mér virðist það mjög óviðeigandi og ósamboðið þjóðinni að gera út þess konar „Spekulant“skip eða „kaprara“, sem á að reyna að hremma sem flesta, til þess að ná í eins mikið sektarfé og hægt er. Sú aðferð er ólík því sem tíðkast um heim allan, að því er strandgæzlu snertir og eg er þess fullviss að erlendar þjóðir mundu kunna slíkri aðferð mjög illa. Annarsstaðar er það venja, að strandgæzlu er haldið uppi af þeim einum mönnum, er hafa herforingjalærdóm og stöðu. Auðvitað mætti halda úti lögregluskipi til þess að hafa eftirlit á landhelgissvæðinu, á sama hátt og að undanförnu hefir tíðkast, um eftirlit úr landi; en þá yrði að verja til þess ákveðinni og fyrirfram veittri fjárupphæð, en hitt væri alveg fráleitt ef landssjóður ætti að fara að ganga inn á eitthvert „akkord“, þannig að laun útgerðarmanns skipsins færu eftir því hve marga sökudólga honum hepnaðist að klófesta. En fé til slíks er ekki unt að ákveða með þingsályktunartillögu, heldur þarf til þess veiting á fjárlögunum eða á fjáraukalögum. Eg vona því, að háttv. deild samþykki ekki þessa brt. háttv. þm. Dal. (B. J.).
Að lokum vildi eg leyfa mér að spyrja háttv. nefnd að því, hvort hún gæti ekki fallist á, að þetta mál biði dálitla stund, þangað til þingsál.till. mín, sem eg hefi getið um, kemur á dagskrá. Málaleitunin frá Norðmönnum gæti þá orðið til hliðsjónar þessari þingsál.till. Henni liggur heldur ekki svo mikið á, því eins og eg gat um í byrjun ræðu minnar, þá er alt nú sem stendur með mestu spekt fyrir norðan land.