12.01.1917
Neðri deild: 23. fundur, 27. löggjafarþing.
Sjá dálk 182 í B-deild Alþingistíðinda. (264)
29. mál, ullarmat
Framsm. meirihl. (Stefán Stefánsson):
Landbúnaðarnefndin hefir klofnað í þessu máli, og það svo, að annar hlutinn vill hafa lögin áfram, en hinn hlutinn vill algjörlega stöðva framkvæmd þeirra. Vjer meiri hlutinnteljum mjög óhyggilegt að frestaframkvæmd þeirra, og það af þeim ástæðum, er vjer höfum lýst í nefndarálitinu á þgskj. 115. Þetta álit hygg jeg, að háttv. þingdeildarmenn hafi kynt sjer rækilega, svo að ekki hafi verulega þýðingu að fara mörgum orðum um málið, en aðalástæðurnar eru þessar, sem jeg nú skal taka fram. Fyrsta ástæðan er sú, að mat á ullinni verður að álítast, sem samningaskilyrði af hálfu Breta. Þeim hafa verið sendar flokkunarreglur þær, er hjer hafa verið samþyktar, og talið sjálfsagt, að öll vor ull væri metin eftir. Eins og nú lítur út, er sjáanlegt, að vjer verðum að halda áfram verslunarsamningum við Breta, og þá að líkindum senda ullina til Englands, og þá má telja víst, að Bretar gjöri það enn að beinu skilyrði, að ullin verði metin, svo að vjer getum alls ekki undan því komist, þótt vjer vildum. En þótt svo færi, að vjer gætum selt ullina til Ameríku, eða eitthvað annað, er það eigi síður líklegt, að mönnum sje þar kunnugt um ullarmatið, og að fyrsta og helsta skilyrði fyrir hagkvæmri sölu sje góð verkun og ábyggilegt mat á vörunni. Það virðist og að vjer, sem seljendur, getum ekki haldið ullinni fram sem markaðsvöru, nema hún sje metin.
Þetta er aðalástæðan. Auðvitað er okkur meiri hlutanum ljóst, að meiningin með þessu frv. sje ekki sú, að lögunum verði frestað um mörg ár, en þó svo sje, þá verðum vjer að álíta, að frestunin geti valdið afarmiklu tjóni, svo að ekki sje á það hættandi. Vjer höfum nú í nokkur ár verið að búa okkur undir að meta ullina, eins og hverja aðra verslunarvöru, og í því skyni höfum vjer kostað mann til útlanda, til þess að kynnast kröfum erlendra kaupenda, og að hans ráði og tilhlutun voru lögin samin. Þessi maður telur sjálfsagt, að matið haldi áfram engu síður fyrir það, þótt tímarnir sje að ýmsu breyttir frá því, sem venjulegt er, og það teljum vjer óhyggilegt, að þingið ráði til breytinga á móti skoðunum hans í þessu máli.
Það væri of mikil fljótfærni og vanhugsað ef matinu yrði hætt, og hver maður gæti aftur farið að senda mikinn þunga af óhreinindum í ullinni, í stað hreinnar og vel verkaðrar ullar. (Bjarni Jónsson: Sú ull getur farið í verri flokk). Þegar matinu hættir, er ekki lengur um verulega flokkaskiftingu að tala. Nei, þá yrði hver lagðurinn með öðrum, sá hreini og óhreini, og frágangur ullarinnar kominn í sama horfið og áður var; en þó mat og flokkun haldist óbreytt, þá álítur hr. ullarráðunautur Sigurgeir Einarsson, að ekki sje vert aðsenda út nema 2 flokka; úrhrakið, eða þriðja flokk, telur hann ekki heppilegt að senda sem verslunarvöru. Því gæti það ekki einungis orðið til stór óhapps að senda óverkaða ull, heldur býst jeg við, að dofna mundi áhuginn fyrir vöruvöndun, ef þingið gefur í skyn, að hún sje ónauðsynleg. En það gjörði þingið, ef það frestaði framkvæmd laganna. Það hefir verið látið í ljós, að vjer mundum fá jafn hátt verð fyrir ullina, hvort sem hún væri góð eða vond, metin eða ómetin. En þetta er á engu bygt. Nei, þótt tímarnir sje óeðlilegir, tel jeg ekki að það geti orðið oss til hagnaðar, og þaðan af síður til sóma, hvað vöruvöndun snertir, að fresta framkvæmd laganna, og því er meiri hl. nefndarinnar á móti frestuninni.