08.09.1913
Neðri deild: 54. fundur, 24. löggjafarþing.
Sjá dálk 2254 í C-deild Alþingistíðinda. (2527)
109. mál, forðagæsla
Framsm. (Ólafur Briem):
Nefndin hefir komið fram með breyt.till. við þetta frumv. á þgkj. 750.
1. brt. er við 1. gr., að við hana sé bætt ákvæði um, að ef fleiri en einn forðagæzlumaður er í hverjum hreppi, þá geti hreppsnefndin skift hreppnum í jafnmörg forðagæzluumdæmi, og að hver forðagæzlumaður hafi þá sitt svæði til umsjónar. Það er ekki nema eðlileg afleiðing, ef forðagæzlumenn eru fleiri en einn, að hreppnum sé skift á milli þeirra. Það mundi spara talsverðan kostnað, ef forðagæzlumenn eru t. d. tveir, að þeir færu ekki báðir saman um allan hreppinn, heldur hvor um sinn hluta. Hins vegar er hreppsnefndunum ekki meinað með þessu að hafa það fyrirkomulag, ef þeim þykir það tryggilegra eða á einhvern hátt heppilegra.
2. brt. á þgskj. 750 er við 12. gr., og er hún einungis lagfæring á tilvitnun. 3. og síðasta brt. nefndarinnar á þessu sama þgskj. er einnig við 12. gr. Það er að eins orðabreyting, að fyrir »opinber« komi : almenn.
Þá hafa nokkrar brt. komið fram frá einstökum háttv. þingm. Háttv. þm. A.-Sk. (Þ. J.) og háttv. 1. þm. Arn. (S. S.) hafa borið fram brt. á þgskj. 749. Þær breytingar getur nefndin að miklu leyti aðhylst.
1. brt. er við 3. gr., að fyrir orðin »í vetrarbyrjun« komi: snemma vetrar. Þetta er að eins lítil efnisbreyting, og er nefndin á því, að betra sé að orða þetta ákvæði þannig, heldur en það er gert í frumv.
2. brt. er einnig við 3. gr., að ákvæðið um, að forðagæzlumaður skuli jafnan mæla heyin og meta fóðurgildi þeirra, falli burt. Nefndin er reyndar á því, að meira en ekki minna sé komið undir því, að miðað sé við fóðurgildið, heldur en við fóðurmagnið, þegar um ásetning er að ræða. En hins vegar litur hún svo á, að hver forðagæzlumaður muni hafa þetta fyrir augum, og þess vegna nægi að taka það fram í frumv., að heybirgðir, kornvörubirgðir og aðrar fóðurbirgðir skuli rannsakaðar á hverju heimili. Þess vegna hefir nefndin ekkert á móti því, að þessi breytingartill. verði samþykt.
3. brt. er við 7. gr. og lýtur að því, að kaup forðagæzlumanna sé ekki einskorðað við 2 kr. fyrir daginn eina og í frumv., heldur fari það eftir samkomulagi við hreppsnefndina, hvert kaupið sé, og hámarkið sé að eins til tekið og bundið við 2 kr. Það hefir vitaskuld vakað fyrir aðalflutningsmönnum frv., að meiri trygging væri fyrir því að starfið yrði betur rækt, ef vissa væri fyrir því, að það yrði ekki lakara borgað en þetta. Nefndin sér þó ekkert verulegt á móti því, að það fari eftir samkomulagi við hreppanefndina, hvert kaupgjaldið verður í hverju einstöku tilfelli; enda er það í fullu samræmi við gildandi lög, horfellislögin frá 9. Febr. 1900.
Þá er 4. brt. við 8. gr. Hún er, að áliti nefndarinnar, heldur til skemda, þar sem hún fer fram á, að felt sé burt ákvæðið um, að sýslunefnd semji reglugerð fyrir forðagæzlumenn eftir fyrirmynd sem bjargráðastjórn landsins lætur í té. Nefndin álítur, að slík fyrirmynd gæti orðið til mikilla þæginda og hægðarauka í einstökum tilfeilum og vill því síður að frumv. sé breytt í þessu atriði, án þess þó, að hún leggi nokkra verulega áherzlu á það.
5. breyt.till. er við sömu grein, að felt sé burt ákvæðið um, að stjórnarráðið leiti í hvert skifti álits bjargráðastjórnar áður en það samþykki reglugerðirnar um störf forðagæzlumanna. Nefndin hefir ekkert á móti því að stjórnarráðið verði látið sjálfrátt í þessu atriði og fellir sig því við að breyt.till. verði samþykt.
6. og 7. breyt.till. eiga við 11. gr. Þó að þær séu tvær, þá standa þær samt sem áður í nánu sambandi hvor við aðra. Þær lúta að því, að nægilegt sé, að forðagæzlumaður geri hreppstjóra aðvart, ef búandi fer ekki að ráðum hans, svo að til vandræða horfi út af því, og að hreppstjóri geri síðan nauðsynlegar ráðstafanir, án þess að sýslumaður þurfi þar nærri að koma. Það er auðvitað, að það væri krókaleið og mundi tefja tímann, að þurfa að leita til sýslumanns í hverju einstöku tilfelli og er nefndin því eindregið á því að þessi breyting sé til bóta og vill mæla með því að hún verði samþykt.
Tilgangurinn með því að setja þetta ákvæði í frumvarpið var vitanlega sá, að koma í veg fyrir að gerræði væri beitt í þessu efni. En hins vegar má ganga að því vísu, að hreppstjórar séu alment manna kunnugastir hvernig til hagar hver í sínum hreppi, og þess vegna er þeim trúandi til að gera þær ráðstafanir, er bezt henta í hverju einstöku tilfelli.
Sem sagt þá aðhyllist nefndin allar breytingartill. þessara tveggja háttv. þingmannna (Þ. J. og S. S.), nema 4. till. Henni er nefndin heldur mótfallin, án þess þó að hún geri það að nokkru kappsmáli.
Þá hefir háttv. 2. þm. Rang. (E. P.) komið fram með breytingartill. á þgskj. 748, sem lýtur að því, að setja frekari takmarkanir viðvíkjandi kaupi forðagæzlumannanna, sem sé að það megi aldrei fara fram úr 1 kr. fyrir hvern búanda hreppsins. Nefndin álítur, að það sé nægileg takmörkun, að binda kaupið við hámark 2 kr. fyrir daginn og að með því sé fengin nægileg trygging fyrir því, að fé hreppsins verði ekki notað að óþörfu og að hæfilegs sparnaðar verði gætt, sem ávalt er gott og nauðsynlegt, þar sem því verður við komið. Nefndin getur því ekki talið nauðsynlegt að setja ákvæði um, að forðagæzlukostnaðurinn megi ekki nema meiru 1 kr. á hvern búanda í hreppnum, eins og háttv. þm. (E. P.) fer fram á. Þetta ákvæði er heldur ekki í gildandi lögum, horfellislögunum frá 9. Febr. 1900, og veit eg ekki til að það hafi nokkurn tíma sýnt sig að á því væri þörf. Og enn óþarfara verður það ef till. háttv. þm. A.-Sk. (Þ. J.) og háttv.
1. þingm. Arn. (S. S.) gengur fram, að kaupgjaldið skuli vera eftir samkomulagi Við hreppsnefndina og að hámarkið sé 2 kr. fyrir daginn. Nefndin verður því að leggja á móti að þetta atriði verði samþykt.