11.07.1914
Neðri deild: 9. fundur, 25. löggjafarþing.
Sjá dálk 317 í B-deild Alþingistíðinda. (318)
14. mál, vörutollur
Matthías Ólafsson :
Ef hér hefði legið fyrir skýrsla um það, að Austfirðingar hefði farið þess á leit við innlend bátaverkstæði, að þau smíðuðu fyrir þá báta og þau ekki getað annað því, þá hefði eg óhikað greitt atkvæði með frestun á framkvæmd þessara laga þangað til verkstæðin væri orðin þess megnug að sinna öllum pöntunum er til þeirra bærist. En nú er svo langt frá að þessu sé þannig farið, að eg get fullyrt að bátaverkstæðin hér vantar tilfinnanlega vinnu. Þetta, að menn vinna til að sækja báta sína til útlanda og gjalda hátt gjald fyrir að flytja þá, sýnir greinilega, að erlendu bátarnir eru lélegri en íslenzku bátarnir, að minsta kosti því lélegri er flutningsgjaldinu nemur. Verðmunurinn hlýtur að liggja í efninu og fráganginum á bátunum, því að vinnan er sízt ódýrari í útlöndum en hér.
Það sem sérstaklega vakir fyrir mér er það, að stærð bátanna, sem frá útlöndum koma, er hvergi nærri nægileg. Það er engin mynd á því, að bátarnir skuli ekki vera svo stórir og vel útbúnin, að allir hásetarnir geti legið í þeim og farið á þeim kringum landið til þess að stunda þar sjó, sem mest fiskivonin er í það og það skiftið. Ef sjómenska vor kemst ekki í það horf, þá kemst hún aldrei í gott horf. Menn eiga t. d. að geta farið á bátum sínum frá Siglufirði til Vestmannaeyja eða öfugt eftir því hvernig fiskast. En til þess að það sé hægt, þarf öll skipshöfnin að geta legið í bátunum á hvaða tíma árs sem er. En það er ómögulegt í þeim bátum sem hingað flytjast með gufuskipum frá útlöndum.
Háttv. 2. þm. S.-Múl. (G. E.) gat um, að það hefði komið fyrir að gufuskipin hafi orðið að liggja tímum saman úti á hafi, eingöngu vegna þess, að þau hafi haft mótorbáta meðferðis. Þetta veit eg, að rétt er. En þetta sýnir greinilega, að það er óhæfilegt fyrir útgerðarmenn að eiga undir flutningi báta frá útlöndum. Og það er ekki eingöngu það, að stopult sé að reiða sig á hvenær bátarnir koma, heldur kemur það og fyrir, að þeir koma svo brotnir, að þeir eru ósjófærir nema með mikilli viðgerð og ærnum tilkostnaði. Veit eg dæmi til, að það hefir orðið að stórum baga. Einhver stærsti báturinn, sem fluttur hefir verið til landsins, rakst á staur í bólverki, þegar verið var að koma honum á land á Ísafirði og á staurnum hékk hann mánaðartíma. Fleiri dæmi mætti nefna þessu lík.
Sami háttv. þm. (G. E.) sagði, að eg hefði reiknað hærri vörutoll af bátunum en hann hefði gert. Eg reiknaði toll af bát með ákveðinni stærð, en eins og gefur að skilja, breytist tollurinn eftir stærð bátanna. Ef báturinn er 1 feti styttri, mjórri eða grynnri, þá verður vörutollurinn að sama skapi minni. Sá bátur, sem eg miðaði við, var á stærð við stærstu báta, sem flytjast með skipum til landsins.
Enn get eg minst á eitt atriði, til þess að sýna fram á frekari hagnað en eg hefi nefnt, af því að hafa bátana stærri en nú tíðkast. Víða þurfa menn að sækja margar mílur frá höfnum út á fiskimiðin. Ekki á þetta sér sízt stað á Austfjörðum og get eg nefnt Reyðarfjörð til dæmis. Það væri enginn smáræðis ávinningur, ef menn á þessum stöðum hefði svo stóra og vel útbúna báta, að þeir þyrfti ekki að koma inn á hafnir á hverjum degi, heldur gæti legið úti þangað til þeir hefði fylt bátana. Og þetta ætti einmitt frekar við á Austfjörðum en víðast annarsstaðar, því að þar er svo lítið um trosfisk, sem ekki þolir geymslu, heldur eingöngu þorskur sem salta má jafnóðum. Þyrfti menn þá ekki að fara á milli hafnanna og fiskimiðanna, nema svo sem tvisvar á viku að jafnaði.
Eg vil taka það fram aftur, sem eg nefndi áðan, að ef um það væri að ræða að afnema toll af vélum eða lækka hann stórum, þá mundi eg greiða atkvæði með því. Það er á allra vitorði að vélar í báta er ekki unt að fá smíðaðar hér, og þess vegna er tollurinn á þeim til stórhnekkis íslenzkum sjávarútvegi.