13.08.1913
Neðri deild: 33. fundur, 24. löggjafarþing.
Sjá dálk 1016 í C-deild Alþingistíðinda. (830)
1. mál, fjárlög 1914 og 1915
Einar Jónsson:
Eg er þakklátur fyrir skýringar háttv. framsögum. (P.J.) og fjárlagan. fyrir hennar mikla verk. Eg er ekki samþykkur öllum breyt.till. nefndarinnar og mun gefast kostur að fara nánara út í það síðar og annara gera mína afstöðu kunna með mínu atkvæði í hverju einstöku atriði, þegar að því kemur. Það er mín skoðun, að auka beri sem mest framleiðsluna í landinu, en fækka sem mest óþörfum eða lítt þörfum fjárveitingum, eins og bitlingum til einstakra manna, sem oft og einatt gera lítið þjóðfélaginu til gagns — ætla sér að læra og verða landinu til gagns og sóma, en verða svo í sumum tilfellum ekkert — til skálda og þess háttar manna.
Eg skal ekki fara út í einstakar greinir á þessu stígi málsins. Eg vil að eins geta þess, út af ummælum hæstv. ráðherra um Jökulsárbrúna, er hann kallaði glæfrafyrirtæki, að svo mundi hann ekki hafa talað, ef hann hefði nægan kunnugleika til árinnar. Án þess að eg fari nokkuð að andmæla Eyjafjarðarárbrúnni, þá hygg eg, að færa megi þeim orðum góðan atað, að Jökulsárbrúin sé þarfasta brúin á landinu.
Þá skal eg víkja að inum góða endurskoðanda, sem eg álít mjög hentugan til að vera í eldhúsi. Eg ætla mér ekki að fara að verja hæstv. ráðherra, en þó vil eg mótmæla ýmsum atriðum í ræðu háttv. þm. N.-Þing. (B. SV.). Hann gat þess, að ráðherra hefði haft á stefnuskrá sinni að efla friðinn í landinu, en segir þó annars vegar, að enginn ófriður hafi verið til í landinu á síðustu árum. Þetta kemur mér undarlega fyrir. Var t.d. friður í landinu þegar sparkliðið steypti Birni Jónssyni úr ráðherrasæti ? Var friður í landinu eftir að sambandsmálið kom heim 1908 ? Og loks, var það friðarauki þegar »Ingólfur« komst í hendur núverandi ritstjóra hans? Nei, öll þessi ár hafa verið ófriðarár, svo mikil ófriðarár, að engum einstökum ráðherra var mögulegt að halda þá friði í landi.
Þá mintist sami háttv. þm. á sambandsmálið og sagði, að ráðherra hefði ekki uppfylt þau loforð, sem hann hefði gefið í því efni. Eg ímynda mér nú, að þótt háttv. þm. hefði verið allur af vilja gerður, mundi honum þó ekki hafa hafa tekist að útvega það sem Dönum var þvert um geð. Eg er þess fullviss, að hæstv. ráðherra hefir í þessu máli gert það bezta, sem í hans valdi stóð.
Háttv. þm. sagði enn fremur, að sambandsmálið væri dauðadæmt. Þó að felt hafi verið frumv. 1908, þá ímynda eg mér samt, að þjóðin vilji gera nýja samninga, ef tækifæri gefst.
Margt fleira var það sem eg hafði að athuga viðræðu háttv. þm. N.-Þing. (B. Sv.), en eg hirði ekki að fara út í einstök atriði, enda er mér ekki um það gefið að skamma kunningja mína, þótt ástæða væri til þess. Hann græðir því mest á því að eg hætti, og þess ann eg honum vel.