21.08.1912
Neðri deild: -1. fundur, 23. löggjafarþing.
Sjá dálk 1064 í B-deild Alþingistíðinda. (1505)
61. mál, útflutningsgjald af fiski, lýsi o. fl.
Benedikt Sveinsson:
Það er hálfþreytandi að vera að fást við þetta frv., sem á að knýja í gegnum þingið með lagaleysi og rangindum. Við 2. umr. var bætt við nýrri grein, sem nú er 1. gr. og á víst að vera til að réttlæta það, að frv. gangi í gegnum þingið.
Háttv. flm. hefir gert grein fyrir á hvern hátt sé ætlast til að greitt sé útflutningsgjald af síld, sem flutt er laus í skipi út úr landinu. Nú er greiddur 50 aura tollur af hverri tunnu af útfluttri síld. (Guðl. Guðmundsson: Það er ekki rétt). En nú er farið fram á að greiða 25 au. af hverri tunnu af síld, sem flutt er út umbúðalaus.
Eg sé ekki að hér sé um neitt nýmæli að ræða, og þó er þetta eitthvað það skársta, sem í frv. stendur. í 2. gr. er gert ráð fyrir 30 au. tolli af hverri tunnu síldarlýsis. Það er hinn mesti óþarfi að lögleiða þetta, því að það hefir staðið í lögum í 30 ár, að greiða skuli 30 au. toll af hverri lýsistunnu, og hlýtur það jafnt að gilda um síldarlýsi og annað lýsi.
Háttv. þm. Ak. (G. G.), sem mest hefir haft um framkvæmd þessara laga að fjalla, hefir upplýst, að hann hafi tekið toll af síldarlýsi. Hann álítur þó nauðsynlegt að taka það með hér, og ber fyrir misskilning einhvers manns í stj.ráðinu, sem auðsjáanlega veit ekki hvað lýsi er.
Með þessu finst mér vera nokkuð mikil virðing lögð við fáfræði manna í íslenzkri tungu, að gera sérstaka grein um síldarlýsi.
Þetta frv., sem sumpart leggur toll á þá hluti, sem ekki eru til. kemur í veg fyrir stofnun þarflegra fyrirtækja í landinu og aftrar því að betra hreinlæti geti átt sér stað í fiskiverum heldur en tíðkast hefir hingað til, því að þessar verksmiðjur mundu kaupa slor og annan fisk-úrgang til að vinna úr. Einnig miðar frv. að því að hindra að útgerðarmenn geti komið í verð úrgangi úr fiski, sem þeir fá ekkert fyrir nú.
Það hefir verið talað um, að þetta frv. gengi í bága við hag Norðmanna hér á landi, og er það alveg rétt. En það sem lagt er á þessar útlendu stofnanir, sem kaupa efni til að vinna úr af Íslendingum, kemur niður á Íslendingum sjálfum, því að verksmiðjurnar sjá sér ekki fært að kaupa efnið háu verði þegar hár tollur er lagður á það, sem úr því er unnið. Og það er upplýst, að þessar stofnanir á Norðurlandi hafa ekki borið sig, enda hefir það komið fram í viðskiftum við landsmenn, því að eg heyri sagt að nú sé greitt fjórðungi minna fyrir síldarúrgang og slor heldur en í fyrra.
Er nú nokkur knýjandi ástæða vegna fjárhags landssjóðs til að vera að koma með þetta frv.? Eg held ekki. Eg held að þingið sé nú þegar búið að gera ráðstafanir til að afla landssjóði álitlegs tekjuauka. Þegar verið var að berjast fyrir lotterifrumv. hér á dögunum, var sagt að með því myndi borgast í landssjóðinn alt að 400.000 kr. Svo hefir verið samþ. í Nd. frv. um vörugjald og má telja víst að það verði samþ. í Ed. líka, og er áætlað að það gefi af sér 200.000 kr. Ennfremur má gera ráð fyrir að með einkasölu á steinolíu fáist um 100.000 kr. tekjur. Þetta alt saman talið verður um 700.000 kr., og virðist því vera óþarfi að koma með þetta frv. í því skyni að auka tekjur landssjóðs, enda sjá allir að hér er um lítilræði eitt að ræða fyrir landssjóðinn. Það eina sem frv. getur gert, er, að lögbjóða það, sem áður er lögboðið og stemma stigu fyrir nýjum atvinnurekstri í landinu.
Þingdeildin hefir sýnt þessu frv., sem komið er fram á all-einkennilegan hátt, of mikla þolinmæði hingað til, og ætti nú að marka því aldur við 3. umr.