31.08.1915
Neðri deild: 47. fundur, 26. löggjafarþing.
Sjá dálk 1589 í B-deild Alþingistíðinda. (2346)
39. mál, fátækralög
Framsm. minni hl. (Jóhann Eyjólfsson):
Jeg get nú sagt eins og háttv. framsm. meiri hlutans (Þ. J.), að jeg hefi skrifað svo ítarlagt nefndarálit, að það getur talað fyrir mig. Vona jeg, að háttv. þingdeildarmenn hafi lesið það. Þar þykist jeg greinilega hafa hafa sýnt fram á, hvernig fyrirkomulag mjer þykir best að hafa.
Mjer dylst það ekki, að það getur ekki verið til bóta, að stytta sveitfestistímann, sem nú hefir lengi haldist svo, sem er hjer á landi. Maður getur þó sagt, að það sje dálítið vit í frumvarpinu, eins og það kemur frá Ed., því þar er þó ætlast til, að árafjöldinn skapi sveitfestistíma, en ef þetta fyrirkomulag á að binda við vinnuna, þá er auðvitað rjett, að það sje bundið við sem lengsta vinnu, því þá kemur sú hugsun greinilega fram, að það er eins og sveitarfjelagið standi í skuld við manninn. En þetta fyrirkomulag mundi verða mjög erfitt að framkvæma, eins og sýnt er fram á í áliti meiri hlutans, sem er rjett að þessu leyti. En þá yrði framfærsluhreppurinn að vera þar, sem maðurinn hefir unnið lengst. Jeg legg nú ekki mikla áherslu á, á hvern hátt málinu yrði fyrir komið, eins og sjá má í nefndaráliti mínu, ef það næst að eins, að sveitfestin komi sem best niður á þurfamönnum eða fátækum mönnum, og jeg þóttist rökstyðja það nokkuð, að ekki mundi það koma þyngra niður á einstökum sveitum, hvor aðferðin sem höfð væri.
Meiri hlutinn lýsir afleiðingum þess fyrirkomulags, sem nú er, og er auðsjeð, að það skilja þeir og þekkja. En þeir átta sig ekki eins vel á því, hverjar afleiðingarnar verða, ef sveitfestistíminn yrði styttur. Þeir ættu að sjá það, að afleiðingarnar verða alveg þær sömu, sem nú, nema hvað tímabilið, sem þurfamennirnir fá að vera í friði, yrði þá 3–4 ár, í stað 8–9 ára nú. Ef spurningin er um það, að verjast þyngslum, þá má geta nærri, að þess verður eins vel gætt, þótt tíminn verði styttur, eins og nú. Í báðum tilfellunum geta menn unnið sjer sveit, en eftir frumv. er tíminn að eins færður niður, og sje jeg ekki, að nokkuð sje með því unnið.
Viðvíkjandi minni stefnu, þá þarf jeg ekki að fara mörgum orðum um hana, því að henni er ekki haldið fram, nema sem mögulegri; en ef farið væri að breyta til, þá ætti hana að taka til greina. Margir menn álíta, að rjett sje, að menn yfir 60 ára aldur fái landssjóðsstyrk, en ekki sveitarstyrk. Ef farið væri að breyta til um þetta gamla fyrirkomulag, þá ætti það víst að vera á annan hátt en hjer kemur fram.
Að öðru leyti skírskota jeg til nefndarálitsins, og vona að það dugi til að sýna mönnum, hvað þeir eiga að gjöra.