16.07.1915
Neðri deild: 8. fundur, 26. löggjafarþing.
Sjá dálk 1360 í B-deild Alþingistíðinda. (2121)
11. mál, verðtollur
Ráðherra :
Háttv. þm. Dal. (B. J.) vildi halda því fram, að frumv. mundi allvel undirbúið, með því að það hefði legið áður fyrir þinginu. En það er sannast að segja, að hvort sem hann eða aðrir góðir menn hafa lagt sig mikið eða lítið í bleyti með frumv., þá er það mjög laklega undirbúið, eins og nú horfir við. Jeg vil benda á það, að í 8. gr. er ekkert mark tekið á síðari tolllagaviðaukum við lög nr. 54, 11. júlí 1911, t. d. lögum nr. 43, 2. nóv. 1914. Þessa hefði þó háttv. flutnm. (B. J.) átt að gæta, sem sjálfur átti þátt í þeirri lagasetningu. Á hinu er háttv. flutnm. (B. J.) ef til vili ekki gefandi sök, að vísað er til reglugjörðar, sem annaðhvort er ekki til, eða verður afnumin mjög bráðlega.
Jeg nefni þetta að eins sem dæmi upp á undirbúning frumv., en að einstökum atriðum í frumv. má jeg ekki snúa mjer við þessa umræðu.
Mjer virðist það tilgangur þeirra háttv. þingmanna, sem talað hafa, að búin sjeu til lög, sem standi, en ekki lög, sem alt af þurfi að vera að káka við. En ef það hefir verið tilgangur þeirra, þá hefðu þeir átt að sjá um, að frumv. hefði hlotið betri undirbúning. Þetta er þó raunar ekki nýstárlegt, heldur má það heita alltítt hjer á þingi, einkanlega hin síðari ár, að málin eru flutt fram með lökum undirbúningi í trausti til alviturra nefnda og þau síðan afgreidd í graut og ólagi. Þetta vita allir, sem þurft hafa að nota lögin.
Það er ekki svo að skilja, að jeg vilji á nokkurn hátt andmæla þessari stefnu, verðtollinum, en mjer finst, að allir þeir, sem hlyntir eru þeirri stefnu, hefðu átt að athuga málið vandlega, og jafnvel skora á stjórnina, að undirbúa málið, heldur en að leggja frumv. svona lagað fyrir þingið, sem svo þarf að káka við ár frá ári, ef að lögum yrði. Stöðugur hrærigrautur og kák í samfeldri lagasetningu er allajafna til ills, en einkanlega á þetta við um skatta- og tollalöggjöf, bæði fyrir innheimtumenn og gjaldendur. Og jeg vil benda á annað atriði í sambandi við þetta. Mundi það ekki vera óheppilegt fyrir lánstraust landsins, að sífelt sje verið að breyta tollunum? Munu ekki útlendingar digna við að leggja fje í fyrirtæki hjer, ef þeir eiga það á hættu, að sí og æ sje verið að breyta og bylta tolla- og skattalöggjöf landsins?
Háttv. þm. Ak. (M. K.) virðist vera sammála mjer um það, að ranglátt sje, að tollurinn hækki og lækki í hlutfalli við verð vörunnar. Tökum dæmi. Setjum svo, að kaffipundið kosti nú 1 kr., eftir frumv. yrði þá tollur þar af 3 aur., næsta ár yrði svo pundið 2 kr. og tollur þá 6 a., án þess að kaupandi væri í nokkru færari um að greiða þetta gjald, síður en svo.
Háttv. þm. (M. K.) vildi bæta úr þessum sveiflum vöruverðsins, með því að láta ákveða hámark tollsins um ákveðinn tíma. En hverjum ætlar hann að ákveða þetta? Framkvæmdarvaldinu eða löggjafarvaldinu ? Ef framkvæmdarvaldið ætti að ákveða það, þá er ekki víst, að mönnum þætti það rjettlátlega gjört, því að framkvæmdarvaldið hefir innheimtu á tekjum landsins með höndum, og mundi að sjálfsögðu láta sjer annast um það, að sem mest væri fjeð í sjóði landsins; því mundi hætt við, að þá mundi hámarkið sett ofhátt. En ef löggjafarvaldið til tæki gjaldið, þá gæti það ekki sett það fyrir skemmri tíma en 2 ár minst, og þarf ekki langt að rekja til þess, að mjög getur vöruverð breytst á skemmri tíma en 2 árum. Ef gjaldið væri t. d. ákveðið með taxta nú fyrir árin 1916 og 1917, þá er engum hægt að segja um það, hvort það sje sett óhæfilega hátt eða lágt; menn vita aldrei, hvað verða kann.
Ef frumv. þetta yrði að lögum, býst jeg við, að landssjóði væri sjeð fyrir nægilegum tekjuauka. Jeg þykist vita, að háttv. flutningsm. (B. J.) hafi athugað nákvæmlega, hverjar tekjur landasjóði mundu koma af þessum tolli. Ef vjer lítum á verslunarskýrslurnar síðustu frá 1912, mundi tollupphæðin nema um 450 þús. kr. Auðvitað mundi tollupphæðin fara eftir verði, t. d. í ár mundi hún verða mjög há, en færast niður aftur, ef vöruverð lækkaði.
Að öðru leyti má jeg ekki við þessa umræðu fara nánar út í einstök atriði frumv. Jeg býst við því, þótt ekki sje það tekið fram í frumv., að háttv. flutningsmaður (B. J.) ætlist til, að óbreyttir haldist sjertollar, eins og kaffi- og sykurtollur o. s, frv.