10.07.1913
Neðri deild: 8. fundur, 24. löggjafarþing.
Sjá dálk 205 í C-deild Alþingistíðinda. (167)
43. mál, samþykktir um hringnótaveiði
Flutningsm. (Stefán Stefánsson):
Eg ætla að eins að segja örfá orð viðvíkjandi einstökum atriðum, sem fram hafa komið. Mér skildist á háttv. þm. V.-Ísf. (M. Ó.), að hann vildi beina því til Eyfirðinga, að þeim vær nær að koma sér upp skipi til hringnótaveiða, heldur en að bægja þeim burtu, er þau Veiðitæki notuðu. Eg hygg að hann þekki svo vel smábændur, að hann viti að þeir muni ekki slá sér saman í stórhópum til þess að koma á stofn slíku fyrirtæki sem hringnótaveiði með þilskipum. Það er því ið sama og segja við þá: Síldin er nú þarna úti á firðinum, en til þess að þið getið notað ykkur hana, þurfið þið hringnætur. Að vísu geta fæstir ykkar keypt þær, en það kemur löggjafarvaldinu ekkert við, það hlutast ekkert til um það.
Eg hefi jafnan litið svo á, að þegar jarðirnar við sjávarsíðuna voru metnar um 1860, hafi eigi svo lítið tillit verið tekið til veiðinnar, sem þær sífelt gátu notið, vegna sinna sérstöku staðhátta, og beint af þessari ástæðu er það, að jarðir við Eyjafjörð eru, sem landjarðir einvörðungu, að mun hærra metnar en sama konar jarðir í nálægum sveitum.
Það er því siðferðisleg og sjálfsögð skylda löggjafarvaldsins að hlutast til um, að þessum afnotarétti ábúendanna sé ekki gerspilt.
Að búast við því, að fjöldi fátækra bænda fari að leggja saman, eða ganga í félög til þess að koma sér upp skipum til hringnótaveiða er hrein og bein fjarstæða.
Háttv. þm. V.-Ísf. (M. Ó.) áleit það líka fjarstæðu, að hvalaveiðarnar spilli fyrir síldarveiðunum. En eg álít að þá hafi stórt óhamingjuspor verið stigið, þegar þær veiðar voru liðnar hér við land. Er mér kunnugt um, að það er sameiginlegt álit fjölda fiskimanna, að hvalirnir hafi rekið síldina upp að landi inni á fjörðum, og að nú Sé minna um neta síldveiði en áður Var, sennilega að miklu leyti fyrir það, að hvölunum hefir svo mjög fækkað.
Eg get vel fallist á, að það sé máske ekki heppilegt að miða við landhelgislínuna, hvað hringnóta veiði snertir svona alment yfir. Enda veit eg að Eyfirðingum er það ekkert kappsmál. Önnur lína miklu innar getur vel komið þar til greina. En þar sem firðir eru stuttir mun þó þessi heimild verða lítils virði, ef ekki er miðað við landhelgislínuna. Þetta mun þó ekki verða til neinnar fyrirstöðu fyrir samvinnu frá minni hálfu við væntanlega háttv. nefnd. Eg get sem sagt, fyrir mitt leyti, fallist á línu sem er all-miklu innar á Eyjafirði.
Hvað því viðvíkur sem hv. 1. þm. S -Múl. (J Ó.) hélt fram, að með þessu frv. væri íslenzkum skipum fyrirmunað að veiða í landhelgi, en norskum skipum aftur á móti gert hægara fyrir að veiða þar átölulaust, þá skil eg ekki hvernig það getur átt sér stað. Eg býst við að öll þau skip, er þessa veiði stunda, verði sem næst landhelgislínunni, íslenzku skipin eins og önnur, sé þar um mikla síld að gera. Og þá gætu þau, jafnt eftir sem áður, heft yfirgang útlendinganna. Síldin er ekki á svo geysilega stóru svæði á sama tíma. Fyrir Norðurlandi eru göngur hennar venjulega mjög reglulegar, vestan fyrir Horn og austur með landi fyrir Langanes.
Mér er kunnugt um, að þau skip, er hringnótaveiði atunda, fara venjulegast framan af veiðitímanum vestur og fram af Siglufirði og Eyjafirði, en þá meira austur og fram í haf þegar á líður. Eg hygg því, að þó að þetta frv. kæmist í framkvæmd, mundu íslenzku botnvörpungarnir geta verið alimikið á verði fyrir ágangi útlendinganna eftir sem áður.
Það er Vitaskuld rétt, sem háttv. þm. N.-Þing. (B. SV.). tók fram, að frumv. takmarkar að nokkru leyti réttindi íslenzkra þilskipa. En þegar fjöldinn álítur að þessi réttindi þeirra geri stórtjón allri innfjarðarveiði, má ekki horfa í það, þó að einstakir menn verði fyrir dálitlum halla. Aðalatriðið er heldur ekki einasta það, að mikið veiðist, heldur og það, að síldin sé í góðu verði á heimsmarkaðinum. En dæmi eru til þess, að svo mikið hefir veiðst af síldinni, að hún hefir fallið í verði. Það er miklu meira komið undir því, að markaðurinn verði ekki offyltur, heldur en það, að einstakir menn fái afarmikinn afla.
Eg heyri á þeim háttv. þingm., sem talað hafa, að þeir eru ekki mjög á móti nefndarskipun, þótt misjafnlegar ástæður liggi til þess, en þrátt fyrir það vænti eg góðrar samvinnu við nefndina, og vona að frumv. komist fram í einhverri mynd.