07.08.1914
Neðri deild: 37. fundur, 25. löggjafarþing.
Sjá dálk 1176 í B-deild Alþingistíðinda. (1181)
70. mál, afnám eftirlauna
Sigurður Sigurðsson:
Það má æra óstöðugan, að svara öllum þeim andmælum, sem fram hafa komið gegn br.till. minni. Það ætla eg heldur ekki að gera. En þó get eg ekki leitt hjá mér að svara nokkrum atriðum.
Háttv. samþingism. minn (E. A.) svo að eg byrji þar sem hann endaði — áminti menn um, að þetta ætti ekki að gera að flokkamáli í þinginu og ekki stéttamáli í landinu. Eg get vel skilið, að embættismennirnir hérna í deildinni kæri sig ekki um, að það verði gert að stéttamáli, og þarf eg ekki að eyða orðum að því frekar.
Hæstv. ráðherra (S. E.) hóf fyrstur andmælin. Eg hefi ekki miklu að svara honum. Eg skal aðeins víkja að því, að hann taldi réttlátt, að laun embættismannanna væri endurskoðuð, og jafnvel, að laun sumra þeirra væri hækkuð. En hins vegar gerði hann sér von um, að eitthvað mætti spara með því að fækka embættismönnum, eða að minsta kosti ætti ekki að fjölga þeim. Þetta má segja. En hvað skeður? Fyrir fáum augnablikum var samþykt hér í deildinni með 15:8 atkv., að viðhöfðu nafnakalli, að stofna nýtt embætti. Þarna er samkvæmnin. Eg er ekki að ámæla hæstv. ráðherrra (S. E.) sérstaklega, en eg nota aðeins tækifærið, til þess að benda á ósamkvæmnina. Dæmið lá svo nærri. Eg þykist vita, að þetta embætti, sem verið var að samþykkja, verði stofnað áður en þessu þingi lýkur.
Eg gat þess áðan, að þegar launamálið var hér á döfinni, þá var þess getið af hálfu stjórnarinnar, að nauðsynlegt væri, og jafnframt að von væri á því, að launakjör starfsmanna landsins væri endurskoðuð. Þá var engri milliþinganefnd til að dreifa. Stjórnin ætlaði að gera þetta sjálf. Og eg hygg, þegar öllu er á botninn hvolft, að henni væri margt óljúfara að gera en þetta. Það nær ekki nokkurri átt, að hæstv. ráðherra, og þeim góðu mönnum, sem honum eru til aðstoðar, sé ekki trúandi til að leysa þetta starf sæmilega af hendi. Mér er spurn, til hvers er þeim góðu mönnum þá trúandi? Til hvers höfum vér sett á stofn dýrar stjórnarskrifstofur, ef þeim er ekki trúandi til neins?
Háttv. 1. þm. Rvk. (Sv. B.) sagði, að krafa um hækkun á launum, hefði komið fram í stefnuskrárskjali sjálfstæðisflokksins. Það getur vel verið, að eitthvað sé um launahækkun í þessarri alkunnu stefnuskrá. En hverir hafa skrifað þá stefnuskrá? Eru það ekki mestmegnis embættismenn?
Eg hefi aldrei sagt, að það væri ósanngjarnt í sjálfu sér að hækka laun þeirra manna, sem verst er launaðir, en hinu held eg enn fast fram, að ef farið væri að endurskoða launakjör embættismannanna, þá mundu útgjöld landssjóðs hækka. Og það mun sjást á sínum tíma, að eg hefi haft rétt fyrir mér. Eg er ekki spámannlega vaxinn, en þessu þori eg þó að halda fram.
Háttv. Samþingismaður minn (E. A.) sagði, að eg hefði í fjárlaganefndinni í fyrra viljað hækka laun embættismanna. Hann veit ekki skapaðan hlut um það, hver afstaða mín var til þess mála í fjárlaganefndinni. En það get eg sagt honum, að þegar það var orðið ofan á í nefndinni að hækka laun mentaskólakennaranna, þá hélt eg því fram, að ekki væri minni ástæða til að hækka laun hinna lægst launuðu embættismanna, eins og t. d. kennaraskólakennaranna. Þeir hafa frá upphafi haft miklu lægri laun en mentaskólakennararnir.
Það kom fram í launahækkunarfrumvörpum stjórnarinnar í fyrra, að byrjað var að auka laun þeirra hæst launuðu, og það hefir venjulega verið regla, að byrjað væri að ofan, en ekki neðan. Færi betur, að hæstv. núverandi ráðh. (S. E.) fylgdi ekki sömu reglu.
Allir spádómar, sem komið hafa fram um það, hvernig þessi milliþinganefnd verði skipuð, eru spádómar alveg út í loftið. Það er engin trygging fyrir því, að hún verði svo skipuð, að hún fallist á að lækka laun embættismannanna, eins og háttv. 1. þm. Hún. (G. H.) vildi halda fram. Og það er engin trygging fyrir því, að hún verði svo skipuð, að hún geti rannsakað, hvort aðskilja beri umboðsvaldið og dómsvaldið. Til þess þarf sérstaka menn og sérfróða. (Sveinn Björnsson: Það kostar peninga). Það er alt annað að borga einum eða tveimur duglegum mönnum, en heilum hóp, sem slæpist og gerir ekki neitt.
Eg held því fram, að stjórnarráðinu sé ekki ofætlun að rannsaka þetta mál, um launakjör embættismanna. Hún þarf ef til vill að reikna nokkur einföld dæmi. Vér eigum marga færa reikningsmenn, aðra en þingmenn, sem gæti reiknað dæmi, t d. viðvíkjandi ellistyrk embættismanna. Eg er t. d. viss um, að Ólafur Dan. yrði ekki lengi að því. (Sveinn Björnsson: Það mundi kosta peninga). Það er alt af hægt að segja það, og það kostar einnig peninga að vera einlægt að taka fram i. Annars er því svo varið, að þeir sem eru nirflar á sitt eigið fé, geta oft verið mestu bruðlunarseggir, þegar um landssjóðsfé er að ræða.
Að lyktum skal eg geta. þess, að fari svo ólíklega, að breyt.till. mín á þskj. 317 verði feld, þá vænti eg þó þess, að hin br.till. mín á þskj. 367 verði samþykt. Því að ef þessi milliþinganefnd verður skipuð, þá sé eg enga ástæðu til að fleiri menn sé í henni en þrír. Og betri er hálfur skaði en allur. Mér hefir einnig verið sagt það, að því fleiri sem sé í einhverri nefnd, því verr gangi venjulega starfið.
Verði hvorug tillaga mín samþykt, greiði eg hiklaust atkvæði á móti skipun þessarrar nefndar. Eg hefi enga von um, að hún leysi það verk viðunanlega af hendi, sem henni er ætlað, og allra sízt svo, að þjóðinni verði það til hagsbóta.