14.09.1917
Neðri deild: 60. fundur, 28. löggjafarþing.
Sjá dálk 1547 í B-deild Alþingistíðinda. (1461)
146. mál, almenn hjálp
Hákon Kristófersson:
Mjer þykir hlýða, að jeg geri grein fyrir atkvæði mínu.
Það er ekki laust við það, að umræður hafi snúist um það, að hjer væri um hjálp að ræða fyrir Reykjavík. En jeg fæ ekki skilið svo heimild 3. gr. Jeg fæ ekki betur sjeð en að þar sje átt við alla kaupstaði og sveitarfjelög, sem eldsneytis þurfa. Mjer og bændum er oft borið á brýn, að vjer sjeum þröngsýnir gagnvart kaupstaðarbúum. Jeg skal láta ósagt um þetta. En um þetta atriði finst mjer rjett athugað, að dýrleikinn á eldsneyti muni koma harðara niður á kaupstaðarbúum en sveitamönnum, en þar með vil jeg ekki segja, að kjör sveitamanna sjeu betri en kaupstaðarbúa, eins og háttv. 1. þm. Reykv.
(J. B.) gaf í skyn. Mjer blandast ekki hugur um það, að taka þurfi til athugunar eldsneytisekluna, því að í rauninni má segja, að kolin sjeu ekki til, ef selja þarf þau á 300 kr. smálestina, því að með því verði má heita, að öllum sje ofvaxið að kaupa þau. Því hefir verið slegið fram, að lánsheimildin mundi nægja. Hún getur verið góð í mörgum tilfellum, en það segir sig sjálft, að menn þurfa fleiri vörur, og þótt smálestin af kolum yrði 125 kr., þá get jeg verið sammála hæstv. fjármálaráðherra (S. E.), að mönnum mun alt að einu ofvaxið að kaupa kolin yfirleitt, og mun því þurfa hjálp frá bæjar- og sveitarfjelögum til að kaupa kolin, þótt þau verði ekki nema á 125 kr. smálestin. En jeg verð að skilja svo 3. gr., að að eins bágstöddum mönnum sje ætlað að verða þessara hlunninda aðnjótandi. Það er alveg rjett, að voði vofir yfir Reykjavík, en jeg þykist vita, að hæstv. fjármálaráðherra (S. E.) játar, að sami voði vofir líka yfir smærri kauptúnum landsins, og það er ekki af óvilja við Reykjavík, að jeg vil undirstrika, að ákvæðið nái jafnt til allra kaupstaða landsins og þeirra sveita, er kol þurfa að nota til eldsneytis.
Háttv. 1. þm. Reykv. (J. B ) nefndi það, að frv. hefði átt að vera víðtækara; niðurfærslan hefði einnig átt að ná til korns. Jeg er honum samdóma, og mun áður í sumar hafa látið svipað í ljós. En jeg vil hjer að auki nefna eina vörutegund, sem erfitt er að ná í og er afardýr; jeg á við salt. Jeg vona, að stjórnin geri sitt ítrasta til þess að koma saltinu út um landið og selja það með svo vægum kjörum sem unt er. Þetta er svo áríðandi fyrir annan höfuðatvinnuveg þessa lands, að af skorti þess getur leitt þjóðarvoða.
Jeg þykist skilja, að brtt. á þgskj. 945 muni fram komin af því, að flytjendur hennar óttist, að niðurfærslan komi ekki alstaðar rjett niður, sem sje, að fátæklingarnir hafi hennar ekki not, en ekki af því, að þeir sjeu í raun og veru andvígir stefnunni. En jeg vona það og treysti, að heimildin komi að rjettum notum, og með það fyrir augum, að fátæklingarnir verði hennar aðnjótandi, sje jeg mjer ekki fært, samvisku minnar vegna, að standa í vegi fyrir þessari ívilnun, þótt jeg annars hafi mikla tilhneigingu til þess að spara sem auðið er fje landssjóðs.